Տնտեսական շահը ստորադասվում է քաղաքական ամբիցիաներին. աբխազական երկաթուղու հարցը

Վրաստանի նոր իշխանությունները, ի տարբերություն նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլիի վարչակազմը, պատրաստակամ են բնականոն հարաբերությունների համատեքստում հաղթահարել վիճելի հարցերը և այս կոնտեքստում մենք կարող ենք լցվել լավատեսությամբ, որ աբխազական երկաթուղու հարցն արդեն ռեալ լուծման հիմքերի վրա կարող է դրվել: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց ԱԺ «Հանրապետական» խմբակցության անդամ, «Ջավախք» հայրենակցական միության նախագահ Շիրակ Թորոսյանը` անդրադառնալով Վրաստանի նախագահ Գեորգի Մարգվելաշվիլի հայտարարությանը, թե վրաց-ռուսական հարաբերություններում խնդիրները պետք է լուծվեն երկխոսության միջոցով:

«Եթե նախորդ իշխանությունների ժամանակ այդ մասին խոսելն ավելորդ էր, հիմա արդեն երկկողմ բարձրաստիճան պաշտոնյաների փոխադարձ հայտարարությունները` հնարավորություն են տալիս տրամադրվել լավատեսորեն, որ աբխազական երկաթուղու խնդիրը կարող է առաջիկայում արդեն բերվել բանակցությունների օրակարգ»,- ասաց նա։

Ըստ պատգամավորի՝ Վրաստանի նախագահի այս հայտարարությունն արդեն տեղավորվում է Ռուսաստանի հարցում Վրաստանի իշխանությունների որդեգրած քաղաքականության տրամաբանության մեջ։

Շիրակ Թորոսյանը նկատեց, որ այդ կարգի հայտարարություններ բավական հաճախ են  հնչում Վրաստանի իշխանությունների կողմից, թեև Վրաստանը չի մոռանում նաև առաջ քաշել Վրաստանի ամբողջականության հարցը:

«Սա մեզ հնարավորություն է տալիս ենթադրելու, որ, այնուամենայնիվ, Վրաստանը Ռուսաստանի հետ կոշտ հարաբերությունների և առճակատման չի գնալու»,- ասաց նա և նշեց, որ վրաց-ռուսական հարաբերությունները բարդ խնդիր է, բազմաթիվ դժվարություններ պետք է հաղթահարվեն և դա մի օրում չի կարող լուծվել:

«Խնդիրը բարդ է, սակայն ոչ անլուծելի: Աբխազական երկաթուղու բացումը օգտակար է լինելու և՛ Վրաստանին, և՛ Աբխազիային, և՛ Ռուսաստանին, և՛ Հայաստանին: Այսօր երկաթուղին չի գործում միայն քաղաքական շարժառիթներով, որովհետև եթե առաջնահերթություն համարենք տնտեսական գործոնը, ապա միանշանակ վաղը բացվելու էր երկաթուղին, բայց քանի որ առաջին դիրքում դրված է քաղաքական գործոնը, դրա համար այն չի աշխատում»,- ասաց նա:

Շիրակ Թորոսյանը նշեց, որ կոնկրետ երկաթուղու բացումը կնպաստի, որպեսզի Ռուսաստանի ապրանքափոխադրումները դեպի Վրաստան և Հայաստան իրականացվեն ամենաէժան  տարբերակով:

«Արդյունքում Աբխազիայի տնտեսությունը շատ արագ կզարգանա, քանի որ այն կդառնա տարանցիկ երկիր: Վրաստանը Ռուսաստանի հետ ապրանքափոխադրումը կիրականացնի երկաթուղով` էժան ու հարմարավետ, ինչը կնպաստի վրացական տնտեսության զարգացմանը: Իսկ Հայաստանը հնարավորություն կստանա երկաթուղով կապվել արտաքին աշխարհի հետ»,- ասաց նա:

Պատգամավորը կարծում է, որ երկաթուղու բացումը ոչ միայն տեսանելի է այլ նաև գտնվում է  տրամաբանության մեջ: «Ի վերջո այն մի օր պետք է բացվի, պետք է հաղթահարվեն քաղաքական ամբիցիաները, թեև չեմ կարծում, որ դա շուտ կլինի»,-հավելեց նա:

Վրացագետ Ալիկ Էրոյանցը Tert.am–ի հետ զրույցում նշեց, որ թեև Վրաստանում 2012 թվականի իշխանափոխությունից հետո ակնկալիքները շատ էին` վրաց-ռուսական հարաբերությունների կարգավորման հարցում, սակայն այսօր Ռուսաստանի ուշադրությունը սևեռված է դեպի Ուկրանիա և կարծեք երկրորդ պլան են մղել վրացական հարաբերությունները:

«Վրացական կողմը, շատ լավ հասկանալով Ռուսաստանի ազդեցությունը տարածաշրջանում, բնական է՝ ցանկանում է նման գերտերության հետ առնվազն չունենալ սրված հարաբերություններ: Թերևս դա է պատճառը, որ վրացական կողմը մշտապես բարձր մակարդակով բարձրաձայնում է երկխոսության գործընթացը շարունակելու պատրաստակամության մասին»,- ասաց նա և նշեց, որ չնայած դրան` բազմաթիվ խոչընդոտներ կան, որոնք դանդաղեցնում են այդ գործընթացները։

Վրացագետը նկատեց, որ մի կողմից պաշտոնական Մոսկվան հայտարարում է, որ խնդիր չկա Վրաստանի հետ հարաբերությունների վերականգնման, զարգացման համար, սակայն միևնույն ժամանակ, ճանաչելով Աբխազիան և Հարավային Օսիան, վրդովվեցնում է վրացական կողմին և, կարծես,փակուղի է մտցնում վրաց-ռուսական երկխոսության գործընթացը:

Նա կարծում է, որ երկխոսությունը շարունակելուն ուղղված հայտարարություններն ավելի շատ կոչված են եղածը պահպանելուն: «Կան խորքային  խնդիրներ, որոնց լուծման տարբերակները, կարծեք կողմերը չեն գտել»,- ասաց նա:

Մասնավորապես աբխազական երկաթուղու գործարկման հետ կապված` Ալիկ Էրոյանցն ասաց, որ եթե վրացական իշխանությունները սկզբից հայտարարեցին, որ դա շահավետ է նաև վրացական կողմի համար, ապա վերջին շրջանում` վրացական կողմը փոխել է  իր դիրքորոշումը և բազմիցս արդեն հայտարարել է, որ չի դիտարկում այս հարցը առաջնային:

Ըստ նրա՝ աբխազական երկաթուղու բացումը երկու հարթության մեջ պետք է դիտարկել՝ քաղաքական և տնտեսական։ «Մասնավորապես, հարց է մնում, թե  որ երկիրը կզբաղվի այդ ծրագրի ֆինանսավորմամբ, որովհետև դրա համար բավականին լուրջ ռեսուրսներ անհրաժեշտ կլինեն: Բացի այդ` քաղաքական կամքը մեծ դեր ունի, թե ով կկոտրի կարծրատիպը, թե ամեն դեպքում աբխազական երկաթուղին տնտեսական առումով շատ կարևոր է բոլոր երկրների համար»,-ասաց նա և նշեց, որ ներկայումս այն քաղաքական առումով է դիտարկվում։

«Այս պարագայում Թուրքիան և Ադրբեջանը ևս խոչընդոտ են հանդիսանում աբխազական երկաթուղու շահագործման համար, քանի որ այն չի բխում առնվազն նրանց երկրների շահերից: Նրանք Վրաստանի հետ եռակողմ ծրագրեր են իրականացնում, և աբխազական երկաթուղու գործարկումը այդ ծրագրերին հակակշիռ են տեսնում, քանի որ դրա գործարկումը թե՛ տնտեսական, թե՛ քաղաքական առումով լուրջ հարված կհասցնի թե Թուրքիային, թե Ադրբեջանին»,-ասաց նա:

Վրացագետը կարծում է, որ ապագայում չենք կարող կանխատեսել, որ աբխազական երկաթուղու գործարկումը իրականության կվերածվի: