Եթե մենք զենք ենք վաճառում Ադրբեջանին, չի նշանակում, որ մեծ ծավալով պահեստամասեր, արկեր ևս տալիս ենք. ռուս պատմաբան

Զենքի վաճառքը չի կատարվում ի վնաս Հայաստանի: Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց ՌԴ դաշնային խորհրդի անդամ, պատմաբան Իգոր Չերնիշենկոն: «Մեր զինվորականները Հայաստանի տարածքում են, ու սա Հայաստանի անվտանգության ապահովման ավելի մեծ երաշխիք է, քան Ադրբեջանում ռուսական զենքը»,- ասաց Չերնիշենկոն՝ նշելով, որ հարցը խաղաղ ճանապարհով լուծելու համար անհրաժեշտ են բանակցություններ, որտեղ պարտադիր պայման է ԼՂ-ն որպես բանակցային կողմ ճանաչելը:

- Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության շուրջ վերջին զարգացումները հայկական քաղաքական ու փորձագիտական շրջանակների պնդմամբ պետք է դառնան հայ-ռուսական հարաբերությունների վերանայման սկիզբ: Ի՞նչ կարծիք ունեն այս առնչությամբ Ռուսաստանում, ինչպե՞ս են Մոսկվայում գնահատում ՌԴ քայլերը՝ քառօրյա պատերազմի ժամանակ և հետո:

- Գիտեք, որ հայ-ռուսական հարաբերությունների հետ կապված ես բավական մեծ փորձ ունեմ, մասնավորապես խորհրդարանական համագործակցության հարթակում: Նիկոլայ Ռիժկովի հետ մենք զբաղվում ենք ՀՀ և ՌԴ խորհրդարանների կապի խորացմամբ, ամրապնդմամբ: Ես Ղարաբաղում եմ եղել, Ադրբեջանի կողմից դրանից հետո ճանաչվել եմ «պերսոնա նոն գրատա»: Այն, ինչ տեղի ունեցավ մեծ հարված էր բոլորիս համար, ես ցավում եմ բոլոր զոհերի համար, վայրագությամբ սպանված հայերի համար:

Ինչ վերաբերում է ձեր հարցին, ապա ասեմ, որ ԼՂ հակամարտությունը ռազմական ճանապարհով լուծվել չի կարող, մենք դիտարկում ենք միայն խաղաղ կարգավորման ուղին՝ բանակցությունների միջոցով: Ես հասկանում եմ, որ կա որոշակի բացասական տրամադրություն: Այն, ինչի մասին Դուք խոսեցիք Ձեր հարցում կապված է նրա հետ, որ Ռուսաստանը զենք է վաճառում հակամարտության մյուս կողմին: Մեր նախագահն ու վարչապետն իհարկե քիչ են խոսում այս մասին, բայց իրենց դիրքորոշումը, մեր պաշտոնական դիրքորոշումն այն է, որ եթե մենք դուրս գանք այս շուկայից, մեր փոխարեն կգան թուրքերը, ամերիկացիները: Զենքի վաճառքը չի կատարվում ի վնաս Հայաստանի: Մեր զինվորականները Հայաստանի տարածքում են, ու սա Հայաստանի անվտանգության ապահովման ավելի մեծ երաշխիք է, քան Ադրբեջանում ռուսական զենքը: Ռուսական «կալաշնիկովը» աշխարհով մեկ կա, հարյուրից ավել պետություններ ունեն այս զենքը, բայց սա չի նշանակում, որ մենք…

- Որպես ռազմավարական գործընկեր Ռուսաստանը չի՞ կարող ժամանակավորապես դադարեցնել զենքի վաճառքը:

- Եթե մենք չվաճառենք, Թուրքիան կվաճառի, դա լավ կլինի՞… Եթե մենք զենք ենք վաճառում, չի նշանակում, որ մեծ ծավալով տալիս ենք նաև պահեստամասեր, արկեր: Սա զսպման բաղադրիչներից մեկն է, սա էլ պետք է հասկանաք: Եթե այնտեղ ռուսական զենք է օգտագործվում, որը հետագայում մարտական վիճակում պահելու համար պետք է մեր օգնությունը, ապա դա նշանակում է, որ մենք ավելի մեծ հնարավորություն ունենք նրանց վրա ազդելու, քան որ դա լիներ թուրքական զենք: Նայեք, ինչ է հիմա կատարվում Սիրիայում: Մենք չե՞նք ուզում չէ, որ նույնը լինի: Ավելի լավ է, որ Ադրբեջանում այնպիսի զենք լինի, որի վրա հնարավոր լինի ազդել, քան զենք, որը վերահսկելի չլինի մեր կողմից: Ուղղակի ուզում եմ հասկանամ՝ այս տրամաբանությունը Հայաստանում չե՞ն հասկանում, թե՞ չեն ուզում հասկանալ:

- Խնդիրն այն է, որ Ռուսաստանից տարիներ շարունակ պնդում էին, որ սա բիզնես է և որ Ռուսաստանն ամեն ինչ անում է՝ հավասարակշռությունը չխախտելու համար: Հիմա հավասարակշռությունը խախտվել է: Այս հարցը ինչպե՞ս կարելի է լուծել, եթե զենքի մատակարարումը ժամանակավորապես դադարեցնել ՌԴ-ում հրաժարվում են:

- Ուզում եմ նորից բացատրել: Մեր զենքը վերահսկելի է միայն մեր կողմից: Եթե Ադրբեջանում թուրքական կամ ամերիկյան հրանոթներ լինեին, դա որևէ կերպ չէր թեթևացնելու իրավիճակը:

- Ասացիք, որ հակամարտությունը լուծել է պետք խաղաղ ճանապարհով: Նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, որ 2011-ին Հայաստանը պատրաստ էր հինգ շրջանների վերադարձման՝ պահպանելով ԼՂ ներկայիս ստատուս քվոն, բայց Ադրբեջանը դրան չհամաձայնեց: Ինչպե՞ս կարելի է լուծել հակամարտությունը, եթե կողմերից մեկը զիջումների չի գնում:

- Դրա համար ժամանակ է պետք. գուցե 20, գուցե 25 տարի է պետք մինչև կողմերը գտնեն փոխզիջումային տարբերակ: Բանակցությունների ժամանակ է, որ հարցերը լուծվում են, գտնվում են եզրեր, բայց արդյունքը, իհարկե, դեռևս տեսանելի չէ:

- Ի՞նչ է անում միջազգային հանրությունը, մասնավորապես Ռուսաստանը, որ թույլ չտա ռազմական բախումներ:

- Մինսկի խմբի շրջանակներում տարվում է համապատասխան աշխատանք: Բայց կրկնում եմ, որ ես չեմ տեսնում շոշափելի արդյունքներ՝ ինչպես կարելի է հարցը լուծել:

- ՀՀ իշխանությունները պնդում են, որ ԼՂ-ն պետք է վերադառնա բանակցությունների սեղանին, դառնա բանակցային կողմ: Իրատեսական համարո՞ւմ եք, որ այս պահին նման փոփոխություն լինի:

- Պետք է այդ ճանապարհով գնալ, սա պարտադիր պայման է՝ հետագա բանակցությունները շարունակելու համար: Խնդրի կարգավորումը ռազմական ճանապարհով ես չեմ էլ դիտարկում: Չեմ հավատում, որ ադրբեջանցի ժողովրդին, ղեկավարությանը պետք է պատերազմը: