Որոշ քաղաքական միավորներ շատ դեպքերում գերագնահատում են իրենց. Խաչատուր Սուքիասյան

ԱԺ նախկին պատգամավոր Խաչատուր Սուքիասյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադառնում է իր քաղաքական ապագային, ապրիլի 2-ի խորհրդարանական ընտրություններին ընդառաջ քաղաքական դաշտի վերադասավորումներին և քաղաքական ուժերի առջև ծառացած մարտահրավերներին: 

-Պարո՛ն Սուքիասյան, ակտիվորեն քննարկվում է ԱԺ ապրիլի 2-ի ընտրություններին Ձեր մասնակցությունը ամենատարբեր կուսակցությունների կամ կուսակցությունների դաշինքների կազմում: Որոշում ունե՞ք մասնակցության վերաբերյալ և այս պահին ո՞ր քաղաքական ուժին կամ դաշինքներին եք նախապատվություն տալիս:

-Դեռ որոշում չունեմ՝ մասնակցելո՞ւ եմ, թե ոչ: Նախապատվություն ևս դեռևս չունեմ. անց եմ կացնում տարբեր կոնսուլտացիաներ, քննարկումներ, որոնց արդյունքում, եթե լինի որոշում, անպայման մամուլին կհայտնեմ:

-Հաշվի առնելով ՀԱԿ-ի հետ Ձեր անցած ճանապարհը, կենսագրությունը՝ արդյո՞ք ավելի մեծ նախապատվություն չկա Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորած քաղաքական ուժի պարագայում:

-Կրկնում եմ՝ նախապատվություն որևէ կերպ ձևավորված չէ. ՀԱԿ-ն ինձ հարազատ կառույց է, ինքներդ նշեցիք, որ ես իրենց հետ ճանապարհ եմ անցել, դեռ այն ժամանակներից, երբ անգամ Հայ ազգային կոնգրեսը չկար, այդ անունը չուներ: Բայց հիմա կարող եմ միայն ավելացնել, որ այս պահին որևէ որոշում չունեմ. ես պետք է գնահատեմ հնարավորությունները, ցանկությունները, ապագայի նկատմամբ մոտեցումները: Այո, ինչ խոսք, ՀԱԿ-ն ունի քաղաքական հենք, դիրքորոշում ու մոտեցում Հայաստանի Հանրապետության ամենաբարդ խնդիրներից մեկի նկատմամբ: Եվ շատ կուզեի, որ այլ քաղաքական միավորները նույնպես ունենային իրենց առանձին տեսակետն այդ հարցում, որպեսզի կարողանայինք համեմատել ու համադրել այս կամ այն տեսակետի առավելություններն ու թերությունները:

-«Ելք» դաշինքի հետ այս պահին համագործակցության հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք, նրանց հետ այս պահին կա՞ն կոնսուլտացիաներ:

-«Ելքի» հետ անցկացնում եմ կոնսուլտացիաներ և դրական եմ համարում իրենց գնահատականը իրենց իսկ քաղաքական ուժի վերաբերյալ, դրա իրատեսական հատվածը: Սա ինձ համար շատ կարևոր է, որովհետև այս փուլում, շատ դեպքերում, տարբեր քաղաքական միավորներ, կարծում եմ` գերագնահատում են իրենց:

-Խոսքը քաղաքական ուժերի ենթադրյալ տոկոսների՞ մասին է:

-Խոսքն այն մասին է, թե իրենք հասարակության կողմից ինչ ընկալում ունեն: Նախ, կարծում եմ, որ առաջին. այս մասին խոսելը շատ շուտ է, որովհետև հասարակությունը չգիտի` ով ինչ ծրագրով է գալու: Երկրորդ. այս ժամանակահատվածում, նոր օրենսդրությամբ՝ բավականին փոփոխություններ են եղել գործող ընտրական համակարգում` ընտրական հարթակում: Դրա համար, կրկնում եմ, որ դեռ շատ վաղ է խոսել այս մասին: Մոտավոր՝ գուցե հնարավոր է: Եվ հասարակությունն էլ ուշի ուշով հետևելու է, թե ով ինչ ծրագրեր կառաջարկի, ով որքանով իր տված խոստումների տերը կլինի, դրանց որ հատվածը կատարած կլինի կամ ի վիճակի կլինի կատարել: Սա շատ կարևոր է հասարակության համար: Չէ՞ որ այսօր համացանցի շնորհիվ տեղեկատվությունը բավականին հասանելի է յուրաքանչյուր հայաստանցի ընտանիքի համար: Այդ իսկ պատճառով, այսօրվա հասարակությունը նախկին ընտրությունների հասարակությունը չէ: Մենք պետք է սա գնահատենք, հարգենք այս իրողությունը:

Նաև գործենք այն գործիքներով, որոնցով հասարակությունը քաղաքական ուժերի հետ հեշտորեն կարող է հաղորդակցվել և պատկերացում ունենալ ինչպես ներկայացված կառույցի, այնպես էլ ծրագրի մասին: Կամ գնահատել, թե մոտեցումները որքանո՞վ են հարիր այս կամ այն սոցիալական խմբի պատկերացումներին:

-Ձեր կարծիքով՝ մեր քաղաքական ուժերը ազնիվ մոլորության մե՞ջ են. իրենց ծանոթացրել են ինչ-ինչ սոցհարցումների, և նրանք անկեղծորեն կարծում են, որ շատ բարձր ռեյտինգ ունեն:

-Ուզում եմ մի զուգահեռ անցկացնել: Ժամանակին Հայաստանի Հանրապետությունում, երբ մարդիկ ուզում էին գործ ունենալ այս կամ այն մասնագիտացումն ունեցող բժշկի հետ, ինչ-որ մարդիկ խորհուրդ էին տալիս`«այսինչի բաջանաղը կամ այնինչի աներորդին լավ բժիշկ է»: Ես միշտ նման դեպքերում ասում էի`«գիտե՞ք, որ Արևմուտքում կա հատուկ համակարգ, որի անունը ռեյտինգային համակարգ է»: Այս համակարգում կան տասնյակ, հարյուրավոր բաղադրիչներ՝ ի՞նչ բուհում է սովորել տվյալ մասնագետը, ի՞նչ կարգի վիրահատություններ է արել, ի՞նչ պրոֆեսորների մոտ է վերապատրաստվել, փորձ ձեռք բերել: Այս հանրագումարի արդյունքում, նոր, որոշվում է այդ մարդու կարգը՝ ռեյտինգը: Հիմա կուզեի, որ մեր քաղաքական համակարգը նույնպես այսպիսի ինստիտուտների, այսպիսի գործիքների միջոցով չափվեր, և ոչ թե ամեն մեկն ասեր, որ «ես ամենալավ բժիշկն եմ»։ Բնականաբար, այս օրինակը փոխաբերական իմաստով էր, բայց շատ կարևոր է, որ մեր հասարակությունը հասկանա, թե տվյալ քաղաքական ուժը անկեղծորեն ցանկացե՞լ է լուծել այս կամ այն խնդիրը։

-Խոսեցիք ռեյտինգայինի մասին, պատրա՞ստ եք նաև, եթե ընտրություններին, որոշում եք, որ մասնակցում եք, առաջադրվել ռեյտինգայինով, ենթադրում եմ՝ Երևանի «Կենտրոն» համայնքում:

-Միանշանակ, եթե որոշում ընդունեմ առաջադրվելու և մասնակցելու ռեյտինգային կարգով, ապա կառաջադրվեմ Կենտրոնում: Ժամանակին այդ ընտրատարածքը բազմիցս փոփոխությունների է ենթարկվել. այս կամ այն թաղամասը անջատվում էր, միանում: Բայց ես, երեք անգամ Կենտրոնից ընտրվելով, շարունակել եմ պահպանել իմ կապը, անկախ նրանից՝ այդ անջատված մասի բնակիչները եղե՞լ են իմ ընտրատեղամասում, թե ոչ:

Եվ հիմա, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ընտրատարածքը մեծացել է՝ այստեղ ինձ համար տեսնում եմ առավելություն այն իմաստով, որ այդ հատվածների հետ իմ աշխատանքը ինձ համար հնարավորություններ է բացում:

-Խոսեցիք այն մասին, որ ընտրողները պետք է գնահատեն կուսակցությունների գաղափարները: Իսկ չե՞ք կարծում, որ ընտրողները, ինչպես միշտ, կգնահատեն տասը հազար դրամը:

-Ես ինչ-որ տեղ սա համարում եմ մի քիչ արհեստական թեմա. այդ տասը հազար դրամի պատմությունը ինչ-որ մի սոցիալական խմբի համար միգուցե գոյություն ունի, բայց ոչ պակաս ստվար խմբերի համար՝ ոչ: Այս տարիների ընթացքում Հայաստանում ձևավորել է նոր՝ կրթություն ստացած, լեզուներ իմացող, արտաքին աշխարհը ճիշտ պատկերացնող, մարտահրավերները ճիշտ գնահատող և բավականին բարձր աշխատավարձ ունեցող պրոֆեսիոնալ տնտեսագետների, իրավաբանների, ծրագրավորողների խավ, որը շատ լավ պատկերացնում ունի Հայաստանի ապագայի մասին: Այս մարդիկ բավականին մեծ ազդեցություն ունեն իրենց միջավայրի վրա, և կարծում եմ՝ Հայաստանում այս իմաստով ֆորմատ է փոխվել: Եվ եթե սա քաղաքական կառույցները չգնահատեն, ապա այդտեղ նույնպես կունենան ձախողումներ: Բացի այդ, քանի որ Հայաստանը համացանցի մեծ տարածում ունեցող երկրներից մեկն է, սա նույնպես նպաստում է, որ հայ ընտանիքները տեղեկացված լինեն, թե ինչ է կատարվում երկրում:

Կրկնում եմ՝ ֆորմատ է փոխված, և շատ կուզեի, որ քաղաքական կառույցները, որոնք ուզում են քայլ անել դեպի ընտրություններ, ճիշտ գնահատեն իրենց հնարավորությունները, ռեսուրսները և մարդկային կապիտալը: Եվ նաև ճիշտ գնահատեն սոցիալական այն խմբերին, որոնք այսօր այս պահին բնակվում են Հայաստանում:

-Ասացիք՝ ֆորմատ է փոխվել, այլևս այն միամիտ ընտրողը չկա, սակայն հիմա էլ կուսակցությունները մարդկային ռեսուրսների փնտրտուքի մեջ են, և ակնհայտ է, որ կա մարդակային ռեսուրսի պակաս, նոր, թարմ դեմքերի խնդիր։ Եվ նաև դրա համար է, որ քաղաքական տեխնոլոգիաների փորձագետների գնահատմամբ՝ տարբեր հնարքներ են կիրառվում. մոռացված հինը ներկայացվում է որպես նոր, երբեմն՝ նոր փաթեթավորմամբ: Արդյո՞ք բոլոր այս հնարքներն աշխատելու են:

- Կարծում եմ՝ այս գործընթացները դեռ այն փուլում են, որը կոչվում է բանակցություններ։ Այս փուլում հնարավոր է՝ ցանկացած մարդ իրեն ներկայացնի այնպես, ինչպես ինքն է ուզում, բայց քաղաքական ինստիտուտների խնդիրն է՝ իրական գնահատական տալ այս երևույթին, հատկապես, որ առկա են այդ գնահատման գործիքները, որոնք թույլ կտան հասկանալ տվյալ մարդու դերը կուսակցությունում, պիտանելիության աստիճանը:

-Ըստ Ձեզ՝ ո՞ր գաղափարներ են այսօր մրցունակ: ԱՄՆ-ում, օրինակ, լիբերալիզմը հետ մղվեց՝ Թրամփի ընտրությամբ:

-Կարծում եմ՝ արդեն Հայաստանում մի ստվար զանգվածի մոտ այն մոտեցումն է, որ լինի լիբերալ, լինի սոցիալիստ, կամ որևէ այլ ուղղվածություն, դա առաջնային չէ: Մարդիկ առաջնային այն են համարում, թե ո՞վ կարող է Հայաստանի Հանրապետությանը զարգացման հնարավորություն ընձեռել և ո՞վ կարող է այդ պատասխանատվությունն իր վրա վերցնել: Դրանք ո՞ր ուժերն են: Եթե վերցնում ենք ելույթներով՝ բոլորը: Եթե վերցնում ենք իրականության մեջ՝ քչերը: Եվ սա է, որ հասարակությունը պետք է գնահատի՝ այդ պատասխանատվությունը:

Եվ ԱՄՆ-ում ընտրությունը նույնպես ցույց տվեց, թե ինչ է իրենց պետք՝ նոր ղեկավար, որը ԱՄՆ արդյունաբերությունը կզարգացնի, ԱՄՆ-ի համար ավելի բարձր մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ կապահովի: Եվ Հայաստանում նույնպես շատերն այդ ուղենիշն են գնահատելու, թե քաղաքական ուժերից որը կարող է ապահովել ՀՀ տնտեսության կայուն զարգացումը և օրենքի գերակա լինելը:

-Այսինքն՝ շեշտը ծրագրերի տնտեսական բաղադրիչի վրա է լինելու:

-Միայն ու միայն:

- Նախորդ անգամ ընտրություններին պահանջարկված էին արևմտամետ ուղղվածության ուժերը, և հիմա ինչ-ինչ փոփոխություններից հետո կա տեսակետ, որ հակառակ գործընթացն է տեղի ունենում։ Հատկապես, որ Հայաստանում ռուսամետ, ռուսական ծագման կամ ազդեցության կուսակցությունները սնկի նման աճում են՝ հայտ ներկայացնելով ԱԺ-ում ներկայացված լինելու: Ձեր գնահատականը:

-Կարծում եմ, որ բազմաթիվ, դարերի քաղաքական համակարգ ունեցող երկրներում քաղաքական ուժերը ձգտում են իրենց երկրները շահը ներկայացնել: Այսինքն՝ այդ ուժերը պետք է, առաջին հերթին, լինեն հայամետ: Եվ եթե, այնուամենայնիվ, կլինեն Ձեր նշած համատեքստում քաղաքական ուժեր, որոնք կձգտեն ներկայացված լինել, ապա շատ կուզեի, որ սա բալանսավորված լիներ: Այսինքն՝ այս բալանսը նորից ու նորից պետք է լինի հայամետ, և միայն դրանից հետո քաղաքական կառույցները կարող են առաջնորդվել իրենց նախասիրություններով:

Բայց, բոլոր դեպքերում առաջնայինը պետք է լինի Հայաստանի Հանրապետության շահը: