Աստանան ցույց տվեց, որ Հայաստանը ԼՂ-ի հետ իրավահավասար հարաբերություներ պետք է հաստատի. Ա.Ղուկասյան

Tert.am-ի հետ զրույցում ՀՀ նախագահի նախկին թեկնածու, քաղաքագետ Անդրիաս Ղուկասյանը, անդրադառնալով Աստանայի հանդիպմանը, նկատեց, որ սա չէր կարող անակնկալ լինել մեր պատվիրակության համար: Նա նշեց, որ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտնվել է անելանելի դրության մեջ: Իսկ հնարավո՞ր է, որ Նախագահի համար հնարավոր լինի չանդամակցել ԵՏՄ-ին: Այս հարցին ի պատասխան Անդրիաս Ղուկասյանն ասաց.«Ոչ թե հնարավոր է չանդամակցել, այլ Աստանայում ցրվեց այն միֆը, որ որևէ մեկը հարկադրում էր Սերժ Սարգսյանին անդամակցել այդ միությանը»:
 

-Ինչո՞ւ , Ձեր կարծիքով, Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևը հրապարակավ կարդաց Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի նամակը, ըստ որի՝ Հայաստանը կարող է Եվրասիական տնտեսական միություն մտնել առանց Ղարաբաղի, ինչպես ԱՀԿ-ին անդամակցության ժամանակ: Սրանով նա և՛ անհարմար դրության մեջ դրեց Սերժ Սարգսյանին, և՛ հնչեցրեց Ալիևի մտահոգությունները: Ըստ որում, հնչեցին, որ սա կարող էր արվել դռնփակ քննարկման ռեժիմով:

- Ինքնին փաստ է, որ Հայաստանը չի կարող ունենալ որևէ միջազգային պարտավորություններ կամ ձեռք բերել որևէ իրավունք իր սահմաններից դուրս որևէ տարածքի նկատմամբ: Եվ փաստ է, որ չկա որևէ պետություն կամ միջազգային կազմակերպություն, որը ճանաչում է Լեռնային Ղարաբաղը որպես Հայաստանի մաս: Հակառակը, այսօր ստեղծված այդ բանակցային ֆորմատի հետևանքով աշխարհի բոլոր պետությունները Լեռնային Ղարաբաղն ընկալում են որպես Ադրբեջանի մաս: Բնականաբար, այդ փաստը պետք է ի հայտ գար եվրասիական այդ միությանն անդամակցության որևէ փուլում: Այդ հարցը նորություն չէ, դա շոշափվել է մի քանի ամիս առաջ, երբ Հայաստանը դիմել էր Մաքսային միություն մտնելու առաջարկով, դեռևս այդ ժամանակ մատնանշվեց, որ Հայաստանը կարող է ՄՄ-ին անդամակցել որպես միջազգայնորեն ճանաչված պետություն իր համապատասխան սահմանների ներքո գտնվող տարածքների շրջանակում: Եվ այդ առումով Նազարբաևը հաստատեց գոյություն ունեցող իրողությունը: Ինչո՞ւ դա մատուցվեց այդպես, չեմ կարծում, որ դա լիներ անակնկալ Հայաստանի պատվիրակության համար, որովհետև մեր պատվիրակությունը չիմանար՝ ինչ է սպասվում, ուրեմն՝ նշանակում է, որ նրանք պատահական մարդիկ են: Այսինքն՝ հասնում են Աստանա ու լսում իրողությունը, որն իրենց համար հաճելի չէ:

-Բայց Ռուսաստանն ինքը իր միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններո՞վ է մտնում ԵՏՄ:

-Իհարկե, Ռուսաստանը ճանաչել է Աբխազիայի, Հարավային Օսիայի անկախությունը, և այդ երկրների հետ հարաբերություններն օրինականացրել է: Ինչ վերաբերում է Ղրիմին, ապա և՛ Ղազախստանը, և՛ Բելառուսը ճանաչել են Ղրիմի անեքսիան որպես Ռուսաստանի կողմից ´օրինական գործողություն:

-Այսինքն՝ այստեղ կարևորը ոչ թե աշխարհի ճանաչումն է, այլ կոնկրետ այդ երկրների՞, որոնք հիմնում են ԵՏՄ-ն:

- Այո՛…, և քանի որ ո՛չ Ռուսաստանը, ո՛չ Ղազախստանը, ո՛չ Բելառուսը չեն ճանաչում Ղարաբաղը որպես Հայաստանի մաս, առավել ևս ճանաչում են Ղարաբաղը որպես Ադրբեջանի մաս, այդ խնդիրը, բնականաբար, անպայման պիտի բոլորի առջև կանգնած լիներ՝ Հայաստանի՝ ԵՏՄ-ին միանալու այդ հարցերի քննարկման ժամանակ: Դա իրողություն է, որը, կրկնում եմ, չի կարող պատահի, որ Էդվարդ Նալբանդյանը չգիտեր, թե ինչ է սպասելու Սերժ Սարգսյանին Աստանայում:

- Դիվանագիտական ի՞նչ լուծումներ եք ակնկալում:

-Սերժ Սարգսյանը չի կարող ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղը, որովհետև ինքը՝ որպես քաղաքական գործիչ, համաձայնություն է տվել բոլոր այն տեսակի սկզբունքներին, որոնք ենթադրում են, որ Ղարաբաղը պետք է մտնի Ադրբեջանի կազմի մեջ, հետո նոր ստանա իր ինքնորոշման իրավունքը: Եվ Սերժ Սարգսյանի համար որևէ լուծում, որ ինքը կարող է իրագործել, չեմ տեսնում, հետևաբար և որևէ պարզություն եվրասիական այդ միության անդամության հետ կապված մտցնել իր և Ղազախստան-Բելառուս-Ռուսաստան հարաբերություններում նույնպես չի կարող: Այսինքն՝ դա Սերժ Սարգսյանի համար անելանելի վիճակ է:

-Իսկ հնարավո՞ր է, որ Սերժ Սարգսյանի համար հնարավոր լինի չանդամակցել ԵՏՄ-ին:

- Ո՛չ թե հնարավոր է չանդամակցել, այլ Աստանայում ցրվեց այն միֆը, որ որևէ մեկը հարկադրում էր Սերժ Սարգսյանին: Ի հայտ եկավ, որ Հայաստանը իրենից որևէ տնտեսական կամ քաղաքական հետաքրքրություն չի ներկայացնում Եվրասիական միության համար, և ի հայտ եկավ, որ Սերժ Սարգսյանն էլ՝ որպես քաղաքական գործիչ, այն կերպարը չէ, ում նկատմամբ հարգալից վերաբերմունքը պարտադիր է:

-Այսինքն՝ եթե Ձեզ ճիշտ հասկացա, Սերժ Սարգսյանի գործընկերները ինչ-որ չափով նրան այսպես ասած՝ լավությո՞ւն արեցին, բարձրաձայնելով այդ ամեն ինչի մասին, ջրի երես հանելով այդ ամենը, որից պարզ դարձավ, թե ինչու՞ Հայաստանը չի կարող և չպետք է անդամակցի այդ միությանը:

-Չեմ կարծում, որ լավություն արեցին, Սերժ Սարգսյանի դեմքին նայելով՝ չէի ասի: Ըստ երևույթին, հայկական պատվիրակությունը ուներ նպատակ ինչ-որ մի ձևով քողարկել այդ խնդիրը, որն առկա է: Այն է՝ Հայաստանի մաքսային սահմանների խնդիրը, և տեսանելի եղավ, որ տապալվեց այդ փորձը, և դա հայկական պատվիրակության համար հաճելի չէր առնվազն:

-Երեկ ԼՂՀ Նախագահի մամլո խոսնակ Դավիթ Բաբայանը մտահոգիչ էր համարել այն, որ Հայաստանը ԵՏՄ–ին կարող է անդամակցել առանց ԼՂՀ-ի: Մինչդեռ, ՀՀ ԱԳՆ խոսնակ Տիգրան Բալայանն այսօր կրկին հայտարարել է, որ Ղարաբաղի ու Հայաստանի միջև չի կարող մաքսակետ լինել: Այստեղ ինչ-որ իրարամերժություն չե՞ք տեսնում:

- Եկե՛ք այս հարցին իրատեսորեն նայենք, Հայաստանն այսօր ունի 4 միլիարդ դոլարի արտաքին պարտք, որից 1,5–ն առնվազն Լեռնային Ղարաբաղի պարտքն է: Եվ, բնականաբար, նման իրադրության մեջ, երբ Արցախը մասնավոր բանկերին գրեթե ամբողջությամբ պարտքերի մեջ է թաղված, երբ ունի Հայաստանին այնպիսի պարտք, որի վերադարձը իրատեսական չէ, նման պայմաններում, բնակաբար, այ այս հարցադրումը, որ դա Արցախի համար նշանակություն չունի՝ մաքսային անցակետը, իհարկե, այդպես չէ: Դա ունի շատ մեծ նշանակություն մեր ժողովրդի համար և մեծ մարտահրավեր է: Եվ Հայաստանը միակ երկիրն է աշխարհում, որը Լեռնային Ղարաբաղին տրամադրում է վարկ՝ պարտքով և տոկոսով: Բոլորը դա արել են անհատույց, բացառությամբ Հայաստանի, որը այնպես է արել, որ Արցախը չկարողանա ինքնուրույն զարգացում ունենալ՝ քաղաքական, տնտեսական, ռազմական ոլորտներում: Եվ այսօր այս իրողությունը մեզ բումերանգով հետ է վերադառնում: Մենք տեսնում ենք, որ այդ՝ Ռոբերտ Քոչարյան-Սերժ Սարգսյան մոդելը, որը գործել է այսքան տարիներ, մեծագույն վնաս է պատճառել մեր ժողովրդի ազգային շահերին: Դա մարտահրավեր է ու բոլորի համար նոր իրավիճակ է ստեղծում, որ անհրաժեշտ են լրջագույն փոփոխություններ այս իրավիճակի մեջ: Եվ շտկել, կարգավորել Հայաստան-Լեռնային Ղարաբաղ բոլոր հարաբերությունները. օրինականացնել դրանք, տրամաբանական, պարզ, թափանցիկ մոդել ստեղծել՝ իրավահավասար հարաբերությունների և այս երկու պետությունները համագործակցեն որպես փոխադարձ հավասար սուբյեկտներ: Ինչը հիմա այդպես չէ:

-Այսինքն՝ ճանաչե՞լ ԼՂ անկախությունը:

-Բնականաբար, Հայաստանի՝ ԼՂ իրավահավասարության ճանաչումը ֆունդամենտալ նշանակության խնդիր է: Սա միակ խնդիրն է, որն անհրաժեշտ է: Ռուսաստանը գնաց այդ ճանապարհով՝ ճանաչելով Հարավային Օսիայի ու Աբխազիայի ճանաչումը: Եվ այս լուծումը դուր կգա նաև Իլհամ Ալիևին՝ նրան զրկելով պարտավորությունից՝ շնորհել Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդին ինքնորոշման իրավունք, ինչին Ադրբեջանում որևէ քաղաքական ուժ պատրաստ չէ: Մի բան է ճանաչել գոյություն ունեցող փաստը, մեկ այլ բան՝ շնորհել նման իրավունք: