Ձկնաբուծարանների պատճառով տարիներ շարունակ թույլատրելի նորմից 2 անգամ ավել ջուր օգատագործելով՝ անվերադարձ Արաքսն ենք լցրել 1.8 մլրդ խմ ջուր. բնապահպան

22:54 • 26.08.17

«Հայկական բնապահպանական ճակատի» անդամ Լևոն Գալստյանը  Tert.am –ի հետ զրույցում  անդրադառնում է Արարատյան դաշտում ամռանց այս շոգ սեզոնին սակավաջրության խնդրին: 

-Խոսրովի անտառի վերջին հրդեհների ֆոնին , որը որակվեց  բնապահպանական ողբերգություն, ամռան այս շոգ սեզոնին ու բերքահավաքի այս ժամանակահատվածում  շարունակում է հրատապ մնալ մեկ այլ խնդիր.  մարդիկ ահազանգում են, որ  կամ  սակավ է, կամ առհասարակ  խմելու ու ոռոգման ջուր չունեն: 2013-ից սկսած ՝ Արարատյան դաշտում արտեզյան աղբյուրների ցամաքման  դեմ  պայքար է տարվում . նախ  հաշվառվեցին  ձկնարդյունաբերության ոլորտում գործող օրինական և ապօրինի խորքային հորերը, ապա դրանց մի մասը կոնսերվացվեց, մի մասին վրա փականներ դրվեցին: Ամեն դեպքում,  ի՞նչ արդյունքներ կարող եք արձանագրել այսօրվա դրությամբ:

-Ինչ որ բաներ են անում, կոնսերվացնում, փականներ դնում, չգիտեմ ինչեր անում, վերահսկում են, ինչ-որ հաշվիչներ են դնում, ինչ-որ օնլայն  համակարգեր են ներդնում: Բայց եկեք հասկանանք խնդիրը: Եթե մենք խոսում ենք բնական ջրային պաշարների մասին, այն էլ այնպիսի բարդ համակարգի մասին, ինչպիսին Արարատյան դաշտավայրի արտեզյան ջրերի ավազանն է, որը մեր կարևորագույն պաշարներից մեկն է (Սևանից հետո քաղցրահամ ջրի 2-րդ կարևորագույն պաշարն է),ապա այն պետության և ժողովրդի կողմից պետք է ունենար առանձնահատուկ վերաբերմունք: Հիմա այս վերաբերմունքը չունենալու պատճառով, որոշակի մարդկանց ֆինանսական պահանջները և այլ մնացած հաճույքները բավարարելու համար որոշվել է, որ Արարատյան դաշտում պետք է հսկայական ծավալներով ձկնարդյունաբերություն զարգանա: Որը, եթե մենք ազնվորեն ենք նայում հարցին, թե՛ տնտեսական, թե՛ սոցիալական առումով ոչ մի դերակատարում չունի Հայաստանի համար: Նախ հիշեցնեմ,  որ ձկնարդյունաբերությունը մտած է գյուղատնտեսական մթերքների արտադրության մեջ, լուրջ հարկատաեսակներով չի հարկվում և տնտեսության աճի առումով լուրջ դերակատարում չունի: Ոչ էլ սոցիալական առումով կարող է լուրջ դերակատարում ունենալ, որովհետև այդ աշխատատեղերը, որ ստեղծվում են, անհամամեմատելի են այն վնասների հետ, որ դրա արդյունքում հասցվում են համայնքներին՝ զրկելով նրանց այսօր ինքնահոս ջուր ունենալու հնարավորությունից: Նման համայնքները, որոնք զրկված են ինքնահոս ոռոգման ջուր ունենալու  համակարգից, Արարատյան դաշտում շուրջ 30 են և սա արդյունք է անխնա, անհեռատես ու հանցագործ օգտագործման:  Միայն մեկ թիվ ասեմ՝ Արարատյան դաշտի արտեզյան ավազանի շատրվանող հատվածը շուրջ 3 անգամ պակասեցրել ենք 3 տարվա արդյունքում: Սրանք այն պաշտոնական տվյալներն են, որոնք հրապարակվել են 2014-ին: Մենք ունեցել ենք 31 հազար հեկտար նման գոտի, այսինքն՝ հողից ջուրն ինքնաբուխ դուրս էր գալիս, և այս ձկնաբուծարաններից գործունեության արդյունքում 2013 թվականին այդ մակերեսը դարձել էր 10 հազար 500 հեկտար: Պատկերացրեք՝ սա ինչ էկոլոգիական աղետ է: Այսինքն՝ 6-15 մետրով ջրերի հորիզոնները իջել էին, պակասել էր նաև աղբյուրների ջրատվությունը: Ասեմ, որ միայն  2006 թվականի հոկտեմբերի դրությամբ գործում էր 2026 հորատանցքեր, որոնցից 940-ը` խորքային և 1089-ը` ինքնաշատրվանող: Ինքնաշատրվանող հորատանցքերից մոտ 180-ը վթարային էին կամ փականներ չունեին և դրանցից ջուրն անխնա դուրս էր հորդում:

Իսկ ինքնաշատրվանող հորատանցքերից, որոնցից  224-ը բացվել էին  վերջին տարիներին ձկնարդյունաբերության նպատակով, 35-40%-ով նվազել է ոռոգման ու խմելու ջրի քանակը: Սա այն ջուրն է, որ  16 հարկանի շենքի մեջ ջրի ճնշումը կհասցնի մինչև վերջին հարկ: Ինչևէ  պետությունը միայն ուշքի եկավ այն ժամանակ, երբ հասկացավ, որ կարող է վտանգվել նաև Մեծամորի ատոմակայանի հովացման համակարգը, որը նույնպես օգտագործում է այդ ջրերը: Եթե իրենք չզգային, որ այս խնդիրն է  լինելու, ինձ թվում է՝ Արարատյան դաշտի ողջ ավազանը ցամաքեցնելու էին, նոր հասկային, որ ցամաքեցրել են:

-Հիմա քանի՞ տարում է հնարավոր վերականգնել, կամ արդյոք հնարավո՞ր է վերակնգնել:

-Տեսեք՝ ինչումն է խնդիրը:  Այս միջոցառումներն իհարկե շատ լավ են, շատ հոյակապ, բայց նորից կրկնեմ՝ բնությանը հասցրած վնասը հաճախ անվերականգնելի է: Եվ այս դեպքում գործ ունենք այս դեպքի հետ:  Ջուրը, որ մենք տարիներ շարունակ թույլատրելի քանակից 2 անգամ ավել ենք գործածել և այդ ջուրն ուղղակի լցրել ենք Արաքս գետը, նշանակում է, որ մենք տարեկան 1.8 միլիարդ խորանարդ մետր ջուր հանել ենք ավազանից ու անվերադարձ լցրել ենք գետը: Սա բացառիկ թիվ է, համեմատության համար ասեմ, որ դա դրանից տասն անգամ ավել է, քան երբ Սևանից ջուր են բաց թողնում: Այսինքն՝ պետք է ոչ թե հետևանքների հետևից վազել, այլ ցանկացած գործունեություն սկսելուց առաջ լուրջ մասնագիտական, փորձագիտական մոդելավորումներ և գնահատումներ արվեին, նոր որոշակի փոփոխություններ անեին:

-Նման խոսք կա, աղքատ երկրներում բնապահանությունը միշտ տուժում է: Այսինքն՝ ինչ-որ իրավիճակային հարցեր լուծելու համար բնապահպանական խնդիրները մղվում են հետին պլան:

-Մենակ աղքատ չէ, աղքատ, կոռումպացված, սեփական ու ընկերային շահը հետապնդող կառավարման համակարգ ունեցող երկրներում, այո՛, էկոլոգիան և բնապահպանական խնդիրները մղվում են վերջին պլան: Եվ կա խնդիր, որը մեր կարծիքով, անդառնալի է:

-Ամեն դեպքում, այդ ընկերային շահը Արարատյան դաշտի հողատերերին տո՞ւրք էր, թե այլ պատճառ ուներ:

-Նրանք այդ արտեզյան ավազան ջրերի  հույսին չեն: Դրա համար Ազատ գետից են բերում ու այլ այլընտրանքային աղբյուրներից են ջուր բերում:  Եվ տուժողը միշտ լինելու է շարքային գյուղացին: Եվ իր հողերը կմնան-կչորանան, հետո այդ հողային ֆեոդալները կոպեկներով էդ հողերը կգնեն և գյուղացիներն իրենց մոտ կսկսեն աշխատել որպես բատրակներ:

 

 

 

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

17:43 • 12.11.24

Գերիների ամբողջական վերադարձը պետք է նախապայման լինի ցանկացած բանակցության համար․ Քրիստինե Վարդանյան

15:23 • 12.11.24

Բաքվում պահվողներին վերադարձնելու ամենապատեհ առիթը COP29-ն է, հետո վերադարձի հավանականությունը հավասարվելու է զրոյի. Արթուր Խաչատրյան

15:11 • 12.11.24

Բաքուն հայ գերիներին օգտագործում է ՀՀ-ից զիջումներ կորզելու համար. Տիգրան Աբրահամյան

12:49 • 12.11.24

Եթե ունենայիք 100 մլն դոլար, որպես պետություն, ո՞ր ոլորտներին կուղղեիք. Խաչատուր Սուքիասյանը՝ նախարարին

12:19 • 12.11.24

Փաշինյանի ներկայությամբ խախտվել է «ՀՀ օրհներգի մասին» օրենքը

11:50 • 12.11.24

20,366 մարդ գնացել է երկրից, 12,700 աշխատատեղ է կրճատվել, գուցե թողեք պատմության անիվը նորմալ գնա՞. Արթուր Խաչատրյանը՝ Վահե Հովհաննիսյանին

11:29 • 12.11.24

«Այստեղ հաց, այստեղ կաց». քաղաքացին ՀՀ-ում պետք է տեսնի իր ապագան, 2025-ին 2 տրիլիոն հարկ կհավաքենք. նախարար

10:59 • 12.11.24

Շնորհակալ եմ վարչապետին ու փոխվարչապետներին՝ իմաստուն առաջնորդության համար․ ֆինանսների նախարար

20:35 • 11.11.24

Մոսկվան մեսիջ հղեց Փաշինյանին՝ քեզնով կամ առանց քեզ վերականգնելու ենք ազդեցությունը Հայաստանում․ Վիգեն Հակոբյան

15:07 • 11.11.24

Ոչ թե իմ տունն իմ ամրոցն է, այլ մեր պետությունն է մեր ամրոցը, իսկ մեր տունը՝ մեր բնակավայրը․ Փաշինյանը՝ ՏԻՄ համակարգի 28-ամյակի միջոցառմանը

14:29 • 11.11.24

Եթե մեծ գործ եք անում, ինչպե՞ս է,որ վարչապետի և ԿԳՄՍ նախարարի երեխաները դրսում են սովորում.Էդգար Ղազարյանը՝ փոխնախարարին

12:40 • 11.11.24

Աննա Հակոբյանի համար 145 հազար դոլար արժողությամբ ծառայողական նոր մեքենա է գնվել, 2 տարի առաջվա ջիպն այդքան մաշվե՞լ էր. Մանուկյանը՝ ՊՊԾ պետի տեղակալին

11:43 • 11.11.24

Հարցը լուծեք, դետալների մեջ մի մտեք, փողը տվեք, եթե պարտք ենք, բայց մրցույթն արեք. Ավինյան

10:48 • 11.11.24

Այս դժվար պահին 24 մլն հավելյալ գումար ենք հավաքագրել Երևանի տրանսպորտից. Տիգրան Ավինյան

20:35 • 08.11.24

Չեմ բացառում, որ ռուսներն ասեն Թրամփին՝ վերադարձրեք մեզ Հարավային Կովկասը՝ մեր պատմական ազդեցության գոտին․ Սուրեն Սարգսյան

13:21 • 08.11.24

«Նախագիծը բերում եք միայն ձե՞ր խմբավորման համար», «քաղաքական թիմի անդամ չեմ, փաթեթը բոլորի համար է». քննարկում ԱԺ-ում

11:58 • 07.11.24

858 մլն եվրոյի շրջանակում կկառուցվի Սիսիան-Քաջարան ճանապարհը, կամուրջներ ու թունելներ․ Սանոսյան

20:41 • 06.11.24

Քաղաքացու դատարկվող սառնարան, 14 միլիարդ դոլար պետական պարտք, հարկային ճնշումներ․ Նաիրի Սարգսյանը՝ 2025-ի մասին

17:33 • 05.11.24

Լավագույն նախագծերը՝ մեկ վայրում. կայացավ Project Management Awards 2024-ը

16:40 • 05.11.24

2025-ին Երևանը պլանավորում է ունենալ ավելի քան 90 մլրդ դրամ բյուջե, այս տարվա 61.5 մլրդի փոխարեն, նաև սեփական եկամուտների աճ կապահովվի. Տիգրան Ավինյան

11:02 • 05.11.24

ԵՄ հետ արտոնագրերի ազատականացման շուրջ ծրագիր ենք մշակում, ԵՄ պատվիրակությունը ՀՀ-ում է. ԱԳ փոխնախարար

20:34 • 04.11.24

Միրզոյանը պետք է ԱԺ շենքից դուրս գար ԱԱԾ աշխատակիցների ուղեկցությամբ՝ գլուխը ներքև ու ձեռնաշղթաներով․ Էդգար Ղազարյան

18:39 • 04.11.24

«Լույսեր» բնակելի համալիրն ընդունեց իր առաջին բնակիչներին

11:12 • 04.11.24

Շուտով անդրադառնալու ենք արտոնյալ խմբերին, նրանք կունենան հանրային տրանսպորտից օգտվելու զեղչային համակարգ. Տիգրան Ավինյան

20:40 • 01.11.24

Հայաստանը լուծարվելու է, եթե հաջորդ ընտրությանը հանրությունը էլի վստահի Փաշինյանին․ Թագուհի Թովմասյան

19:51 • 01.11.24

Բիբլոս Բանկ Արմենիայի հովանավորությամբ անցկացվեց ԵՊՀ Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետի 90-ամյակին նվիրված հանդիսավոր նիստը

13:40 • 31.10.24

Մեր ազգային անվտանգության ռազմավարության մեջ ընդգծել ենք հայկական խոհանոցը` որպես ազգային արժեք. Նիկոլ Փաշինյան

12:01 • 31.10.24

Մեր օրակարգում ԼՂ հիմնահարց չկա. հեգնական ժպիտը տեղին չէ, պարո՛ն Ռուստամյան. Միրզոյան

11:34 • 31.10.24

ՌԴ-ի հետ ամուր տնտեսական կապերով կապված ենք, չնայած կան տարաձայնություններ արտաքին քաղաքական որոշ հարցերում. Արարատ Միրզոյան

11:20 • 31.10.24

Մոտ ապագայում խաղաղության պայմանագրի այդ 1-2 ձևակերպումների շուրջ էլ համաձայնության կգանք և այն պատրաստ կլինի ստորագրման. Արարատ Միրզոյան

11:16 • 31.10.24

Թուրքիայի հետ ունենք դինամիկ երկխոսություն, բայց կառուցողական չէ, երբ նրանք մեր հարաբերությունների կարգավորումը կապում են Ադրբեջանի հետ. ԱԳ նախարար

20:57 • 30.10.24

Հեղափոխական, նոր, ժամանակակից ապրելակերպի բոլոր կողմերը հաշվի առնող. ինչ է առաջարկում Renshin ընկերության Skyline թաղամասը

20:38 • 30.10.24

Վրաստանի իշխանությունը ռուսամետ չէ, մեր շահերից բխում է, որ կոնֆլիկտ չունենա ՌԴ հետ․ Ջոնի Մելիքյան

16:15 • 29.10.24

ՄԻՊ-ը չի կարող իշխանության ու ընդդիմության բոլոր ցանկությունները կատարել. Անահիտ Մանասյան

15:17 • 29.10.24

Կարելի է «Շողակաթ»-ի բյուջեն ուղղել Հանրային ռադիոյին, ավելի արդյունավետ կլինի. ՔՊ-ական պատգամավոր

12:25 • 29.10.24

Ատեստավորված ուսուցիչների կեսը ստանում է 300,000 և ավելի դրամ աշխատավարձ. Ժաննա Անդրեասյան

20:38 • 28.10.24

Իշխանությունը կարող է գնալ արտահերթ ընտրությունների, որ չձևավորվի այլընտրանքային քաղաքական ուժ․ Երվանդ Թարվերդյան

12:15 • 28.10.24

Պետությունը հաց վաստակելու գործիք է, այսպես պետք է ընկալել պետությունը. Նիկոլ Փաշինյան

11:13 • 28.10.24

Համընդհանուր թշվառության մեջ մարդկանց բարեկեցությունն «աչքի փուշ» է դառնում. Փաշինյան

11:01 • 28.10.24

Համընդհանուր թշվառության մեջ մարդկանց վաստակը աչքի փուշ է դառնում. Փաշինյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց