Համո Բեկնազարյան – 120. այսօր հայկական կինոյի հիմնադրի հոբելյանն է

11:30 • 19.05.12
Մշակույթ

120 տարի առաջ` 1892-ի մայիսի 19-ին (հին տոմարով` 31)-ին Երևանում լույս աշխարհ եկավ հայկական կինեմատոգրաֆի և կինեմատոգրաֆի ազգային ոճի հիմնադիրը, հայ գեղարվեստական կինոյի ռեալիստական ուղղվածության կանխորոշողը, դերասան, սցենարիստ և կինոռեժիսոր Համո (Համբարձում) Բեկնազարյանը, որի վաստակը, սակայն, չի տեղավորվում զուտ հայկական կինոյի սահմաններում:

Հայկական առաջին գեղարվեստական համր ֆիլմը` «Նամուսը» (1925), նաև, ըստ Рабочая правда-ի, «լավագունը բոլոր արևելայն ֆիլմերից», ու ևս 4 համր գեղարվեստական ֆիլմ, հնչյունային «Պեպոն» (1935) ստեղծելուց առաջ և հետո, Բեկնազարյանը նկարահանել է վրացական «Խայտառակության սյան մոտ» (1924, որից և սկսել է կինոռեժիսորի կարիերան), «Կորսված գանձեր» (1924), «Նաթելա» (1925) ֆիլմերը. վերջիններում առաջին անգամ նկարահանվել են վրաց ականավոր արտիստներ Ա. Խորավան և Մ. Ճիաուրելին: Նկարահանել է ադրբեջանական «Սևիլ» (1929, նրան իր վեպի հիման վրա ֆիլմ նկարել էր առաջարկել Ջաֆար Ջաբարլին) և «Սաբուհին» (1941), ուզբեկական ու տաջիկական, նանայական ու չեչենական ֆիլմեր: Նկարահանել է քրդերի մասին առաջին գեղարվեստական ֆիլմը` «Զարեն» (1926): Եղել է Վրաստանի Պետկիոյի հիմնադիրներից մեկը, նրա գլխավորությամբ է ձևավորվել կինոն նաև Ադրբեջանում. պատահական չէ, որ նրան անվանում են նաև «անդրկովկասյն կինոյի առաջամարտիկ»: Բեկնազարյանը նաև վավերագրական ֆիլմեր է ստեղծել. «Երկրաշարժը Լենինականում» (1927), «Երկիր Նաիրի» (1930), «Սովետական Հայաստան» (համահեղինակությամբ, 1948):


Նրա անվան հետ են կապված նաև հայկական այնպիսի կինոկոթողներ, ինչպիսիք են «Զանգեզուրը» (1938) և «Դավիթ Բեկը» (1944): Կարիերայի ուշ շրջանում, Բեկնազարյանի՝ այլ խորհրդային երկրների կինոարդյուանբերության մեջ հանդես գալը, իրականում, կապված է եղել Հայաստանում ապրած հիասթափության հետ. Բեկնազարյանի «Երկրորդ քարավան» (1951) ֆիլմը հայրենադարձության մասին, որը, ըստ ամենայնի, պետք է դառնար նրա ամենահաջողված աշխատանքը, անավարտ մնաց, նկարահանումները արգելվեցին և նախագիծը փակվեց: Դրանից հետո հեռանալով Հայաստանից՝ նա մահացավ Մոսկվայում ծանր հիվանդությունից և միայնակ:


Այդուհանդերձ, Բեկնազարյանի կյանքի պատմությունը և մասնավորապես՝ մուտքը կինո ոչ պակաս հետաքրքրական սյուժե կներկայացնեին որևէ կինոպատման համար. ընտանիքի հետ Երևանից Տաշքենդ տեղափոխված Բեկնազարյանը հանդես է եկել նախ որպես հեծանվորդ, ապա ըմբիշ (բազմիցս լուրջ վնասվածքներ է ստացել, անգամ երիկամը հեռացվել է), մասնակցել է արտասահմանյան մրցումների: Որպես ըմբիշ հանդես է եկել նաև կրկեսում` Մարոնի կեղծանունով: Ավարտել է Մոսկվայի Առևտրական ինստիտուտը: Կինոյում հանդես է եկել 1914-ից` երկրորդական` հսկիչի դերով` հայտնի ռեժիսոր Վ. Գարդինի «Էնվեր Փաշա` Թուրքիայի դավաճան» խորհրդանշական վերնագրով ֆիլմում:


Արդեն 1915-ին նա Համո Բեկ էկզոտիկ կեղծանունով հանդես էր գալիս ռուսական կինոյում. կինոաստղեր Վերա Խոլոդնայայի, Իվան Մոզժուխինի, Զոյա Բարանցևիչի և այլոց հետ առաջատար դերեր է խաղացել: Կինն էլ անվանի դերասանուհի Սոֆյա Վոլխովսկայան էր: 1917-ից աշխատակցել է հայ ձեռնարկատերերի կազմակերպած «Բիոֆիլմ» բաժնետիրական ընկերությանը: Խաղացել է մոտ 70 դեր (մասնակցել է 30 ֆիլմի ստեղծմանը), համարվել ռուսական կինոյի ծագող աստղ: Նա է հայտնաբերել խորհրդային կինոյի այնպիսի գեղեցկուհու, ինչպիսին է Նատո Վաչնաձեն, որին անվանում էին վրաց Վերա Խոլոդնայա:


Հեղափոխությունից հետո՝ քաղաքացիական պատերազմի շրջանում, լինելով գործազուրկ, ֆրանսիական ըմբշամարտ է պարապել և կոշկակարություն արել. դերասանուհի Բորսկայայի համար նրա կարած կոշիկն իսկական ֆուրոր է առաջացրել:


Իսկ մուտքը կինո եղել է այսպես. մի անգամ փողոցով անցնելիս առևտրական ինստիտուտի 22-ամյա ուսանողը հայտարարություն է տեսել, թե Խանժոնկովի ստուդիայում դերասան է պահանջվում և որոշել է փորձել ուժերը սինեմատոգրաֆում, ըստ մեկ այլ տարբերակի (ինչպես եղել է շատ աստղերի դեպքում) նրան տեսել են փողոցում, հավանել են և հրավիրել կինո: Սկզբում Բեկ-Նազարյանը հնարքներ կատարող դերասան էր (մարզական փորձի շնորհիվ)՝ հռչակված «գլխապտույտ հնարքների հանրահայտ կատարող»: Արտաքինը ևս վճռորոշ դեր է ունեցել նրա կինոկարիերայում: Դրա շնորհիվ է հենց փոխել իր ամպլուան` հռչակվելով «հնարքային սիրեկան» ու ապա «սալոնային արտիստ»:


Հավերժացել է նաև իր անվան կինոստուդիայով ու խորհրդային ծխագլանակով, իր պատկերով ՀՀ դրոշմանիշով և անվանական աստղով Շառլ Ազնավուրի հրապարակում, վերջերս էլ՝ կիսանդրիով:

Լուրեր Հայաստանից - Թերթ.am

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

12:29 • 21.11.24

Ինչո՞ւ մանկապարտեզը հոկտեմբերին չի բացվել, ստացվում է՝ սո՞ւտ եմ ասել. զգուշացնում եմ՝ մեկը չխախտի ժամկետը․ Փաշինյան

12:12 • 21.11.24

Մայթով քայլում ես, տեսնում 61 թվի «ԳԱԶ 66»-ի «ռամա» է դրված պապուց հիշատակ, տարե՛ք ձեր տուն, պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան

11:05 • 21.11.24

Վահե Ղազարյանի հետ մանկությունից ընկերներ ենք, դա շատ հարցերում օգնել է, երբեմն՝ խանգարել․ Փաշինյան

21:03 • 20.11.24

Չենք սպասում 2026-ի ընտրություններին, ամեն բան անելու ենք, որ իշխանափոխությունը լինի մինչև այդ. Աննա Գրիգորյան

20:33 • 19.11.24

Վաղ թե ուշ Փաշինյանը կարմիր աստղով «պիլոտկա է» հագնելու, մոտ է այդ ժամանակը․ Հայկ Մամիջանյան

18:50 • 19.11.24

ԱրարատԲանկը` «Իմ անտառ Հայաստան»-ի կողքին․ Ազնավուրի անվան անտառ է հիմնվելու (տեսանյութ)

15:03 • 19.11.24

Սուբսիդիայի տոկոսը պահպանելով հնարավորինս նվազ՝ կավելացնենք քաղաքապետարանի եկամուտները. Ավինյան

14:07 • 19.11.24

«Ո՛չ 300 դրամներին»․ «Մայր Հայաստանը» Երևանի ավագանու նիստի ժամանակ ակցիա իրականացրեց

12:49 • 19.11.24

Մինչև 7 տարեկան երեխաները տրանսպորտով կերթևեկեն անվճար, թոշակառուները՝ 30% զեղչով. փոխքաղաքապետ

15:40 • 18.11.24

«Նոմա» ռեստորանը ներկայանում է նորովի. այն կընդունի իր հյուրերին նաև ձմռան ամիսներին

12:44 • 18.11.24

Այն, որ պաշտոնանկությունների մասին դուք գիշերն եք իմացել ու գրել, դա չի նշանակում, որ այդ գործընթացները տեղի են ունեցել գիշերը. Վահագն Ալեքսանյան

12:27 • 18.11.24

Հովիկ Աղազարյանի մասով կա հարուցված կարգապահական վարույթ, որը կունենա հետևանք. Վահագն Ալեքսանյան

12:18 • 18.11.24

Սափրվելը հետևանքներ էր ունենալու. մի՛ ափսոսացեք, շատ բան չենք կորցրել. Աղվան Վարդանյանը՝ պաշտոնանկությունների մասին

12:05 • 18.11.24

Այդ պաշտոնանկությունները դիտարկում եմ նախընտրական տրամադրությունների ներքո. Տիգրան Աբրահամյան

11:55 • 18.11.24

Օպերայի տարածքի շինությունները քանդելու ենք ու ստանանք կանաչ տարածք՝ մարդկանց օգտագործման համար. քաղաքապետ

11:54 • 18.11.24

Մենք մեր պահանջներում ավելի խիստ ենք լինելու, չենք հանդուրժելու անորակ սննդի մատակարարում մեր մանկապարտեզներ. Ավինյան

17:39 • 15.11.24

Վերելակը կանչեք՝ չի գա, գալիս մեծ-մեծ խոսում եք. Կոնջորյանը՝ ընդդիմությանը

16:18 • 15.11.24

Մե՞նք ենք «Հոկտեմբերի 27»-ի շահառուն, թե Անդրանիկ Քոչարյանը, որ այդ խառը վիճակում պաշտոնյաների ցանկ էր ներկայացնում, մեկն էլ ինքն էր. Քրիստինե Վարդանյան

13:21 • 15.11.24

Սասուն Միքայելյանի որդին այնքան լավ քաղաքապետ է, որ ասում են՝ «Սևակը Հրազդանի հետ է ամուսնացել»․ Անդրանիկ Քոչարյան

12:46 • 15.11.24

Կիրանցում անասունը սահմանն անցնու՞մ է. Փաշինյանը՝ Տավուշի մարզպետին

12:16 • 15.11.24

Ո՞վ է ում ձեռք առնում, ուզում եմ հասկանամ, ես «քյասիբի ռադիո» չեմ․ Փաշինյանն՝ իրավապահներին

12:05 • 15.11.24

Ոստիկանության զորքերը կենտրոնացված են Երևանում, այնպես կանենք, որ մարզերում էլ խնդիր չլինի. Փաշինյան

11:04 • 15.11.24

Դուք ոչ միայն Փաշինյանի, այլ Զավենիչի երկրպագուն եք. Խամոյանը՝ ՀԾԿՀ նախագահի թեկնածուին

15:48 • 14.11.24

Պարոն Աղազարյան Հովիկին ոչ ոք չի դատապարտի, որովհետև կառավարությունը չի ձախողվի. Աղազարյան

13:52 • 14.11.24

Կարդացի Անկախության հռչակագիրն ու սարսափելի եզրահանգման եկա՝ ՀՀ-ն չի կարող գոյություն ունենալ. Նիկոլ Փաշինյան

13:20 • 14.11.24

Բանակը մի՛ սրբագործեք, ասում են՝ մեր զինվորի ցավը տանեմ, դուրս կգա Մադագասկար․ Փաշինյան

12:34 • 14.11.24

Այսօրվա մեր հավաքական սոցիալ-հոգեբանությունն ու սոցիալ-մտածողությունն ապապետական է․ Փաշինյան

11:50 • 14.11.24

Աղազարյա՛ն, ջանդ յուղի, քո գլխին են սարքում, ա՛յ ընկեր, դու էլ ես նախկին դաշնակցական. Արթուր Խաչատրյան

11:21 • 14.11.24

Դուք Թուրքիային ու Ադրբեջանին՝ մեր անվտանգության երաշխավոր դարձնելը փաթեթավորել եք իրական Հայաստանի ներքո, որը շատ այլանդակ տեսք ունի. Քրիստինե Վարդանյան

11:02 • 14.11.24

Դուք ձգտում եք վերադարձնել պատմական Հայաստանը, որտեղ կաք դուք, չկա պետականություն ու կա գուբերնատոր դառնալու հնարավորություն. Արթուր Հովհաննիսյանը՝ ընդդիմությանը

20:37 • 13.11.24

Աթոռը պահելու համար Փաշինյանը պատրաստ է Պուտինի նկարը կախել գլխավերևում, հարց է՝ Պուտինը կտա՞, թե ոչ․ Նաիրա Կարապետյան

17:41 • 13.11.24

Չենք բարձրացնում Ադրբեջանի սահմանադրության փոփոխության հարցը, նույնը ակնկալում ենք իրենցից․ Փաշինյան

16:26 • 13.11.24

Այսօրվա ընդդիմությունը հաջորդ ԱԺ-ում չի լինի, իշխանությունն ավելի բարձր ձայներով կընտրվի․ Ալեն Սիմոնյան

15:47 • 13.11.24

Օկուպացված տարածքների խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու խնդիր դրված չէ․ Սուրեն Պապիկյան

14:51 • 13.11.24

Երիտասարդ տարիքում, երբ լսում էի «Կիլիկիա» երգը, լացում էի, երբ մեծացա, հասկացա՝ ինչի՞ լացեմ, Կիլիկիան՝ ուր, ես՝ ուր. Հովիկ Աղազարյան

14:11 • 13.11.24

Մենք առաջարկում ենք, որ էլի վարկ վերցնենք նոր սարքավորումների, արտադրանքի գեներացման համար, հետո շնորհակալություն եք հայտնելու. Խաչատուր Սուքիասյան

12:21 • 13.11.24

«ՀՀ ԶՈՒ-երն այսօր Հնդկաստանի համար դարձել են գովազդային վահանակ». «Պարոն Մանուկյանը քաղաքական լավ ելույթ ունեցավ, մի՛ խանգարեք». քննարկում ԱԺ-ում

10:44 • 13.11.24

Չե՞ք կարծում, որ բերետավորների հոգեկան առողջությունը ստուգելու կարիք կա․ Խաչատրյանը՝ Քոչարյանին

17:43 • 12.11.24

Գերիների ամբողջական վերադարձը պետք է նախապայման լինի ցանկացած բանակցության համար․ Քրիստինե Վարդանյան

15:23 • 12.11.24

Բաքվում պահվողներին վերադարձնելու ամենապատեհ առիթը COP29-ն է, հետո վերադարձի հավանականությունը հավասարվելու է զրոյի. Արթուր Խաչատրյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց