Պապ Ֆրանցիսկոսի «մեսիջները» Հայաստանին. Վիկտոր Ենգիբարյան

Վիկտոր Ենգիբարյան, «Անկախության Սերունդ» շարժում

Սրբազան քահանայապետի այցը Հայաստան, չնայած ծրագրված էր, այնուամենայնիվ չէր կրում արարողակարգային բնույթ, ինչպես սովորաբար լինում է փոխադարձության սկզբունքից ելնելով: Ավելին, հայերի մեծամասնությունը չեն պատկանում Կաթոլիկ Եկեղեցուն, սա նշանակում է, որ այցը նաև չուներ քարոզչական նպատակ: Այցի կարևորագույն խնդիրը նաև Ցեղասպանության ճանաչման մասով չէր, այն իրականում ավելի կարևոր ու նույնիսկ ճակատագրական նշանակություն ուներ Հայաստանի և հայ ժողովրդի համար:

Այցը, ինչպես Պապը ինքն է բնութագրել «առաքելական» էր: Մինչ Հայաստան այցելելը, պապը հայտարարեց, որ այցելում է աշխարհի առաջին Քրիստոնյա երկիր, չնշելով «պետականորեն ճանաչած» արտահայտությունը, ինչը ավելի է արժեվորում հայ ժողովրդի քրիստոնեական համբավը: Նա իր այցը բնութագրում է երկու կարևոր եզրույթով՝ ուխտագնացություն և առաքելություն:

Ուխտագնացությունն իր այցի հոգևոր բաղադրիչն է, նա գալիս է «ըմպելու հավատքի աղբյուրից», ինչպես բնութագրվեց իր մինչ այցը կատարված ուղերձում: Այս արտահայտությունն ունի անասելի մեծ քաղաքական և նույնիսկ աշխարհաքաղաքական նշանակություն: Այսօր Եվրոպան և մնացյալ Կաթոլիկ աշխարհն ապրում է ինքնության և հոգևոր աննախադեպ ճգնաժամ, եվրոպական քաղաքակրթության հիմքում դրված արժեհամակարգը վտանգի տակ է, աշխարհիկը հակադրվել է հոգևորին, տեխնոլոգիական զարգացումը՝ ինքնությանը:

Հայերի հավատքը, ինքնությունը, արժեհամակարգը ինչպես նշեց նա հունիսի 24-ին ՀՀ նախագահի նստավայրում, «հեռու է պետության առողջ աշխարհիկությանը խոչընդոտելուց, ավելին, պահանջում և սնուցում է այն՝ խրախուսելով հասարակության բոլոր քաղաքացիների մասնակցությունը դրան»: Պարզամտություն կլինի Քահանայապետի արտահայտություններին վերաբերվել իբրև դիվանագիտական հաճոյախոսություններ կամ պատահականություններ: Նա հստակ ակնարկում է. հայկական ինքնությունը պետք է դառնա եվրոպական ինքնության ծարավը լրացնելու աղբյուրը, հայերը պետք է լինեն համաշխարհային ազգ:

Ինչպես արդեն նշեցինք, նա իր այցից առաջ հայտարարել էր, որ իր այցն առաքելական ճամփորդություն է: Թե ինչում է կայանում նրա առաքելությունը, հուշում է այս ուղերձը, որ նա կրկին հղեց Նախագահի նստավայրից. «Բոլոր հայերի համախմբվածությունը և հարևան որոշ երկրների հետ լարվածությունը հաղթահարելուն ուղղված օգտակար ճանապարհներ գտնելու հարաճուն պարտավորվածությունը շատ ավելի կհեշտացնեն իրականացնելու այս կարևոր նպատակները՝ սկզբնավորելով Հայաստանի համար ճշմարիտ վերածննդի դարը»: Նա շարունակում է այսպես. «Այս տարի լրանում է Հայաստանի անկախության 25-րդ տարեդարձը: Երջանիկ պահ է՝ ուրախանալու և առիթ՝ հիշելու նվաճած ձեռքբերումները և առաջադրելու նորանոր նպատակներ: Այս ուրախ հոբելյանի տոնակատարություններն առավել իմաստալից կլինեն, եթե բոլոր հայերի համար թե՛ Հայրենիքում, թե՛ սփյուռքում, այն ուժերը համախմբելու և համակարգելու յուրահատուկ պահ հանդիսանա՝ երկրի քաղաքացիական և հասարակական հավասարակշիռ ու համապարփակ զարգացումն ապահովելու համար։ Խոսքը անընդհատ զգոն լինելու մասին է, որպեսզի երբեք չթերանանք բոլորին հավասար արդարության և տկարներին ու տարաբախտներին զորակցության բարոյական հրամայականներին»: Ահա սրանում է իմաստուն Պապի առաքելությունը, նա հստակ հուշում է լուծումը. որպեսզի կարողանաք լուծել սեփական խնդիրները և դառնաք համաշխարհային քրիստոնեական քաղաքակրթության սնուցման աղբյուր, այլ բառերով ասած համաշխարհային ազգ, պետք է միավորեք Հայաստանը, Սփյուռքը և Արցախը ու լուծենք մեր հարևանների հետ խնդիրները: Միասնականություն, ժողովրդավարություն, խաղաղություն և հավասարություն քարոզելը Պապի հիմնական առաքելությունն է: Ուղերձը ամրապնդվում է հունիսի 25-ին Գյումրիում արված իր հայտարարությամբ. «Կարիքը կա ավելի արդար հասարակության, որտեղ յուրաքանչյուրը կարողանա արժանավայել կյանք վարել»:

Այս ամենը իրականացնելու համար, բնականաբար անհրաժեշտ է, որպեսզի մենք ինքներս մեզ նախևառաջ ճանաչենք, որի առիթով Պապը մեջբերում է Նարեկացու իմաստնությունը. «Նարեկացին ոչ միայն ուսուցման, այլև կյանքի վարդապետ է, որովհետև սովորեցնում է, թե որքան կարևոր է ճանաչել ինքներս մեզ, և վերքերի ու թշվառների առջև բացվել մարդկանց նկատմամբ բարությամբ լցված»:

Հայաստան և հայ ժողովրդի առաքելության իրականացման ճանապարհին Պապը տեսնում է երիտասարդության դերը. «Սիրելի՛ երիտասարդներ, այս ապագան ձեզ է պատկանում. ձեր մեծերի իմաստությունն ամբարելով՝ խաղաղարարներ դառնալու հնարավորությունն եք ունենում, ոչ թե ստատուս-քվոյի նոտարներ, այլ հանդիպման և հաշտության մշակույթի դրական գործիչներ: Աստված օրհնի ձեր ապագան և «պարգևի, որ հայ և թուրք ժողովուրդների հաշտության ուղին կրկին ձեռք առնվի, և խաղաղությունը տիրի Ղարաբաղում»»: Այս նախադասությամբ նա առանց տողատակերի Արցախյան հարցի, հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման և հայկական վերածննդի «մեծ առաքելության» իրականացումը տեսնում է երիտասարդության միջոցով:

Եթե փորձենք հակիրճ ամրագրել Սրբազան Քահանայապետի ուղերձները, կստանանք հետևյալ թեզերը.

Ա. Հայերը առաջին քրիստոնյա ժողովուրդն են և ողջ քրիստոնեական քաղաքակրթությունը կարող է սնվել հայկական արժեքներից և ինքնությունից, որը նպաստում է պետականաշինությանը

Բ. Հայաստանը, սփյուռքը և Արցախը պետք է միավորվեն, Հայաստանը պետք է դառնա ողջ հայ ժողովրդի հայրենիք, հայերը պետք է վերածնվեն ինքնաճանաչողության միջոցով

Գ. Հայ ժողովրդի վրա դրված է կարևոր առաքելություն նպաստելու տարածաշրջանային և նույնիսկ համաշխարհային խաղաղությանը

Դ. Հայկական վերածնունդը կարող է իրականացվել սերնդափոխության միջոցով, երիտասարդությունը ունի մեծ անելիք՝ հիմնվելով նախորդ սերնդի փորձի վրա:

Անշուշտ, Հռոմի Պապի այցելությունը հայոց պատմության մեջ կգրվի ոսկե տառերով, այցը կունենա մեծ ազդեցություն Հայաստանի հետագա զարգացման, քաղաքական, դրական համբավի ու նույնիսկ տնտեսական իմաստով: Սակայն, այցի գլխավոր ընծան նրա իմաստության հաղորդումն էր մեր ժողովրդին: Մեզ մնում է լինել ականջալուր և հետևողական: