Ռուբլու անկումը չի կարող չազդել ՀՀ տնտեսության վրա, ԿԲ–ն ստիպված կլինի պահուստային իր միջոցներն օգտագործել. տնտեսագետներ

Վերջին օրերին ռուբլու աննախադեպ անկումը դոլարի նկատմամբ, ինչպես նաև Հայաստան մտնող մասնավոր դրամային փոխանցումների նվազումը ֆինանսական խնդիրներ է կանխատեսում Հայաստանի տնտեսության համար, և Կենտրոնական բանկը ստիպված պետք է լինի պահուստային իր միջոցները օգտագործել որպեսզի կարողանա այդ բացը փակել: Tert.am-ի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը՝ նշելով, որ նվազել են նաև արտահանման ծավալները, ինչը ևս իր բացասական ազդեցությունն է ունենալու ՀՀ տնտեսության վրա:

«Ընդհանրապես միշտ էլ ամռան ամիսներին, կապված դրսում մեր հայրենակիցների կողմից իրականացվող շինարարական աշխատանքների հետ, տրանսֆերտները նվազում են, հոկտեմբերին՝ աճում: Բայց Ռուսաստանի տնտեսության այսօրվա զարգացումը կամ միտումները դրական փոփոխության ակնկալիքներ չեն տալիս, հակառակը՝ վիճակը կարծես սրվում է: Երբ ռուսական վերլուծաբանների կամ նույնիսկ կառավարության ներկայացուցիչների վերլուծություններին ենք անդրադառնում, այնտեղ նրանք տարվա կտրվածքով զրոյին մոտ աճ են կանխատեսում՝ հաշվի առնելով և՛ պատժամիջոցները, և՛ ներքին տնտեսական պրոբլեմները: Սա նշանակում է, որ մեր բոլոր կանխատեսումները Հայաստանում կապված Ռուսաստանի հետ պետք է վերանայվեն»,-ասաց նա:

Նշենք, որ նախորդ օրը ռուսական ռուբլու փոխարժեքը նվազել է՝ հասնելով մինչև 1 դոլարը 37.45 ռուբլի սահմանագծին։ ՀՀ Կենտրոնական բանկի՝ օրերս հրապարակած տվյալների համաձայն բանկային համակարգի միջոցով Ռուսաստանից Հայաստան մասնավոր, ոչ առևտրային փոխանցումների ծավալը կազմել է 151.6 միլիոն դոլար, ինչը նախորդ տարվա հուլիսի համեմատ նվազել է 8.7%-ով:

Վահագն Խաչատուրյանն ընդգծեց, որ խնդիրներն ավելի կխորանան և ռուբլին ավելի կարժեզրկվի, եթե ԵՄ-ն իր հայտարարած նոր պատժամիջոցները իրականություն դարձնի, այն է՝ ռուսական պետական պարտատոմսերի արգելում ԵՄ-ում և SWIFT համակարգից ռուսական համակարգի անջատում:

«Իսկ դա նշանակում է ուղղակի կաթվածահար անել ռուսական ամբողջ ֆինանսական համակարգը: Իրենք, հենց ռուսական մասնագետները կանխատեսում են, որ ամեն դեպքում ռուբլին էլի կարժեզրկվի»,– ասաց նա։

Հարցին, թե կարծիք կա, որ Ռուսաստանի դեմ իրականացվող պատժամիջոցները հնարավորություն կտան Հայաստանին ավելի մեծ ծավալի ապրանքներ արտահանել ռուսական շուկա, արդյո՞ք սա հնարավորություն կտա Հայաստանին ստեղծող դժվար իրավիճակից դուրս գալ, տնտեսագետը պատասխանեց, որ այդ տեսակետը մասնագիտական քննադատության չի դիմանում և բացատրեց, թե ինչու։

«Հայաստանին մինչ օրս ոչ մեկ չի արգելել Ռուսաստան որևէ ապրանք արտահանել: Մենք ինչ-որ կարող ենք արտահանել, արդեն արտահանում ենք, եթե ասում ենք շուկայում տեղ է բացվել, միամիտ մոտեցում է կամ մարդկանց ուշադրությունը շեղելու միակ ձևն է իշխանության համար: Երկրորդ՝ ներկայումս մեզ համար նպաստավոր չէ այդ շուկա մտնելը, որովհետև եթե մտնում ենք մի շուկա, որտեղ արժույթը արժեզրկվում է, արդեն ներմուծող ցանկացած երկիր կտուժի, դա տնտեսագիտության աքսիոմաներից է: Այսօրվա ռուսական շուկայում բարենպաստ պայմաններ չկան: Ինչքան որ արժեզրկվում է ռուբլին, այդքան բիզնեսը տուժում է»,– ասաց նա:

Ըստ Վահագն Խաչատրյանի ստեղծված իրավիճակի միակ ելքն այնպիսի իշխանության ձևավորումն է, որը կապահովի մրցակցություն,ազատ տնտեսական գործունեություն, մենաշնորհների վերացում, ստվերի կրճատում, հարկերի նվազում:

«Պետք է ունենանք այնպիսի տնտեսություն որ կկարողանա ապրանք արտահանել: Հակառակ դեպքում միշտ ունենալու ենք այս խնդիրը»,– ասաց նա՝ բացատրելով, որ Հայաստանը մեծ կախում ունի այդ փոխանցումներից։ «Տարիներ շարունակ մեր վճարային հաշվեկշռի տարեկան սալդոն փակվել է մեր բարեկամ ընկերների կողմից փոխանցվող գումարների հաշվին»,-նշեց ասաց նա:

Ըստ տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանի՝ Հայաստանի տնտեսությունը չի կարող անմասն մնալ այն ամենից, ինչ կատարվում է ռուսական տնտեսության մեջ, քանի որ մեկը մյուսի սերտորեն կապված են:

«Սա կարելի է դիտարկել որպես ժամանակավոր երևույթ, որը պայմանավորված է միանգամից մի քանի գործոններով՝ ինչպես տնտեսական, այնպես էլ քաղաքական: Բնականաբար մեզ մտահոգում է այն, որ Հայաստանի տնտեսությունը բավական կախվածություն ունի ինչպես ռուսական կապիտալից, այնպես էլ արտագնա աշխատանքի արդյունքում Հայաստան ուղարկվող դրամական փոխանցումներից, որոնց տեմպերը դանդաղել են և այս առումով մեր տնտեսության վրա մեծ ազդեցություն կլինի»,-ասաց նա:

Ի պատասխան հարցի, թե ինչ ելքեր է տեսնում ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու համար, տնտեսագետը նշեց, որ Կառավարությունը ներկայացրել է մի ծրագիր, որին հետևելու դեպքում Հայաստանը տնտեսական աճի նույնիսկ երկնիշ ցուցանիշ կգրանցի:

«Մենք մատնացույց ենք արել այն պարզ քայլերը, որոնք կբերեն տնտեսության դինամիկ զարգացման: Շատ իրատեսական քայլեր կատարելուց Հայաստանի արտահանման ծավալները կարող են կրկնապատկվել առաջիկա 1-1.5 տարիների ընթացքում, գործազրկությունը կտրուկ կնվազի և առաջիկա տարիներին, եթե մարդկային ռեսուրսները արդյունավետ կերպով օգտագործվեն, ապա Հայաստանը կարող է ունենալ աշխատանքի ավելացուկ»,-ասաց նա:

Թաթուլ Մանասերյանը իրատեսական համարեց, որ ՌԴ-ի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցների դեպքում Հայաստանը կարող է շահել ավելի մեծ ծավալով ապրանք արտահանելով, բայց ընդգծեց, որ իրատեսական քայլեր այդ ուղղությամբ դեռևս չեն արվում:

«Դրա համար անհրաժեշտ են թիմային գործողություններ, խնդրին պետք է լծվեն բոլոր պետական կառույցները, մասնավոր ընկերությունները, որի համակարգողը պետք է լինի Կառավարությունը և ցույց տա այն ուղղությունը, որը մեկ անձը կամ ընկերությունը չի կարող անել: Կաբինետային աշխատանքով հարց չի լուծվի: Էկոնոմիկայի նախարարությունը պետք է ջանքեր գործադրի արտահանման գործընթացի ուղղությամբ»,– ասաց նա:

«Պետական գանձարանից վարձատրվող մարդիկ կան տարբեր գերատեսչություններում, որոնք զլանում են իրենց գործը անել: Ինչո՞վ է այսօր զբաղվում Զարգացման հայկական գործակալությունը, ինչո՞վ է զբաղված Համահայկական բանկը արդեն քանի տարի է և այլն: Բավական մեծ խնդիրներ կան ու արմատական լուծումներ են հարկավոր: Այդ մարդիկ պետք է ոչ միայն աշխատանքից ազատվեն, այլ նաև պատասխանատվության ենթարկվեն: Դինամիկ փոփոխողվող աշխարհում հնարավոր չէ կոսմետիկ փոփոխություններով հասնել արդյունքի»,-ավելացրեց տնտեսագետը։

Թաթուլ Մանասերյանը նաև ընդգծեց, որ Հայաստանը տիրապետում է լուրջ կարողության, որը ոչ միայն Հայաստանում է պարփակված, այլ նաև ամբողջ հայության մեջ: «Պետք է ջանքեր գործադրել, հաշվարկել ու արդյունավետ օգտագործել հայության կարողությունը»,-ասաց նա: