Թալեաթ փաշայի զեկույցը Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ

16:34 • 04.02.15

Թուրքական արխիվների` վերջերս հրապարակած փաստաթղթերը Թալեաթ փաշայի անձնական թղթերի հետ միասին ապացուցում են, որ նա իսկապես Հայոց ցեղասպանության «ճարտարապետն» էր:

 

Ըստ արձանագրությունների՝ նա էր հրամայել իրականացնել 1915-16թթ. Օսմանյան կայսրությունում հայերի տեղահանումը և ուշադիր հետևել է դրա իրականացմանը: Թալեաթին զեկուցում էին տեղահանման տարբեր փուլերի, ինչպես նաև հատուկ վերաբերմունքի արժանացածների ճակատագրերի մասին, գրում է armeniangenocide100.org-ը:

 

Չնայած Օսմանյան կայսրությանը վերաբերող նյութերի մեծ մասը դեռ թուրքական արխիվում է, արդեն հասանելի արձանագրությունները ցույց են տալիս, որ օսմանյան տեղահանություններն ընդամենը շղարշում էին հայերի ոչնչացումը:

 

Մասնավորապես` պարզ է դառնում, որ այսպես կոչված` հայերի վերաբնակեցման գոտում 100.000-ից քիչ հայ էր ողջ մնացել: Ըստ Հայոց ցեղասպանության մասին Թալեաթի զեկույցի՝ Օսմանյան կայսրությունում հայերի մեծ մասն անհետացել էր 1915-1917թթ., կամ էլ ձուլվել ու ցրվել Օսմանյան տարբեր շրջանները:

 

Թալեաթ փաշայի՝ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ զեկույցն ունեցածներից առավել պաշտոնական տեսակետն է: Զեկույցն, անկասկած, պատրաստվել էր Թալեաթ փաշայի անձնական օգտագործման համար: Այն երբեք չէր հրապարակվելու և, հավանաբար, մինչև այժմ գոյություն ունի, քանի որ Թալեաթը սպանվեց 1921թվականին, իսկ նրա այրին զեկույցը փոխանցեց մի թուրք պատմաբանի, որն էլ այն տպագրեց: Թեկուզ առ այսօր թուրքական արխիվը ոչ մի նման արձանագրություն չի հրապարակել, 1917թ. զեկույցում ներկայացված տվյալները կարելի է ստուգել հասանելի Օսմանյան նյութերով, և այն ենթակա է ուսումնասիրության:

 

Ըստ Թալեաթի տվյալների՝ միայն 1915-1917թթ. Օսմանյան կայսրությունում 1,150,000 հայ է անհետացել՝ ներառյալ այն 100.000 հայերը, որոնք 1915-ին փախան կայսրությունից: Բայց այս հաշվից դուրս են մնացել տասնյակ հազարավոր հայ կանայք և երեխաներ, որոնք ձուլման նպատակով տեղավորվել են մուսուլման ընտանիքներում և պետական որբանոցներում:

 

Թալեաթ փաշայի զեկույցի հրապարակման մեջ պատմաբան Արա Սարաֆյանը դիտարկում է 1917թ. զեկույցն այլ Օսմանյան զեկույցների համատեքստում: Նա մանրամասն ներկայացնում է Թալեաթի վիճակագրությունը և ներառում է զեկույցի պարունակությունը նկարագրող 2 անգնահատելի գունավոր քարտեզ, ինչպես նաև Հայոց ցեղասպանությանը վերաբերող լրացուցիչ Օսմանյան փաստաթղթեր: Սարաֆյանը ներկայացնում է հայերի թվաքանակին վերաբերող Թալեաթի բացթողումը, նրանց հարազատ շրջանները և 1917թ. Օսմանյան կայսրությունում նրանց գտնվելու վայրերը:

 
 

 

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

20:41 • 06.11.24

Քաղաքացու դատարկվող սառնարան, 14 միլիարդ դոլար պետական պարտք, հարկային ճնշումներ․ Նաիրի Սարգսյանը՝ 2025-ի մասին

17:33 • 05.11.24

Լավագույն նախագծերը՝ մեկ վայրում. կայացավ Project Management Awards 2024-ը

16:40 • 05.11.24

2025-ին Երևանը պլանավորում է ունենալ ավելի քան 90 մլրդ դրամ բյուջե, այս տարվա 61.5 մլրդի փոխարեն, նաև սեփական եկամուտների աճ կապահովվի. Տիգրան Ավինյան

11:02 • 05.11.24

ԵՄ հետ արտոնագրերի ազատականացման շուրջ ծրագիր ենք մշակում, ԵՄ պատվիրակությունը ՀՀ-ում է. ԱԳ փոխնախարար

20:34 • 04.11.24

Միրզոյանը պետք է ԱԺ շենքից դուրս գար ԱԱԾ աշխատակիցների ուղեկցությամբ՝ գլուխը ներքև ու ձեռնաշղթաներով․ Էդգար Ղազարյան

18:39 • 04.11.24

«Լույսեր» բնակելի համալիրն ընդունեց իր առաջին բնակիչներին

11:12 • 04.11.24

Շուտով անդրադառնալու ենք արտոնյալ խմբերին, նրանք կունենան հանրային տրանսպորտից օգտվելու զեղչային համակարգ. Տիգրան Ավինյան

20:40 • 01.11.24

Հայաստանը լուծարվելու է, եթե հաջորդ ընտրությանը հանրությունը էլի վստահի Փաշինյանին․ Թագուհի Թովմասյան

19:51 • 01.11.24

Բիբլոս Բանկ Արմենիայի հովանավորությամբ անցկացվեց ԵՊՀ Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետի 90-ամյակին նվիրված հանդիսավոր նիստը

13:40 • 31.10.24

Մեր ազգային անվտանգության ռազմավարության մեջ ընդգծել ենք հայկական խոհանոցը` որպես ազգային արժեք. Նիկոլ Փաշինյան

12:01 • 31.10.24

Մեր օրակարգում ԼՂ հիմնահարց չկա. հեգնական ժպիտը տեղին չէ, պարո՛ն Ռուստամյան. Միրզոյան

11:34 • 31.10.24

ՌԴ-ի հետ ամուր տնտեսական կապերով կապված ենք, չնայած կան տարաձայնություններ արտաքին քաղաքական որոշ հարցերում. Արարատ Միրզոյան

11:20 • 31.10.24

Մոտ ապագայում խաղաղության պայմանագրի այդ 1-2 ձևակերպումների շուրջ էլ համաձայնության կգանք և այն պատրաստ կլինի ստորագրման. Արարատ Միրզոյան

11:16 • 31.10.24

Թուրքիայի հետ ունենք դինամիկ երկխոսություն, բայց կառուցողական չէ, երբ նրանք մեր հարաբերությունների կարգավորումը կապում են Ադրբեջանի հետ. ԱԳ նախարար

20:57 • 30.10.24

Հեղափոխական, նոր, ժամանակակից ապրելակերպի բոլոր կողմերը հաշվի առնող. ինչ է առաջարկում Renshin ընկերության Skyline թաղամասը

20:38 • 30.10.24

Վրաստանի իշխանությունը ռուսամետ չէ, մեր շահերից բխում է, որ կոնֆլիկտ չունենա ՌԴ հետ․ Ջոնի Մելիքյան

16:15 • 29.10.24

ՄԻՊ-ը չի կարող իշխանության ու ընդդիմության բոլոր ցանկությունները կատարել. Անահիտ Մանասյան

15:17 • 29.10.24

Կարելի է «Շողակաթ»-ի բյուջեն ուղղել Հանրային ռադիոյին, ավելի արդյունավետ կլինի. ՔՊ-ական պատգամավոր

12:25 • 29.10.24

Ատեստավորված ուսուցիչների կեսը ստանում է 300,000 և ավելի դրամ աշխատավարձ. Ժաննա Անդրեասյան

20:38 • 28.10.24

Իշխանությունը կարող է գնալ արտահերթ ընտրությունների, որ չձևավորվի այլընտրանքային քաղաքական ուժ․ Երվանդ Թարվերդյան

12:15 • 28.10.24

Պետությունը հաց վաստակելու գործիք է, այսպես պետք է ընկալել պետությունը. Նիկոլ Փաշինյան

11:13 • 28.10.24

Համընդհանուր թշվառության մեջ մարդկանց բարեկեցությունն «աչքի փուշ» է դառնում. Փաշինյան

11:01 • 28.10.24

Համընդհանուր թշվառության մեջ մարդկանց վաստակը աչքի փուշ է դառնում. Փաշինյան

10:48 • 28.10.24

Պետականը մեր բոլորիս մեծ ընտանեկան բյուջեն է. Փաշինյան

20:12 • 26.10.24

Տուն գնելը երբեք այսքան հեշտ չի եղել․ Ամերիաբանկը Տուն էքսպոյում է

23:15 • 25.10.24

Մեկնարկել է անշարժ գույքի և կառուցապատման ոլորտի ամենամեծ` TOON EXPO 2024 ցուցահանդես-վաճառքը

20:44 • 25.10.24

Եթե իմանանք, որ մանդատները դնենք ու փողոցում մոբիլիզացիա կլինի, մանդատ դնելը րոպեների հարց կլինի․ Քրիստինե Վարդանյան

13:03 • 25.10.24

ՀՀԿ-ն չի մրցում ընդդիմության մեջ առաջին տեղի համար, այդ մրցավազքը մեզ պարզապես չի հետաքրքրում. Հայկ Մամիջանյան

11:37 • 25.10.24

Բացի Ադրբեջանի քաղաքական կամքից, այլ խոչընդոտ չկա խաղաղության պայմանագրի ստորագրմանը․ ՔՊ պատգամավոր

12:16 • 24.10.24

«Դու-ով հետս չխոսես», «Ձեզ պահեք չափերի մեջ»․ լարված իրավիճակ՝ ԱԺ-ում

12:00 • 24.10.24

Երբ ներկրումների ուշացումներ են լինում, արտադրողները նեղ վիճակում են հայտնվում. Խաչատուր Սուքիասյան

20:38 • 23.10.24

Ռուսաստանը Հայաստանի պարտիան կխաղա Վրաստանի ընտրություններից հետո՝ Փաշինյանով, թե առանց․ Էդուարդ Շարմազանով

18:29 • 23.10.24

BRICS-ի գագաթնաժողովին մասնակցելու կարևոր շարժառիթ է նաև, որ հրավեր եմ ստացել անձամբ ՌԴ նախագահից. Փաշինյան

17:33 • 23.10.24

Կիրանցում վերջին 35 տարում դպրոց գնալն ավելի անվտանգ չի եղել, քան հիմա․ Փաշինյան

14:36 • 23.10.24

Վարկեր վերցնելը պետության համար լավ է, բայց ունե՞ք հաշվարկ, թե այդ վարկից ինչքա՞ն է գեներացվում. Խաչատուր Սուքիասյանը՝ ֆինանսների նախարարին

11:19 • 23.10.24

Զգացմունքային, անհատական ու սպորտային․ Toyota-ն ներկայացրել է նոր սերնդի Camry-ն

17:36 • 22.10.24

Եթե վարչատարածքային բաժանման օրենքը փաստարկ լիներ, Ադրբեջանը ձեզնից առաջ դրա վրա կհենվեր, զգացե՞լ եք՝ միայն դուք եք դրա մասին խոսում. Վարդանյանը՝ Ալեն Սիմոնյանին

17:33 • 22.10.24

Դուք պետություն եք ծախել, մի պետությունում իշխանություն դարձաք, 3 օր տևեց. Ալեն Սիմոնյանը՝ ՀՅԴ-ին

17:03 • 22.10.24

Ուսադիրներով շատ երիտասարդներ՝ թռիչքային կարիերա ունենալով, իրենց բացառիկ ու յուրահատուկ են զգում․ Քոչարյանն՝ ԱԺ-ում գրանցված կոնֆլիկտի մասին

14:22 • 22.10.24

Skill Event Marketing Company-ն ընդգրկվել է Eventex Top 100 հեղինակավոր վարկանիշում

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց