ՌԴ-ի պարենային սանկցիաները` և՛ մարտահրավերներ, և՛ նոր հնարավորություններ ՀՀ-ի համար. կարծիքներ

ՌԴ կառավարության՝ մինչև 1 տարի ժամկետով 32 երկրներից, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ից, Կանադայից և ԵՄ 28 երկրներից պարենային անվտանգության տեսանկյունից կարևոր համարվող ապրանքների ՌԴ ներմուծման արգելքը Հայաստանի համար մի փոքր ֆորսմաժորային է, բայց մյուս կողմից էլ՝ անծայրածիր ռուսաստանյան շուկան գրավելու հնարավորություն է ընձեռում. Հայաստանում արտադրվող պահածոների, հյութերի ու գինիների քանակը կարող է եռապատկվել, ինչի արդյունքում Հայաստանը միանգամից կարող է դառնալ շատ հզոր արտահանող երկիր:

Այս մասին Tert.am-ին հայտնեց Հայաստանի գործատուների միության նախագահ Գագիկ Մակարյանը, ում նույնիսկ զարմացրեց այն, որ հարցը դրված էր այնպես, թե արդյո՞ք սա պարենային անվտանգության տեսանկյունից Հայաստանի համար խնդրահարույց չի լինի, չէ՞ որ Հայաստանը ուղիղ ներկրումներ է անում ոչ միայն Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության անդամ երկրներից, այլև՝ Ռուսաստանից, որը հիմա, փաստորեն, աշխատում է իր պահանջարկը իր արտադրանքով և բարեկամ երկրներից ներկրված պարենային ապրանքներով բավարարելու ռեժիմով:

«Եվրոպական երկրների ապրանքները հիմնականում Հայաստան ուղիղ են գալիս, իսկ այն, ինչ գալիս է Ռուսաստանից, ռուսական ապրանքներ են, շատ քիչ դեպքեր կարող են լինել: Եվ դա այնպես է, որ կարելի շատ արագ լրացնել: Բայց ես ուրիշ հարց էի ակնկալում Ձեզնից՝ հակառակը, թե մենք ինչպե՞ս կարող ենք այս իրավիճակից օգտվել որպես պետություն, որ դառնանք Ռուսաստանին մատակարարող, որովհետև եթե այս երկիրը սահմանափակում է տարբեր ապրանքներ, հատկապես սննդամթերք, ապա ՌԴ-ն երկու ճանապարհ ունի՝ կամ պետք է խթանի բարեկամ երկրներից ապրանքների ներմուծումը, որոնցից մեկը Հայաստանն է, կամ պիտի ներդրումներ անի իր տնտեսության մեջ, գյուղատնտեսության ներդրումներ, սուբսիդիաներ, հանձնարարություններ տա իր կառավարությանը՝ էն ռուսական տիպիկ մոդելով, էլի, որ հավաքվում են, հանձնարարում են, քարոզում են, ասում են՝ «գնացեք, արեք»: Ինչքանով կանեն, դա արդեն ուրիշ հարց է: Այնպես որ, կարծում եմ, որ ավելի իրատեսական է առաջին մոդելը: Իսկ այս դեպքում, կարծում եմ, շատ արագ կարող է լրացնել Բելառուսը, որը հզոր էկոնոմիկա ունի, հաջորդը՝ Ռուսաստանը շատ բան կարող է ներմուծել Հայաստանից, ինչո՞ւ ոչ՝ Ադրբեջանից, որովհետև ինքը Վրաստանի նկատմամբ էլ սանկցիաներ ունի»,-իրավիճակը ներկայացրեց Գագիկ Մակարյանը։

Այս պայմաններում Հայաստանը երկու ճանապարհ ունի՝ կա՛մ Մաքսային միությանն անդամակցելու լույսի ներքո առաջարկի, որ Ռուսաստանի կառավարությունը ներդրումներ անի Հայաստանի տնտեսության մեջ, որ խթանենք ապրանքների արտադրությունը և արտահանենք, կա՛մ ուղղակի պետք է շատ արագ օգնության ձեռք մեկնել մեր գյուղատնտեսական ընկերություններին: 

«Մեր վերամշակող գործարաններն էսօր աշխատում են իրենց հզորությունների 50 կամ 25 տոկոսով: Վերամշակողներին օգնենք, էժան վարկեր հայթայթենք, որպեսզի շատ արագ կարողանանք այդ շուկան վերցնել, որովհետև այդպիսի շուկաները երկար ազատ չեն մնում: Եվ հաշվի առնենք, որ էդ պակասը հիմա կարող է լրացնել Բրազիլիան, Արգենտինան կամ այլ երկրներ, որոնց հետ Պուտինը գնաց և ստորագրեց փաստաթղթեր»,-ասաց ՀՀ գործատուների միության նախագահը:

Նա այն կարծիքին է, որ Հայաստանում արտադրվող պահածոների, հյութերի ու գինիների քանակը հիմա կարելի է եռապատկել, ինչի արդյունքում Հայաստանը միանգամից կարող է դառնալ շատ հզոր արտահանող երկիր:

Նշենք, որ արգելանքը վերաբերում է տավարի, խոզի, թռչնի մսի, պանրի, կաթի և կաթնամթերքի, մրգի ու բանջարեղենի ներմուծմանը:

«Հայկական ժամանակ» օրաթերթի տնտեսական մեկնաբան Հայկ Գևորգյանն էլ այն կարծիքի է, որ այս իրավիճակը, շատ բարդ, խճճված լինելով, ի վերջո Հայաստանի պարենային անվտանգության հետ կապված որոշ խնդիրների է բերելու: Նրա ձևակերպմամբ՝ մեզ վրա այդ սանկցիաների ուղղակի ազդեցությունը չնչին կլինի, իսկ անուղղակին՝ շատ մեծ:

«Անպայման կունենանք, որովհետև նախ Ռուսաստանն ինքն էր ներկրում, մենք էլ՝ Ռուսաստանից, քիչ, բայց՝ որոշ բաներ ներկրում ենք: Այստեղ խնդիրներ կունենանք, բայց եթե մեր գործարարները կարող են գտնել ներկրման այլ աղբյուրներ... Այլ հարց է՝ Ռուսաստանի ընդհանուր տնտեսական վիճակը, որից ես շատ վատ բաների հոտ եմ առնում: Այսինքն՝ որպես անուղղակի ազդեցություն՝ վնասները շատ-շատ մեծ կլինեն: Տրանսֆերտները դրա պատճառով կնվազեն, ռուսական ներդրումները Հայաստանի տնտեսության մեջ կնվազեն, մի խոսքով՝ խախուտ իրավիճակ»,- Tert.am-ին ասաց Հայկ Գևորգյանը:

Հիշեցնենք, որ 2008թ. ռուս-վրացական 5-օրյա պատերազմի հինգ օրերը, համաձայն մասնագետների, ցույց տվեցին, որ Հայաստանի ներկրողները պարենային ապրանքների պահեստավորման լուրջ հնարավորություններ ու ներուժ չունեն, լուրջ քանակներ երկրում չեն կուտակում: Կառավարությունն էլ առանձնապես «մոբիլիզացիոն պլանային » հանձնարարականներ ներկրողներին չի տալիս:

Այսօր ՌԴ կառավարության կայքում տեղադրված էր Հայաստանի՝ ԵՏՄ անդամակցության մասին որոշումը: Ի պատասխան հարցի, որ եթե մտնենք այս միություն, արևմտյան բլոկի երկրների պատժամիջոցներն իրենց հերթին և ռուսականները՝ իրենց հերթին, մեր երկրի վրա տարածվելո՞ւ են, Հայկ Գևորգյանը հիշեցրեց, որ ՄՄ-ի հետ ընդհանուր տնտեսական տարածքում գտնվող մյուս երկրները՝ Բելառուսն ու Ղազախստանն իրենք ո՛չ մասնակցում են այդ սանկցիաներին, ո՛չ էլ իրենց նկատմամբ են սանկցիաներ կիրառվում: Այսինքն՝ դրանք առայժմ միայն կիրառվում են Ռուսաստանի նկատմամբ:

ՀՀ նախկին վարչապետ, ԱԺ «Հանրապետական» խմբակցության պատգամավոր Խոսրով Հարությունյանը չունի ո՛չ Գագիկ Մակարյանի լավատեսությունը, ո՛չ տնտեսական մեկնաբանի հոռետեսությունը. այս պահին ինչ-որ բան ասելու համար պատգամավորը պետք է մանրամասն ուսումնասիրի, համադրի, վերլուծի։

Սակայն Խոսրով Հարությունյանը ևս այն կարծիքին է, որ ռուսական շուկան, այդ երկրներից ներկրված ապրանքներով հագեցած լինելով, հիմա այդ բացը ինչ-որ բանով պետք է լրացնի և գոնե կարճաժամկետ հատվածում դա պետք է ապահովի այլ տեղերից, որովհետև դա բերելու է ռուսաստանյան շուկայում գների աճի: 

«Հետևաբար, Ռուսաստանը, հավանաբար, պետք է մտածի Մաքսային միության անդամ երկրների համար ավելի շահավետ պայմաններ ստեղծելու, նրանցից ներկրումների ծավալները մեծացնելու մասին: Բայց ես համոզված չեմ, որ մենք տավարի միս ենք արտահանում, մենք տավարի միս ներմուծող ենք, կամ կաթնամթերք ենք արտահանում»:

Խոսրով Հարությունյանի կարծիքով՝ այս իրավիճակը, եթե երկար չպահպանվի, Հայաստանի համար էական նշանակություն չի ունենա ո՛չ դրական, ո՛չ բացասական առումով: 

Իսկ եթե երկար պահպանվի, ապա նրա կարծիքով՝ հայ արտադրողները դրանից կարող են օգտվել: Օրինակ՝ պանրագործները:

Ամեն դեպքում ՀՀ նախկին վարչապետը վստահ է, որ ռուսական պատժամիջոցները երկարաժամկետ չեն լինի: «Ուղղակի, ոնց որ ասում են, փոխադարձ կրակոցներ են և որոշ ժամանակ հետո կողմերը գուցե ստիպված կլինեն վերանայել սեփական մոտեցումները և ավելի երկուստեք փոխշահավետ լուծումների գալ, քանի որ ռուսական շուկան մեծ շուկա է և դրանից զրկվելը չեմ կարծում, որ անհետևանք կլինի»,-ասաց նա: