Տեր–Պետրոսյանը քննադատում է իշխանություններին, գովում Օբամային և դրական տարրեր տեսնում հայ–թուրքական հարաբերություններում

Այսօր Մատենադարանի բարձունքում տեղի ունեցած հանրահավաքն իր ելույթով ավարտեց Հայ Ազգային Կոնգրեսի առաջնորդ Լևոն Տեր–Պետրոսյանը։

Նա, մասնավորապես, ընդգծել է, որ հայ–թուրքական հարաբերություններում վերջերս նկատվող աննախադեպ տեղաշարժը արժանի է հատուկ գնահատականի, որովհետև այն շոշափում է Հայոց պետականության զարգացման ամենակենսական խնդիրներից մեկը։

«Միանգամից նշեմ, որ Հայ Ազգային Կոնգրեսը, բացառությամբ իր մասը կազմող մի կազմակերպության, կողմ է հայ–թուրքական հարաբերությունների շուտափույթ կարգավորմանը և պատրաստ է այդ հարցում աջակցել Հայաստանի իշխանությունների ձեռնարկած բոլոր դրական քայլերին։ Մեր միակ առարկությունը վերաբերում է Ցեղասպանության ուսումնասիրման նպատակով հայ և թուրք պատմաբանների հանձնաժողովի ստեղծմանը, քանի որ մեր համոզմամբ՝ դա այլ բան, քան Հայոց ցեղասպանության ուրացում, չի նշանակում», – հայտարարել է Լևոն Տեր–Պետրոսյանը։

Վերլուծելով հայ–թուրքական հարաբերությունների ներկա փուլը՝ ընդդիմության առաջնորդը նշել է, որ հայ և թուրք դիվանագետների գաղտնի շփումների արդյունքում ստեղծվել է մի աշխատանքային փաստաթուղթ, որն ընդգրկում է հետևյալ կետերը.

1. Հայաստանի և Թուրքիայի միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատում.
2. Պետական սահմանների փոխադարձ ճանաչում.
3. Հայ–թուրքական սահմանի բացում.
4. Հայ և թուրք պատմաբաններից կազմված հանձնաժողովի ստեղծում։

«Հետագայում այդ փաստաթուղթը կոչվեց «ճանապարհային քարտեզ», և բացահայտվեցին մի քանի այլ մանրամասներ։ Ինչևէ, թվում է, թե մենք գործ ունենք միջպետական հարաբերությունների հաստատման մի լուրջ մտադրության հետ, մանավանդ նկատի ունենալով, որ Թուրքիան, կարծես թե, հրաժարվել է հայ–թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը Ղարաբաղի խնդրի լուծմամբ պայմանավորելու իր նախկին ապակառուցողական դիրքորոշումից։ Սակայն առկա են երկու հանգամանքներ, որոնք մթագնում են այս տպավորությունը։ Հայկական կողմի համար ակնհայտորեն որոշակի դժվարություն պիտի հարուցեր հայ և թուրք պատմաբանների հանձնաժողովի ստեղծման գաղափարը, և վերջիվերջո նրան հաջողվել է այն վերանվանել միջկառավարական հանձնաժողով։ Բայց դա ընդամենը միայն խնդիրը քողարկելուն և հայ ժողովրդին հանդարտեցնելուն միտված մեղմասացություն է, քանի որ միջկառավարական հանձնաժողովում ևս ենթադրվում է ստեղծել պատմաբանների ստորաբաժանում, ինչից հարցի էությունն ամենևին չի փոխվում։ Իսկ թուրքական կողմը չի կարող հաշվի չնստել ադրբեջանական հասարակության և սեփական ընդդիմության ճնշման հետ, ուստի ստիպված կրկին վերադառնալու է իր նախկին դիրքորոշմանը։ Այսինքն, հակառակ լավատեսական կանխատեսումներին և հակառակ բոլոր սպասումներին, Հայաստանի և Թուրքիայի հարաբերությունները չեն կարգավորվելու և հայ–թուրքական սահմանը չի բացվելու, քանի դեռ էական առաջընթաց չի արձանագրվել Ղարաբաղյան հակամարտության լուծման հարցում», – իր կարծիքն է հայտնել ՀՀ առաջին նախագահը։

Նա նաև նշել է, որ Թուրքիան, Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու ընդհանուր տրամադրվածությունից բացի, իր առջև նաև մի ավելի նվազագույն և կոնկրետ նպատակ էր դրել, այն է՝ ամեն գնով կանխել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նախագահ Բարաք Օբամայի և ամերիկյան կոնգրեսի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչման վտանգը։

«Թուրքիան լիովին հասավ իր նպատակին, Հայաստանը մնաց ձեռնունայն, իսկ Սփյուռքը դարձյալ հուսախաբ եղավ։ Ֆուտբոլային դիվանագիտությամբ սկսված խաղի առաջին կեսն ավարտվեց 1 ։ 0 հաշվով՝ հօգուտ Թուրքիայի», – ասել է Լևոն Տեր–Պետրոսյանը։

Նա ընգծել է, որ Թուրքիային և ԱՄՆ–ին չի կարելի մեղարդել երկերեսության մեջ։

«Եթե, այնուամենայնիվ, մեղադրանքի թիրախ փնտրելու անհրաժեշտություն կա, ապա այդ թիրախը կարող են լինել միայն Հայաստանի վերջին տասնմեկ տարվա իշխանությունները՝ հանձինս Ռոբերտ Քոչարյանի, Վարդան Օսկանյանի, Սերժ Սարգսյանի և Էդվարդ Նալբանդյանի, որոնք բառացիորեն պղծեցին Ցեղասպանության սուրբ գաղափարը, այն վերածելով քաղաքական աճուրդի ու սակարկության առարկայի։

Այս կապակցությամբ հետաքրքիր է հետևել նրանց վարած միանգամայն սնանկ ու վնասակար քաղաքականության էվոլյուցիային.
1. Քոչարյանի վարչակազմի առաջին գործը եղավ դավաճանական կամ հակազգային հայտարարել Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերություններ հաստատելու՝ նախկին իշխանությունների որդեգրած քաղաքականությունը։
2. Հայաստանի արտաքին քաղաքականության անկյունաքարը հռչակվեց Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման պահանջը, որը որպես հայ–թուրքական հարաբերությունների կարգավորման բանական հիմք, հոխորտանքով դրվեց նաև Թուրքիայի առջև։
3. Երբ, երկար համառելուց հետո, Քոչարյանը և Օսկանյանը ի վերջո համոզվեցին, որ այս ճանապարհը փակուղային է, նրանք վերադարձան իրենց կողմից ժամանակին դավաճանական հայտարարված՝ Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերություններ հաստատելու սկզբունքին, ակամա բացահայտելով Հայաստանի թուլությունը և Թուրքիային հիմք տալով ավելի կոշտացնելու իր դիրքորոշումը։
4. Թե՛ այս օբյեկտիվ պատճառով, և թե՛ սեփական լեգիտիմության խնդրի լուծման նկատառումով, Սերժ Սարգսյանն ընկավ մի ավելի վտանգավոր ծայրահեղության գիրկը՝ հայ–թուրքական սահմանի բացման դիմաց անխոհեմաբար համաձայնելով ընդառաջել Ցեղասպանության ուսումնասիրման հարցով հայ և թուրք պատմաբաններից կազմված հանձնաժողով ստեղծելու վերաբերյալ Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Էրդողանի կողմից տարիներ առաջ արված համարյա մոռացված առաջարկին»։

Լևոն Տեր–Պետրոսյանը հավելել է, որ ինքը «առանց դույզն իսկ չափազանցության» հարկադրված է արձանագրել. «Սերժ Սարգսյանը հանուն սեփական իշխանության երկարաձգման, բառիս բուն իմաստով, ծախեց Ցեղասպանությունը։ Նրա հաջորդ քայլն, անկասկած, լինելու է Ղարաբաղը ծախելը, ինչից հետո, բնականաբար, նա դառնալու է առաջին հայը, որը կարժանանա Նոբելյան մրցանակի»։

Ամեն դեպքում Լևոն Տեր–Պետրոսյանը նաև ընդգծել է, որ «այս ամենով հանդերձ, թեկուզ նման տխուր արդյունքով ավարտված հայ–թուրքական հարաբերությունների կարգավորման ներկա գործընթացը բոլորովին զուրկ չէ դրական տարրերից»։

«Մի կողմից՝ Թուրքիայի բնական շահագրգռվածությունը հայ–թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հարցում, իսկ մյուս կողմից՝ այդ կարգավորման պայմանավորումը հայ–ադրբեջանական հարաբերություններում ակնկալվող տեղաշարժով, որոշ հող է ստեղծում Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացի խթանման համար։ Դրական պետք է համարել նաև դեպքերի բերումով նախագահ Օբամայի ստանձնած բարոյական պատասխանատվությունը, ինչը նրա ղեկավարած երկրի առջև պարտավորություն է դնում ավելի ակտիվորեն ու անկողմնակալ կերպով ներգրավվել ինչպես հայ–թուրքական հարաբերությունների, այնպես էլ Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացում։ Բարաք Օբաման իդեալիստ է՝ բառիս ամենադրական իմաստով։ Իսկ հայտնի է, որ թեև աշխարհը սովորաբար կառավարում են պրագմատիկներն ու ցինիկները, բայց քաղաքակրթությունն առաջ են մղում ժամանակ առ ժամանակ հայտնվող իդեալիստները։ Ընդ որում, իդեալիստ ասելով, ես ամենեւին նկատի չունեմ իդեոլոգներին, այլ բարոյականության, ազնվության և արդարության հարցերում կայուն սկզբունքներ ունեցող հազվագյուտ պետական անձանց», – հավելել է Լևոն Տեր–Պետրոսյանը։
 

Թեմային առնչվող նյութեր

• Ստեփան Դեմիրճյանը խոսել է հաղթանակի դեպքում ընդդիմության անելիքների մասին
• Արամ Սարգսյանը խոսել է համախմբվելու անհրաժեշտության մասին
• «7-ի գործն» անփառունակ վախճան ունեցավ, Լևոն Տեր–Պետրոսյան
• Դավիթ Շահնազարյանը մարտի 1–ի մասին նոր բացահայտումներ է խոստանում
• Կոնգրեսը պատրաստ է աջակցել անկախ արհեստակցական միությունների կազմակերպմանը
• Լևոն Տեր-Պետրոսյան. Հարկային բեռը շարունակում է ծանրանալ մանր ու միջին ձեռնարկատերերի ուսերին
• Ընդդիմությունը հայտարարել է մի շարք հանրահավաքներ անցկացնելու մասին
• Ընդդիմությունը ներկայացրել է իր քաղաքական գործողությունների ծրագիրը
• Նախկին ոստիկանապետի տեղը Հաագայի դատարանում է, Դավիթ Շահնազարյան
• Ոստիկաններն անտեսեցին Լևոն Զուրաբյանի խնդրանքը
• Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ժամանեց Մատենադարանի բարձունք
• Մարդիկ արդեն հավաքվել են Մատենադարանի մոտ