Գլխից բարձր թռիչքներ. 2015-ի ամենաուժգին ակորդները /Գրողներ-Ա մաս/

Տարեվերջը բռնում է հատկապես հայտնիների կոկորդից և նրանց ստիպում խոսել, վերլուծել, ամփոփել, սփոփել: Ի սկզբանե և ի վերջո, գործողությունների գլխավոր հրապարակը նրանցն էր, և ինչ երևաց երկրի երեսին /բառ, ռիթմ, գույն, գիծ/ հենց նրանց գաղտնի արարքների ստվերն էր երկրի վրա. չէ՞ որ աշխարհի ամենամեծ իրադարձությունները կատարվում են նախ մի փոքրիկ սենյակում: Մի սենյակում են բարկանում իրերի նախկին դասավորությունից, խնդում ու լաց լինում, տնքում ցավից և մեռնում են մի սենյակում, հատկապես՝ մեռնում: Մահը մարդու ամենամեծ ստեղծագործությունն է. անպատկառ բան չէ ասածս, որովհետև հենց  մահն է մարդու ամենաբարձր  թռիչքը բոլորի և ամեն ինչի գլխից բարձր, բոլորին և ամեն ինչը ցածում  թողած, միգուցե հենց մահն է մարդու ամենամարդկային արարքը:

Ստեղծագործությունն այլ բան չէ, քան մահվան ակտ՝ իր ամբողջ ծիսակարգով հանդերձ: Մեծ ստեղծագործությունը  թաղում է ժամանակը, հորում է նրա նյութալի մարմինը, իսկ ժամանակի ինքնապահպանման բնազդը նրան ստիպում է թաղել այդ ստեղծագործությունը, խաչել ՍՏԵՂԾՈՂԻՆ՝ երբեմն քարկոծելով ու ծանակելով,  բայց ամենից շատ՝ հենց փառաբանելով, պաչելով ու գլխին դնելով՝ սա կառափնարանի թերևս ամենակարճ ճանապարհն է:

Բայց երբեք, երբեք մի ասա, թե ՍՏԵՂԾՈՂ ես, քանի քեզ չեն խաչել, չեն սպանել, քանի քեզնից ընկած ստեղծագործությունն ինքը չի սպանել քեզ, քանի չես մեռել քո սենյակում, և այն ամենասիրելի մեռյալը  դու չես, այլ քո տան չորս սահմաններին մեռնող քո երեխաները: Մեր երեխաները մեռնում են, որովհետև մենք չենք մեռնում  թաքուն մի սենյակում՝ մի բառի, մի տողի ու հնչյունի վրա. մեր երեխաները մեռնում են որպես մեր ամենացնցող ստեղծագործություն…Չեմ ջնջելու այս տողը, չնայած՝ ինձ էլ սարսափեցրեց: Իսկ հիմա՝ լուրեր…

Այս օրերին ամբողջ աշխարհում մի հարցաշար է պտտվում, որին պատասխանում են հայտնի գործիչները՝ մշակութայինից մինչև քաղաքական, գիտական շրջանակներ: Թվում է, թե ահագին պարզունակ հարցեր են՝ տարվա ամենասիրելի
գրքի, ֆիլմի, կամ խիստ սուբյեկտիվ ընտրված որևէ նշանակալի իրադարձության մասին: Իրականում, սա բավականաչափ նուրբ մշակված, կարելի է ասել անգամ՝ հոգեբանական հարցախույզ է, որը երկրի ու նրա երևելիների մի յուրօրինակ սեղմապատկեր է: Շուրջ հարյուր էջանոց մի այդպիսի պատկեր էլ մենք ստացանք, երբ ամենատարբեր գործիչների պատասխանները շարեցինք կողք-կողքի: Tert.am-ը հաջորդաբար կներկայացնի ստացված պատասխանները, որոնք ընդմիջված չեն կողմնակի հարցերով, նույնիսկ այն դեպքում՝ երբ այդ համատեքստում հնչել է նյութի հեղինակի՝ Ձեր չխոնարհվող ծառայի անունը: Մասնակիցների պահանջ խնդրանքը մեկն էր՝ չդիպչել, չաղավաղել, չխմբագրել: Կամք է. կատարվում է որպես սուրբ պարտականություն: Ա մաս-գրողներ:

1.2015թ.-ի ամենախոսուն գիրքը 

Ռուբեն Հովսեփյան- Երվանդ Օտյան. «Անիծյալ տարիներ»։ Եվ մի շարք պատմվածքներ՝ հատկապես երիտասարդ հեղինակների։

Գուրգեն Խանջյան- Այս տարի կարելի է ասել գիրք չեմ կարդացել, բայց մեր երիտասարդ գրողներից Գրիգի պատմվածքների ժողովածուն եմ խմբագրել, որը, բնականաբար, կարդացել եմ: Ինքը առայժմ անհայտ հեղինակ է, «Գրեթերթ»-ում է սկսել տպագրվել:

Խաչիկ Մանուկյան- Շատ խառնշտեցինք։ Այսօրվա հորինվածքներին հաղորդվելով, չմարսվող քաոսը հետդ պտտելուց հոգնած, ձեռքդ Թումանյանի, Մաթևոսյանի հատորներին ես տանում, որ քո ու աշխարհի մեջ համերաշխություն գտնես։ Մահը շրջանցած, կյանքից չվախեցած մեր տիրականներն են։

Ռոլանդ Շառոյան- Խորխե Լուիս Բորխես - «Հետաքննություն»։

Սոնա Վան- Ծնունդով ռուս հրեա և կանադացի Սոլ Բելոուի «Հերցոգը» վեպը, բնագիր անգլերենով ընթերցեցի, որը մեծ ինտելեկտուալի հոգու, մտքի և լեզվի հավասարապես հզոր հոսքերի հեղեղ էր, որի մեջ համարյա խեղդվում էի հաճույքից:

Նշան Աբասյան- Վերջին երկու տարիներին իմ սեղանի գիրքն է Պողոս պատրիարք Ադրիանուպոլսեցու «Խրատի թանգարանը»: Այն իսկական խորհրդատու, ընկեր և ուղեկից է հատկապես այս բարդ ժամանակներում, երբ հաճախ դժվարանում ես գլուխ հանել քո ներսում և քո շուրջ կատարվող ընթացքներից, ձգտումներից ու հարաբերություններից: Գրքում կյանքի ամենատարբեր իրավիճակներին վերաբերող խրատներ ու բարի հորդորներ են՝ իմաստուն մարդու պարզ, հասկանալի լեզվով, առանց սեթևեթանքի ու պաթոսի:

Արփի Ոսկանյան- Մարքս- «Կապիտալ»։

Նարինե Կռոյան-Наталья Ростова - «Человек обратной перспективы», /Опыт философского осмысления феномена юродства Христа ради/, 2008, Москва.

Հարութ Կբեյան (գրող) - 2015-ին գիրք չեմ կարդացել։

Դիանա Համբարձումյան -Մի շարք գրքեր եմ կարդացել էլեկտրոնային տարբերակով և ինձ համար բացահայտել ժամանակակից համաշխարհային գրականության մեջ արդեն հետք թողած այնպիսի հեղինակների, ինչպիսիք են Հերտա Մյուլլերը, Ջունո Դիազը, Ռուդ Օզեկին, բայց ամենից շատ տպավորվել եմ 2011-ին Նոբելյան մրցանակ ստացած շվեդ բանաստեղծ Թոմաս Թրանսթրոմերի բանաստեղծություններից: Մի քանիսը, առաջին անգամ եմ խոստովանում, թարգմանել եմ ինձ համար: Ահա երեք տող.
Մահը թեքվում է ինձ վրա:
Ես շախմատային խնդիր եմ:
Նա գիտի լուծումը:

Հասմիկ Սիմոնյան- Սյուզան Սոնթագի՝ 2014թ. լույս տեսած ռուսալեզու հրատարակությունը «Ընդդեմ մեկնաբանության և այլ էսսեներ»: Թեև էսսեներից մեկում Սոնթագը պնդում է, որ հասկացումի փոխարեն արվեստն այսօր ավելի շատ էրոտիկայի կարիք ունի, ամեն դեպքում ինքը՝ Սոնթագը, նախևառաջ մեկնաբանում է՝ թողնելով ավելի շատը ուրիշներին:

Գևորգ Գիլանց- 2015-ին շատ եմ կարդացել, բայց դուր են եկել երկու գիրք, որոնք վերընթերցել եմ վերջերս, դրանք Լևոն Խեչոյանի «Խնկի ծառերն» ու Սամվել Մկրտչյանի «IMAGINE»-ն էին։ Թող ներեն ինձ, եթե սխալվում եմ, բայց մնացած գրեթե բոլոր ընթերցածներիս մեջ, ներառյալ ռուսերեն ընթերցածներս (իսկ ես ամեն ինչ չէ, որ հասցրել եմ կարդալ, դա հնարավոր էլ չէ) ինքնահաստատումն ավելի շատ էր, քան հոգու ցավից ծնված ասելիքն ու ցավոտ հարցերի՝ տառապանքով գտնված պատասխանները։   

Էդվարդ Հարենց- Նաջիբ Մահֆուզի «Ռադոբիս» վեպը («Անտարես» հրատ, 2015)։

Նառա Վարդանյան- Էլֆրիդե Ելինեկի «Դաշնակահարուհին»:

Կարինե Աշուղյան- Անցնող տարում իմ կարդացած լավագույն գիրքը «Աննա Ֆրանկի օրագիրը» կլինի: Քանի որ իրականում վերընթերցել եմ / մանկապատանեկան կարոտախտին հանձնվելով/, թերևս, ճիշտ կլինի, որ Ջոյսի «Ուլիսեսը» հիշատակեմ: Բայց այստեղ էլ ամեն ինչ պարզ չէ. վեպը ես վաղուց եմ վայելել ռուսերեն թարգմանությամբ, իսկ Սամվել Մկրտչյանի շքեղ թարգմանությամբ՝ միայն այս տարի հաջողվեց ավարտին հասցնել: Նորից ու նորից ապավինել եմ Հրանտ Մաթևոսյանի, Վանո Սիրադեղյանի և Լևոն Խեչոյանի գրին: Մարինա Ցվետաևայի երկերի լիակատար ժողովածուն եմ վայելել. արձակ էջերում կային գործեր, որ առաջին անգամ էի կարդում: Ժամանակակից հայ գրողների հրաշալի գրքեր եմ կարդացել:

2. 2015թ.ի ամենատպավորիչ ֆիլմը

Ռուբեն Հովսեփյան- Իմ սպասումով՝ դեկտեմբերի 25-ին եմ դիտելու։

Գուրգեն Խանջյան- Ֆիլմը….Ես քեզ անընդհատ պիտի հիասթափեցնեմ, որովհետև ֆիլմարվեստի մեծ սիրահար չեմ այլևս, որովհետև կինոն դադարել է արվեստի գործ լինել, դարձել է լրիվ կոմերցիոն: Եթե նայում էլ եմ հին հայկական ֆիլմերն են, որոնք նոստալգիկ զգացողություններ են առաջացնում՝ Հին Երևանի, Հայաստանի տեսարաններ: Կինոյի փոխարեն կարող եմ ասել Բեզրուկովի՝ Գոգոլի ստեղծագործության բեմադրությունը, որը համացանցով եմ նայել: Շատ շքեղ բեմադրություն է  և եթե կփոխարինի կինոյին։

Խաչիկ Մանուկյան- Առանձնացող որևէ ֆիլմ չտեսա այս տարի։ Կուստուրիցայի ֆիլմերի հմայքն է դեռ մյուսների վրայով ձգվում:

Ռոլանդ Շառոյան- Հարություն Խաչատրյանի վերջին «Փակուղի» ֆիլմը:

Սոնա Վան- 2.2015թ.-ին դիտած ամենալավ ֆիլմը: Մայքլ Հենեկի «Սեր» ֆիլմը ժան Լուի Տրինտինյանի դերակատարությամբ: Սա իսկական սիրո դինամիկան ցույց տվող ֆիլմ էր, երբ զույգերից մեկը դատապարտված էր հիշողության կորստի:
 

Նշան Աբասյան- Բազմաթիվ հրաշալի ֆիլմեր եմ դիտել՝ իմ ընտրությամբ, համացանցում: Հիմա կդժվարանամ առանձնացնել հենց միայն մեկը: Ասեմ միայն, որ չափազանց լուրջ եմ ընդունում մեկ դերասանով ֆիլմերը, որովհետև դրանցում մեծ տեղ է մնում խորհրդածության, փիլիսոփայական շերտերին ու ընդհանրացումներին: Այդ շարքից բոլորին խորհուրդ կտայի դիտել, օրինակ, Սթիվ Նայթի «Լոք» ֆիլմը՝ 2013 թ.:
 

Արփի Ոսկանյան- Մի ֆիլմ եմ նայել տարվա ընթացքում, Մարինա Ցվետաևայի մասին,  «Հայելիներ» , որը առանձնապես չեմ հավանել։
 

Նարինե Կռոյան-2015թ.-ին դիտած ամենալավ ֆիլմը 2015-ի արտադրության չի եղել, և դա Ջուզեպպե Տորնատորեի «Լավագույն առաջարկ» ֆիլմն էր, համենայն դեպս, դա է տպավորվել` Ջեֆրի Ռաշի հիանալի դերակատարությամբ: Շատ ֆիլմեր կան, մասնավորապես «Երեք մետր երկնքի մակարդակից վեր»:  Ցավոք, վերնագրերի հայերեն թարգմանություններն իմն են, և կարող են չհամընկնել պաշտոնապես ընդունված անվանումների հետ: Ոչ գեղարվեստական ֆիլմերի շարքում շատ եմ հավանել Մանվել Սարիբեկյանի «Փրկության քարտեզ» և այլն:

Հարութ Կբեյան- Ջարմուշ՝ «Վերջում կմնան միայն սիրեկանները»։
 

Դիանա Համբարձումյան- Փաստավավերագրական ֆիլմ էր, կարծեմ այսպես էր վերնագրված. «Աստվա՞ծ է ստեղծել տիեզերքը», որտեղ ոչ թե պատասխանն էր ցնցող, այլ ուրիշ մի հարց. «Աստված ստեղծե՞լ է Մեծ պայթյունն իրականացնող քվանտային բանաձևը», որի՝ գուցե իմ մոգոնած սարկազմը, թեպետ, հակագիտական կարող է նկատվել, բայց գրականության նյութ է: 

Հասմիկ Սիմոնյան-  Ֆիլմ, որտեղ բնավ կարևոր չի, թե ինչ է լինելու հետո, և սակայն աններելի է անգամ երկվայրկյանի բացթողումը: Ֆանտաստիկ երկխոսություններ,հրաշալի երաժշտություն և շունչը պահած դիտելու կադրեր: Իտալացի այս ռեժիսորին անվանում են նոր Ֆելինի, իսկ Կաննի փառատոնին դահլիճը 15 րոպե ծափահարում էր այս ֆիլմի ցուցադրությունից հետո: Պաոլո Սորենտինո «Երիտասարդություն»:

Գևորգ Գիլանց- Լավագույնը Լյուկ Բեսսոնի «Լյուսի»-ն էր ։ Ասելիքով, դինամիկ ֆիլմ էր, առանց բարոյախոսության և առանց գռեհկության։ Միաժամանակ շատ ու շատ բաներով հետաքրքրվող ու բավական քաջատեղյակ մարդու նկարած ֆիլմ էր (գիտություն, արդի հասարակության առջև ծառացած խնդիրներ և այլն...): 

Էդվարդ Հարենց- 2015թ.-ին դիտած ամենալավ ֆիլմը  Թիլդումի «Իմիտացիայի խաղն է»:
 

Նառա Վարդանյան-2015թ.-ին դիտած ամենալավ ֆիլմը: Վինկո Բրեշանի «Քահանայի երեխաները»:
 

Կարինե Աշուղյան- Սթիվեն Դոլդրիի  «Ժամեր» ֆիլմը, որ Վիրջինիա Վուլֆի «Տիկին Դելոուեյ» յուրատեսակ այլացումը կամ ներկայությունն է երեք տարբեր ժամանակներում և երեք կանանց կյանքում: Այս տարվա ֆիլմ չէ, բայց ինձ համար էր նոր: Խորհուրդ կտայի նայել:/

3. 2015թ.-ի ամենանշանակալի հասարակական-քաղաքական իրադարձությունը

Ռուբեն Հովսեփյան- Երիտասարդների բազմօրյա ցույցը Բաղրամյան փողոցում:

Գուրգեն Խանջյան- Հասարակական-քաղաքական իրադարձությունները այնքան արագ են գալիս-գնում, որ բոլորն էլ շատ կարևոր են. հատկապես այս տարի: Չորս կողմը պատերազմ է: Իհարկե, ռուս-թուրքական հարաբերություններն են, որը կողմնակիորեն և հետագայում հնարավոր է անմիջականորեն ազդեն մեզ վրա: Ես չգիտեմ, դրանց մասին ինչպես մտածել. Շատ վտանգավոր է: Լավ կլիներ հանդարտվեր, որովհետև մեր քթի տակ է այդ ամենը և Թուրքիայի ԻԼԻՊ-ի վտանգավոր շարժումներն են, որ եկել են մեզ մոտ և դրանից Ադրբեջանը թևավորվում է :Դրա համար էլ «այո»-ն և «ոչ»-ը մի տեսակ անկարևոր դարձան այս ֆոնին. վտանգված է  բուն գոյությունը:

Խաչիկ Մանուկյան- Մարդկանց մեջ թաքնված ստրուկին արթնացնելու և գոյացնելու գործընթացը շարունակվում է։ Նայիր այսօրվա քաղաքական իշխող կառույցներին և դրանց քծնանքապտույտ վարքի մեջ փորձիր նշանակալի իրադարձություն գտնել։

Ռոլանդ Շառոյան-Ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցի հետ կապված բոլոր իրադարձությունները,  թե՛ Հայաստանում, թե՛ սփյուռքում:

Սոնա Վան-Էլեկտրիկ Երևանը: Միանշանակ: Ու ոչ թե իր ձեռքբերումի առումով, այլ ընդամենը քաղաքականության մեջ արհեստական ֆորմաների և կեղծիքների մեր օրերում բնության  երևույթի նման անքննելի ու տաք լավայի տրամաբանությամբ գործող ինքնահոս ընդվզումի տեսակի առումով, որը գալիս էր հիշեցնելու մարդու տեսակի և նրա կոլեկտիվ գիտակցության մասին մոռացված ճշմարտություններ: Ապահով հեռավորությունից ու էկրանի վրա պարզապես հրաշալի էր ականատեսը լինել երկար ժամանակ բարձր ճնշման տակ պահված առողջ, երիտասարդ արյան և   հզոր   ու պոտենտ մկանի անվերահսկելի պոռթկմանը, արդարության ներվի հորմոնալ ու ինտուիտիվ կծկմանը, քաղաքացիական կամքի կոլեկտիվ ու եռացող լավայի ժայթքմանը, որը զորությունը ուներ ալիք առ ալիք հեղեղելու իր շրջակա տարածքը, մաքրելու ու ապաքինելու այն` փոխելով ամեն ինչ, ընդհուպ մինչև վայրի գեոլոգիական անունը: Այն ի զորու էր ձեռք բերել Այվազովսկու յոթերորդ ալիքի հզորությունը, գեղեցկությունը և սահմռկեցուցիչ վեհությունը, եթե ի տարբերություն ինձ` ոչ այնքան էլ ապահով հեռավորությունից դիտող ոմանք ժամանակին չօգտագործեին ամենայն գեղեցիկին և բնականին ընդդիմանալու  իրենց արհեստավարժությանը, շրջապատը հագեցնելով պատրաստի ֆորմաներով՝ իր տեսակի մեջ անկրկնելի, բնական շարժումը վերածելով առավել կանխատեսելի ու վերահսկելի  մեջ այլ բանի: Ի դեպ` հիացումն ու անակնկալի սպասելիքը ոչ միայն դիտողին էր, այլ նաև իրենցը` մասնակիցներինը: Ջահելները իրոք իրենք էլ չգիտեին, թե ինչ ընթացք է սպասվում, ինչ է լինելու այնուհետև… ինչպես սերմի առաջին ժայթքումից հետո …  զորօրինակ: Այդչափ, որ բնական էր ամեն ինչ:  Ոչ միայն հայրենիքում, այլ հիվանդ մոլորակի վրա ինչ-որ բան փոխելու առումով ես այնուամենայնիվ դեռ ապավինում եմ այս տիպի ալիքի պրոգրեսիվ շարժմանը:

Նշան Աբասյան- Հայոց Ցեղասպանության զոհերի սրբադասումը: Այն, իհարկե, չի կարելի տեղավորել հասարակական-քաղաքական իրադարձությունների շրջանակում. դա մի փառահեղ պատմական իրադարձություն էր, որի նշանակությունը դեռ պիտի զգանք ու հասկանանք:

Արփի Ոսկանյան- Ավետիսյանների ընտանիքի սպանությանը հաջորդած հասարակական համախմբումը։

Նարինե Կռոյան- Առաջին հայացքից դա ՀԷՑ-ի դեմ, այսպես կոչված, համաժողովրդական պայքարն էր: Սակայն պայքարի իմիտացիան այնքան ակնհայտ էր, որ ինձ համար այն շատ արագ էլ կորցրեց իր համաժողովրդական և հասարակական-քաղաքական լինելու արժեքն ու նշանակությունը: Ժողովրդական էր պերմյակով-անասունի գործած ոճիրի պատճառով ընդվզման ալիքը, որի ստվերը ձգվելով վերածվեց Ռուսաստանի կայսերապաշտական նկրտումների դեմ ազգային ինքնագիտակցության զարթոնքի ազդակի, ցավոք, ոչ բոլորի:

Կբեյան Հարութ - Ցեղասպանության զոհերի Սրբադասումը։

Դիանա Համբարձումյան- Ֆրանսիական «Շառլի Հեբդո»   երգիծաթերթում տպագրված իսլամիստ առաջնորդի ծաղրանկարը և դրան հետևած արձագանքը՝ խմբագրություն են ներխուժում ահաբեկիչներ, կրակ են բացում և սպանվում են տասը աշխատակից ու երկու ոստիկան: Աշխարհը, այո, պայթյունավտանգ գունդ է հիշեցնում, իսկ մեղավորը մտածող մարդու անմտությունն է: 

Հասմիկ Սիմոնյան- 2015թ-ի հասարակական-քաղաքական ամենանշանակալի իրադարձությունը տոն, որ մանրակերտն էր հասարակության գիտակցության. տոնակատարության կարոտ մարդկանց մասին, որոնք անկարող են միմյանց հետ խոսել քննարկման լեզվով՝ «Էլեկտրիկ Երևան»:

Գևորգ Գիլանց- Կարող էի մի քանի ներհայաստանյան իրադարձություն նշել, իբր նշանակալի էին, բայց հիմնական ու մեծ իրադարձությունը սկսվել է բավական վաղուց (ոչ այս տարի և անգամ տասը տարի առաջ) և այս տարվա մնացած բոլոր հասարակական-քաղաքական իրադարձությունները ածանցյալ էին դրանից. դա մեր միջի վախկոտ սովետաճորտին նորովի վերածնելու, թերարժեքություն ու ցածրարժեքություն սերմանելու գործընթացն է (իսկ դրանք սերտորեն շաղկապված են)։ Քանի դեռ մեր մեջ ապրող «homo-սովետիկուսն» արթուն է՝ մեզ մի գիշերվա մեջ Եվրոպայից ԵՏՄ քարշ կտան, ԵՏՄ-ից՝ ISIS, իսկ եթե հանկարծ փորձենք համը հանել՝ մեզ համար նոր սահմանադրություն կգրեն, ուր կարող են սահմանադրորեն ամրագրել, որ մենք ստրուկ ենք: Բերեք հասկանանք, որ ութ դրամով թանկացող հոսանքի համար հազարներով փողոց դուրս գալն ու հիմնական մայր օրենքի կամ սեփական լեզուն ու մշակույթը պաշտպանելու համար հազիվ մի քանի հարյուր բողոքողներ ունենալը ստրուկի վարքագիծ է (լավագույն դեպքում՝ կիսագրագետ, խավարամիտ, մի քայլից ավելի առջևը չտեսնող ամբոխի, որին ճորտացնելն ընդամենը տեխնիկա-տեխնոլոգիական թեթև խնդիր է)։ Եվ բերեք չասենք, որ ժողովուրդը բարոյալքված է, հոգնած է, որ իր «ոչ»-ին պետք է տեր կանգնողներ լինեին... Ո՛Չ, ժողովուրդն ինքը պիտի ՏԵՐ կանգներ իր ձայնին, բայց ինքը ՏԵՐ չի, ինքը սպասում է, թե ՏԵՐն ի՛նչ է ասելու... Սովետական հայտնի անեկդոտի պես՝ պարանն իրենք են բերելո՞ւ, թե՞ պետությունն է տալու (եղանակ չստեղծող փոքրաթիվ նվիրյալները թող ինձ ներեն)։ Համոզված եմ, որ մեր «ոչակեղծարարների» մեծ մասը հիմա էլ պատերի տակ բողոքում է երկրից, Սերժից, «կարգերից», իսկ ամռանն էլ, անգամ «հերոսաբար» գիշերել է Բաղրամյանի սկզբնամասում... Սա երկար խոսելու, վերլուծելու նյութ է, բայց ըստ իս՝ բոլոր հասարակական-քաղաքական իրադարձությունները պլանավորած «իվենթներ» էին, քանի որ երկրում առկա է բնակչություն, բայց չկա հասարակություն (ու ամեն ինչ արվում է, որ չլինի, հանկարծ չձևավորվի), իսկ «քաղաքական» բառն ընդհանրապես անհարիր է ներկայիս ՀՀ-ին։

Էդվարդ Հարենց- Հասարակական` Էլեկտրաէներգիայի սակագնի բարձրացման դեմ բողոքի՝  «Electric Yerevan» շարժումը: Քաղաքական՝  Ս. Ալեկսիևիչին գրականության բնագավառում 2015թ. Նոբելյան մրցանակի շնորհումը;

Նառա Վարդանյան- «Էլեկտրիկ Երևան» քաղաքացիական անհնազանդությունը:

Կարինե Աշուղյան- 2015թ-ի հասարակական-քաղաքական ամենանշանակալի իրադարձությունը Վատիկանում, Սբ Պետրոս տաճարում ապրիլի 12-ին Ֆրանցիսկոս պապի մատուցած աստվածալույս պատարագը՝ նվիրված Հայոց ցեղասպանության զոհերի ոգեկոչմանը: Բուն Հայաստանում ամենանշանակալի հասարակական-քաղաքական իրադարձությունը չկայացավ. Սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեն պետք է մերժվեր նույն հանրային-համընդհանուր հետևողականությամբ, ինչպես տրանսպորտի կամ հոսանքի սակագնի բարձրացման դեպքում պատահեց: Չես հարցրել, սակայն կուզեի ասել, որ նախորդ տարվա չկայացած քաղաքական իրադարձությունը պետք է լիներ ԵՏՄ-ին անդամակցելու որոշմանը ընդդիմանալը: Քանի դեռ մենք 1999-ից հետաձգված հասարակական-քաղաքական օրակարգ ունենք, անընդհատ ծագելու են նորանորները:

4.2015թ-ի մշակութային ամենամեծ իրադարձությունը

Ռուբեն Հովսեփյան- Աշխարհի տարբեր երկրների երաժիշտների մասնակցությամբ սիմֆոնիկ նվագախմբի ելույթը Ցեղասպանության 100 ամյակին նվիրված համերգում։

Գուրգեն Խանջյան- Մշակութային իրադարձություն…..Նման բան աչքիս չի զարնել: Նոյեմբերի 28-ին Պարոնյանի անվան կոմեդիայի թատրոնում նայել եմ աշխարհահռչակ «Սեպուլտուրա» ռոք խմբի համերգը, որը իսկապես ցնցել է. այդպիսի համերգ դեռևս տեսած չկայի: Մեր մշակութային երևույթը չէր, մեզ մոտ էր ու ինձ հաջողվեց տեսնել: Մեր ռոք խմբերը պիտի հասնեն սրան:  Լավ իրադարձություն էր  նաև Ավետիք Ալավերդյանի նկարչական ցուցահանդեսը:  Չէի տեսել իր նկարները: Նայեցի ցուցահանդեսը շատ զիլ էր:

Խաչիկ Մանուկյան-  Համո Սահյանի 100 ամյակը։

Ռոլանդ Շառոյան- Համահայկական խաղերի դերը շատ բարձր եմ գնահատում, դա կառանձնացնեի:

Սոնա Վան- 2015թ-ի մշակութային ամենամեծ իրադարձությունը:
Հռոմում Պապի կողմից կազմակերպված Ցեղասպանության հարյուրամյա հոբելյանին նվիրված իրադարձությունը, որտեղ ներկա էին ամենատարբեր կրոնների և դավանանքների ներկայացուցիչներ, ստեղծելով փոխըմբռնման և փոխզիջման մթնոլորտ: Կարծում եմ, որ այդ օրը յուրահատուկ տոն էր նաև Հայր Աստծո համար: Իսկ իմ մասնակցած իրադարձություններից ուզում եմ նշել Լոս Անջելեսում կազմակերպված բողոքի ու խոնարհումի քայլարշավը  166.000 մասնակիցներով` որն իր թվաքանակով ամենամեծ ցույցն էր այս նահանգում: Սա նշանակում է, որ ճիշտ պահին մեր ազգը համախմբվելու մեծ պոտենցիալ ունի, պարզապես այն ուղղորդել է պետք:

Նշան Աբասյան- Իմ նոր գրքի շնորհանդեսը

Արփի Ոսկանյան- Քիմ Քարդաշյանի, Քանյե Վեսթի և SOAD-ի այցը Հայաստան։

Նարինե Կռոյան- Դժվարանում եմ նշել: Թերևս` System of a down-ի համերգը: Սակայն սա ևս մեծ հաշվով «ամենամեծ» համարել չի կարելի: Ուրիշ ոչինչի չեմ մտաբերում, չի տպավորվել:

Կբեյան Հարութ - SOAD-ի համերգը Երևանում

Դիանա Համբարձումյան-  “System of a Down” աշխարհահռչակ ռոք խմբի համերգը Երևանում, որը մեկ անգամ էլ վկայեց՝ արվեստը մարդու ստեղծած ամենահզոր զենքն է, պետք է կարողանալ ճիշտ օգտվել դրանից՝ մարդու մեջ մարդուն փրկելու համար:

Հասմիկ Սիմոնյան- 2015թ-ի մշակութային ամենամեծ իրադարձությունը Սիսթեմի շռնդալից համերգը, որին անամոթաբար մասնակցել եմ անանձրև պայմաններում՝ տուն-էկրան-բազկաթոռ: Եվ կա ևս մի իրադարձություն, որ փոքր է սերմի չափ, բայց իր լինելը այլևս հեղափոխական իրադարձություն է և շարունակական, եթե ինքներս ցանկանանք. «Մետրո» գրախանութի բացումը Բարեկամության գետնանցումում:

Գևորգ Գիլանց- Դրանք կային, բայց դրանց մեծ մասին ես մասնակցել եմ միայնակ։ Մտովի կազմակերպել ու մեծ շուքով նշել եմ Մաթևոսյանի ութսունամյակը, Սահյանական ընթերցումներ եմ կազմակերպել, անաչառ գրական մրցանակներ եմ շնորհել, նրանց ամենաորակյալ ընթերցողներին՝  ռեժիսորներ ու երգահաններ եմ գտել... Դրանց ես մտովի մասնակցում էի հենց այն ժամանակ, երբ Կարապի լճում լողացող արտասահմանցիներ կային ու մենք ազգովի թամաշա էինք անում։

Երաժշտության ոլորտից այնքան էլ քաջատեղյակ չեմ, ոչ կարող եմ ասել եղել է, ոչ էլ կարող եմ պնդել, թե չի եղել։

Կերպարվեստում Ավետիք Ալավերդյանի անհատական ցուցահանդեսն իրոք իրադարձություն էր ինձ համար, բայց որքան գիտեմ պետության մասնակցությունն այս գործում չկար...

Հայկական կինոյի դեմքը հիմա ոչ թե ֆիլմարտադրությունն է («շարմային» բուտաֆորիկ մասխարությունները դժվար է ֆիլմ ու ֆիլմարտադրություն անվանել), այլ խորովածով ծիրանով ու տաշի-տուշիով փառատոն կազմակերպելը, իսկ «սերիալները» ժողովրդին քնեցնելու և ակտիվ հասարակություն չձևավորելու քարոզչական գործիք են։

Թեևս կարող եմ բացառություն համարել մուլտիպլիկացիան։ Այստեղ ինչ-որ շարժում կա։ Իրադարձություն կարող եմ համարել «Անահիտ»-ը։  Ճիշտ է, քննադատություն շատ եմ լսել, բայց դա կարևոր չէ, ընդհակառակը, լավ է որ բանավեճ կա։ 

Էդվարդ Հարենց- Տիգրան Համասյանի «Լոյս ի լուսոյ» նախագիծը` համաշխարհային համերգաշարով:

Նառա Վարդանյան- «Sistem of dawn»--ի համերգը Հանրապետության հրապարակում:

Կարինե Աշուղյան- Ազնիվ խոսք՝ «Գրական տապանը»՝ Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին նվիրված ապրիլյանը և ավանդական սեպտեմբերյանը: Հայազգի և արտասահմանյան գրողների մասնակցությամբ փառատոնը քաղաքական, դիվանագիտական և մնացած այլ բոլոր հարթակներից ավելի զորեղ կարող է լինել, որովհետև ասված է՝ «Նույնիսկ իշխանությունն է ենթարկվում գրողի իշխանությանը»/ Անդրեյ Բիտով/։

5. 2015թ.-ի   մասմեդիայի ամենաազդեցիկ  հրապարակումը

Ռուբեն Հովսեփյան- Վարդ Սիմոնյանի բոլոր հրապարակումները /խնդրում եմ չհանել/։

Գուրգեն Խանջյան- Ես ընդամենը կցկտուր տեղեկություններ եմ առնում, ուսումնասիրություններ, վերլուծություններ չեմ կարդացել ոչ մի տեղ: Նախընտրած լրագրող չունեմ:

Խաչիկ Մանուկյան- Ամենազդեցիկ նյութը գրում են ամենաիսկական լրագրողները։ Այդ քչերից մեկը դու ես, քո անշպար գրով։

Ռոլանդ Շառոյան- Ինչ ասեմ պիտի բառ-բառ տպես՝   Tert.am-ում տպագրված  ՎԱՐԴուհի Սիմոնյանի հարցազրույցը Հյուսիսային Պողոտայում երգող այն հրաշալի կնոջ մասին: Ուրիշ նյութ, խելքը գլխին բան ես էլ  չեմ կարդացել:  Մեկ էլ, քանի որ հիմա Վրեժ  Իսրայելյանի գիրքն ենք հավաքում՝ այն  հարցազրույցը հատկապես՝ այն  «կկոցած աչքերով մարդու»  կտորը շատ ազդեցիկ է: Շատ լավ գործ է: /

Սոնա Վան- Ամերիկացի և արաբ հեռուստալրագրողների միասնական ջանքերով պատրաստված «Assassin » տեսանյութը, որտեղ համեմատական վերլուծության էր տարված ֆիդայու, ահաբեկչի և զինվորի գործելաձևի ու մտածողության միջև, առանց որի իմացության հնարավոր չի լինի հաղթահարել այսօր մոլորակի ու մարդու գոյությանը սպառնացող ահաբեկչությանը:

Նշան Աբասյան- Այս ժամանակներում, իմ կարծիքով, չափազանց կարևոր են մշակութային նյութերը, հետաքրքրության ցանկացած դրսևորում հոգևորի հանդեպ: Աղմուկն ու հրմշտողն անցնելու է. հոգևոր-բարոյական արդյունքներն են մնալու: Շատ կուզեի, որ մշակութային լրագրությունն արթնացում և մեծ զարթոնք ապրեր մեր երկրում: Իրականում դա շատ բան կշտկեր:

Արփի Ոսկանյան- Գրիշա Բալասանյանի՝ «Վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանի բիզնեսը սահմաններ չունի», տարվա կտրվածքով միայն դա կարողացա հիշել։

Նարինե Կռոյան- 2015թ.-ի լրագրողական ամենաազդեցիկ նյութը՝ Վարդուհի Սիմոնյանի Հայաստանով մեկ դեգերումների շարքերը: Իմ ասածի մեջ քծնանք չկա, եթե այս տողը հանես՝ ուրեմն ամբողջ խոսքս էլ հանի: Ես նյութերի վերնագրերը մեկ առ մեկ չեմ հիշում, կներեք, սակայն հոդվածաշար լինելով` դրանք միաժամանակ իրենց մեջ նաև գեղարվեստ էին պարունակում, սեր, նվիրում այս երկրի, մեր աշխարհի նկատմամբ: 

Կբեյան Հարութ -2015թ-ի լրագրողական ամենաազդեցիկ նյութը մեկը չի, շատ են։

Դիանա Համբարձումյան- Ամենալավ նյութը՝ մայրիկիդ հետ արված հարցազրույցն էր:  Ես մեղք չունեմ, ոչ էլ դու մեղք ունես, որ լրագրության մեջ անկեղծությունն ու ճշմարտությունը գնահատելով՝ սրտիս մոտ եմ ընդունում սրտով գրվածը: Քո ստեղծածը գրական նոր ժանր է, ես կասեի՝ գեղարվեստական լրագրություն:

Հասմիկ Սիմոնյան- 2015թ-ի լրագրողական ամենաազդեցիկ նյութը Տպավորիչ հոդվածներն ու հարցազրույցները շատ են, բայց մի հաղորդաշարի հետևել եմ պարբերաբար ու իմացել գաղտնիքներ, որ գիտեին շատերը, բայց մոռացել էին: Իսկ երբ մոռանում են, մարդու՝ աշխարհում լինելու ձևը դադարում է լինել հասկանալը: «Ա1+»-ի «Օրացույցը» հասկացնում է: Մհեր Արշակյան։
 

Գևորգ Գիլանց- Թույլ տուր խուսափել այս հարցից։ Դրանք շատ-շատ էին։ Փառք Աստծո, մենք ունենք լավ լրագրություն ու ճակատագրեր, որոնց մասին գրված նյութերը ցնցում են մինչև հոգուդ խորքը։ Այդպիսի նյութեր շատ ու շատ են եղել, հատկապես՝ անչափահասների, որբերի, սահմանին վիրավորված ու հաշմված զինվորների, զոհվածների ծնողների, մեր «իշխանիկների» ագահության, լպիրշության, մեր հրապարակային գործիչների մասին («քաղաքական» բառից խուսափում եմ)։ Ես չեմ կարող, իրավունք չունեմ դրանցից որևէ մեկը կարևորել մյուսից, դրանք բոլորը մերն են, մեր ցավը, ու բոլորն էլ ազդեցիկ են։

Էդվարդ Հարենց- Չկա (չեմ հանդիպել):

Նառա Վարդանյան- Լրագրողական նյութերը անսպասելի չեն լինում ինձ համար, հետևաբար ոչ մի ազդեցիկ նյութ չեմ հիշում այս պահին:

Կարինե Աշուղյան- Գուցե բազմազբաղության պատճառով, գուցե անուշադրության, բայց աչքովս չի ընկել նման նյութ, որ հասարակական-քաղաքական գործընթաց հրահրեր, ինչ-որ բան կանխեր-փոխեր-վերափոխեր հանրային կյանքի կարևոր ոլորտներում: Որպեսզի չափազանցություն չթվա, կհիշեցնեմ Շիմոն Պերեսի խոսքը. «Իսրայելական մամուլը կարողացավ անհնարին դարձնել բռնապետությունը, իսկ դեմոկրատիան՝ անտանելի: Դժվար է, չէ , առարկել, որ Հայաստանում ոչ առաջինն է իրողություն, ոչ էլ՝ երկրորդը: Այնուամենայնիվ, կեցցեն հայաստանյան այն լրագրողները, ում սկզբունքայնության, պետական մտածողության և մասնագիտական պարկեշտության շնորհիվ բռնապետությունը կատարյալ չէ, և ժողովրդավարությունն էլ , բարեբախտաբար, անհնարին չէ:

6. 2015թ.-ի ամենասուր հումորը

Ռուբեն Հովսեփյան- ֆեյսբուքյան իմ ընկերներից Անի Գևորգյանի ձևակերպումը՝ «Զարմանալի է, թե որքան բան մնաց չասված, թեև մարդիկ անվերջ խոսում են»։

Գուրգեն Խանջյան- Ձմեռ պապիկ, ախր……Չեմ կարող շարունակել, երևակայությունս չի հերիքում: Ձմեռ պապը պիտի գնա-գա, ոչ մի «ախր»-ի խնդիր չկա մի երկու կաղին, մանդարին է իր առաքելությունը, էլ ինչ պիտի անի:  Չիրագործվող բաներ են երազանքները:

Սոնա Վան- «Այո» կամ «ոչ» հայրենական հանրաքվեն, ծախսված մարդկային ու էկոնոմիկ ռեսուրսները և հատկապես` մեկը կամ մյուսը գովազդողների դեմքերի վրա հավասարապես շփոթված լրջությունը: Ասես իրենք էլ վստահ չէին, թե ինչու են «այո»-ն կամ «ոչ»-ը ընտրել: Անկեղծ ասած, եթե ե՛ս լինեի իսկապես «այո» ցանկացող իշխանությունը, կբավարարվեի սոսկ մեկ կրքոտ ելույթով, որի ժամանակ կգովազդեի «ոչ»-ը, վստահ, որ հոգնած, զայրացած ժողովուրդն ու կուրորեն ընդդիմացողները «այո» էին   քվեարկելու և թույլ կտայի,  որ ընթանան իսկապես ազատ ու արդար ընտրություններ` օտար դիտորդների մոտ արձանագրելով 100% -ոց դեմոկրատիայի անակնկալ հայտնությունը Հայաստանում՝ առանց զոհաբերելու իրենց ցանկացած արդյունքը` «այո»-ն: Իմ կարծիքով իշխանությունները միամտաբար շրջանցեցին առանց ընտրակեղծիքների   կամ վերակրկնվել ցանկանալու մեղադրանքի վտանգի` իրենց ուզած «այո»-ն պարզ երեսով ապահովելու միակ հնարավորությունից: Բայց սրա մեջ նաև լավ բան կա: Նշանակում է իշխանությունները իրականում այդքան էլ խորամանկ, ճկուն ու բլեֆիստ չեն, որքան մենք ենք կարծում: Ինձ` անուղղելի օպտիմիստիս, սա մինչև իսկ հույս է ներշնչում: Գուցե ամեն բան այնքան վատ չէ`մտածում եմ, որքան թվում է: Ի դեպ, նախագահին ես միշտ եմ կասկածել իր աթոռից դուրս գաղտնորեն էությամբ լավ մարդ լինելու մեջ:

Խաչիկ Մանուկյան- Այնքա՜ն լավերը կային. այս հոգս ու ցավի մեջ հորինվող հրաշալի հումորը մեր կենսունակության գրավականն է։ Հիշողությունս համը հանում է, ոնց որ լինի ազգիս պատգամավորը ընտրվելուց հետո:

Ռոլանդ Շառոյան- Հումորը՝ ընդդիմության և ընդդիմության պայքարը:

Նշան Աբասյան- Ոչ այնքան հումորը, որքան խիստ զավեշտալի իրավիճակներն էին առատ հասարակական-քաղաքական կյանքում: Եվ հենց դրանք իրենք էին կարծես սուր երգիծանքով մատնացույց անում այսօրվա մեր կյանքի պատկերը:

Արփի Ոսկանյան- Վովա Գասպարյանի բեմելները Բաղրամյան պողոտայում։

Նարինե Կռոյան- 2015թ-ի ամենասուր հումորը՝ ՀՀ քաղաքական դաշտում շրջանառվող դիֆերամբները, կոչերը, ելույթներն ու հայտարարությունները:

Կբեյան Հարութ - 2015թ-ի ամենասուր հումորը պատմելու չէ։

Դիանա Համբարձումյան- «Առաջ, ապահով Հայաստան» սև հումորը:

Հասմիկ Սիմոնյան- 2015թ.-ի ամենասուր հումորը՝  “My ջրցան is much bigger than yours”!

Գևորգ Գիլանց- Դառը հումոր էր, Սյունիքի մարզպետի մասին, երբ նրան ասում են, թե խաշլաման «այո»-խարի մսից է, որովհետև կարող է պատահի, որ մինչև «ոչ»-ից հետո խար ասեն, կարող են մի աչքը կորցնել...

Էդվարդ Հարենց- Ռուսական ԶԼՄ-ների տարածած` Վ. Պուտինի մահվան մասին լուրը:

Նառա Վարդանյան- 2015 թ-ի ամենասուր հումորը՝ Սիսթեմ օն դաու առավոտյան ժամը 20:զրո զրո-ին:

Կարինե Աշուղյան- Չգիտեմ՝ ամենասուրն էր, արդյոք թե սև, բայց հումոր էր «Այո»-ի «ջախջախիչ»  հաղթանակը:

7. .Ձմեռ պապի, ախր…  / շարունակել  տեքստը/

Ռուբեն Հովսեփյան- Ձմեռ պապի, ախր մեղք ես՝ կհալչես...Չե՛ս տեսնում, ոնց է տաքացել երկիրը։

Գուրգեն Խանջյան- Հիմա մանուկներն էլ են դարձել պրագմատիկ, ոչ մեկը երազանքի հետևից չի ընկնում. Բոլորը հստակ գիտեն ինչ են ուզում: Ընդամենը մեկ գիշերվա հեքիաթի պատառիկ է ոչ մեկը այլևս Ձմեռ պապի վրա հույս չի դնում:

Խաչիկ Մանուկյան- Ձմեռ պապի, ախր, հերիք է՝ հրեական եսակենտրոն քաղաքականությամբ երկրով մեկ ավերեն մարդկային արժեքները, ժամանակն է, որ մոլորակը Հայոց բոլորանվեր գորովն ու սերը վայելի...

Ռոլանդ Շառոյան- Ձմեռ պապի, մի քիչ համբերություն ունեցի, բայց նա նվիրում է, օլիգարխները տալիս են:

Սոնա Վան- Ձմեռ պապի, ախր եթե շարունակեն այսպես անվերջ խաբել ու հուսախաբել մեզ,  վաղը մենք քե՛զ էլ չենք հավատա: Իսկ դա կլինի վերջը: Դե ուրեմն մի բան արա: Եվ դու կարո՛ղ ես: Դո՛ւ, որ ամեն տարի կարգապահորեն միշտ նույն օրերին կտրում ես սառցե մղոններ, հաղթահարում հյուսիսային քամիների քմահաճ դաժանությունը ու համարյա Աստծո պես հասնում միաժամանակ ամեն տեղ` մարդկանց սառած սրտերին մեկ օրվա խնդություն հասցնելու համար՝անկասկած կարող ես և  կոտրել-հալեցնել այդ սրտերում քարացած սառույցը, փոխարենը այնտեղ կարեկցանքի ու բարության խորանարդներ դնելով: Դո՛ւ, սառցե ամենայն ինչի գիտակ: Կարո՛ղ ես:

Նշան Աբասյան- Ձմեռ պապի, ախր ոնց անենք, որ մեր ժողովուրդը լիաթոք խնդա այս հրաշք կյանքին, որ Տերը պարգևել է մեզ:

Արփի Ոսկանյան- Ձմեռ պապ, ախր խելոք էինք մեզ պահել...

Նարինե Կռոյան- Ձմեռ պապի, ախր… գալիս ես, գնում, էլի ես գալիս ու կրկին հեռանում ես.... Երևի չես ուզում մնալ: Ինչու …Որովհետև արդարություն չես տեսնում, խաղաղություն չես գտնում, չես կարողանում զինվորի որդեկորույս մորը մխիթարել, քաղցած մանուկների համար պարկդ միշտ շատ փոքր է լինում....

Կբեյան Հարութ - Ձմեռ պապի, ախր ես քեզ ինչ վատություն եմ արել։

Դիանա Համբարձումյան- Ձմեռ պապի, ախր ես ինչպե՞ս վեր կենամ գնամ, կամ ինչպե՞ս մնամ, կամ ի՞նչ անեմ, որ երկիրս մնա ինձ, հը՞:

Հասմիկ Սիմոնյան- Ձմեռ պապի, ախր ես գիտեի, որ մեծ տարիքի կասկածելի տղամարդկանցից ոչինչ ակնկալել պետք չի, և, այնուամենայնիվ, ես շարունակում եմ հավատալ քեզ և սիրել կոկորդիլոսին, որովհետև միմյանց ազատ թողնելը, ինչպես պնդում էր Ռիլկեն, սիրելու լավագույն ձևն է, և ուրեմն շնորհակալություն, որ դու ինձ սիրում ես:

Գևորգ Գիլանց- Մեզ ոչ մի նվեր մի բեր։ Մեզ տոնական դիմակներ պետք չեն, մենք առանց այդ էլ հավերժական թվացող դիմակահանդեսի մասնակից ենք, ու դիմակների քանակի մեջ մեր դեմքը կորել է։ Դատարկ արի, որ մենք շալակիդ պարկի մեջ տեղավորենք մեր վախկոտությունը, երեսպաշտությունը, անհավատությունն ու ագահությունը, էդ ծանր բեռը տանք շալակդ ու հայդա՜, ճամփենք քեզ։ Տա՛ր, աստղերի մեջ շաղ տուր, գուցե մի սև խոռոչ այն կլանի ու մենք վերջապես դառնանք լավ իմաստով անհանդուրժող, թասիբով ու արժանապատվությամբ լեցուն ժողովուրդ, ինչպիսին դու մեզ տեսել ես ոչ վաղ անցյալում՝ 88-ին, երբ դեռ մեր միջի թացն ու չորն իրար չէին խառնվել...

Նառա Վարդանյան-  Ձմեռ պապի ախր ինչի՞ չկաս:

Կարինե Աշուղյան-  Ձմեռ պապից կխնդրեի, որ այնքան խաղաղություն և հաց բերի իր հետ, որ չվախենա Ձյունանուշի հետ անցնել մեր սահմաններով և մտնել սահմանապահ գյուղերի տները: Կխնդրեի, որ ուշացումով իրագործեր մեր քաղաքական գործիչներից ոմանց մանկական երազանքները և նրանց վերադարձներ այնտեղ, որտեղ նրանք պետք է լինեին՝ բեռնատարի ղեկին, բուֆետ, վաճառասեղան, «ռայկոմի հրահանգիչ»-ին համարժեք մի գործի և այլն , և այսպես շարունակ: Եթե հաջողեր՝ հաջորդ տարի համարյա խնդրելու բան չէինք ունենա…

Էդվարդ Հարենց- Հարցին ի պատասխան` Նամակ: Ձմեռ: Պապիկին

Ծաղկավաճառի հայացքի
դողդոջ վերջածանցներից
մե՛զ են մուրում
օրերն այս խեղճ:

Մեր ձեռքն են տալիս
մուգ-մուգ պուտավոր
օրացույցային
անվերջ ծաղիկներ
ու մեզ տանում են
մեր սիրելու և մեզ կարոտողի
հուղարկավորման:

Թող որ լույս իջնի
մեր արտասուքի
սկզբնավանկերին,
որ այսուհետև
քիչ հանգիստ առնենք,
հոգի տանք իրար,
սիրո՛ւց ընդունենք
և սիրուն ծաղկենք
եկող օրերի հոգեհանգիստը…

                                   Մահկանացու` Էդուարդ Հարենց,
                                      Հայաստան, Երևան, ՍԺԵ տարի

Գրի առավ՝ ՎԱՐԴուհի Սիմոնյանը

Շարունակելի