«Ինքնասիրահարված դեմագոգների համար առաջնային նպատակ է ամեն գնով իրենց ցուցադրելը». The Armenite-ը ներկայացրել է Թրամփի և Փաշինյանի ընդհանրությունները

The Armenite բլոգը ծավալուն անդրադարձ է կատարել ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի և ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ընդհանրություններին՝ նկատելով, որ երկու քաղաքական գործիչների միջև առկա բազմաթիվ տարբերություններից անկախ, որոշակի նմանություններ, այնուամենայնիվ, կան:

«Առաջին հայացքից Թրամփն ու Փաշինյանը սրանից ավելի տարբեր չեն կարող լինել: Նրանցից մեկը միլիարդատեր է, մյուսը՝ աղքատ, մեկը հաջողակ գործարար է, մյուսը՝ ձախողված լրագրող, մեկը պրոֆեսիոնալ ձևով կարողանում է իր գործունեության համար մասնավոր ֆինանսավորում գտնել, իսկ մյուսը սակավ բանիմացություն է ցուցաբերում իր գործունեության համար օտարերկրյա կառավարություններից ֆինանսավորում գտնելու հարցում: Սակայն այս ամենը կարող է խաբուսիկ լինել»,-գրում է անդրադարձի հեղինակ Ուիլյամ Բայրամյանը:

Կասկածի ուժը

Հեղինակը հիշեցնում է, որ Թրամփի՝ քաղաքականություն մտնելու լուրջ քայլը սկսվեց նրանից, որ միլիարդատերն անընդհատ փորձում էր կասկածի տակ դնել այն ժամանակվա նախագահ Բարաք Օբամայի իշխանության օրինականությունը: Բացի այդ, նա վիճակում էր այն փաստը, որ Օբաման ծնվել է ԱՄՆ-ում: Նա ասում էր, որ ԱՄՆ պատմության մեջ առաջին սևամորթ նախագահը ծնվել է Միացյալ Նահանգների սահմաններից դուրս, ուստի՝ չի կարող նախագահ լինել: Թրամփի՝ ամեն ինչ կասկածի տակ դնելու մարտավարությունը չսահմանափակվեց միայն Օբամայով, ավելի ուշ նույն կասկածի տակ հայտնվեցին Հիլարի Քլինթոնը, Կենտրոնական հետախուզական վարչությունը, գլխավոր դատախազները, Գերագույն դատարանը և մյուսները:

«Ի տարբերություն Դոնալդ Թրամփի՝ Նիկոլ Փաշինյանը տասը տարով ավելի շուտ է սկսել դեպի ղեկավար պաշտոն տանող ուղին: Իջևանից եկած երիտասարդը քաղաքական դաշտ է մտել որպես ընդդիմադիր լրագրող, որը նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հրաժարականից հետո սկսեց քննադատել նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին և նրա կառավարության անդամներին, ինչպես նաև անհիմն մեղադրանքներ հնչեցնել նրանց հասցեին»,-գրում է հեղինակը՝ հիշեցնելով, որ թեև Փաշինյանն իշխանություններին մեղադրում էր կոռուպցիայի համար, սակայն իր մեղադրանքները չէր կարողանում հիմնավորել որևէ ապացույցով:

Բայրամյանը հիշեցնում է, որ տարիներ առաջ ԱՄՆ իշխանությունները Փաշինյանի «Հայկական ժամանակ»-ի վերաբերյալ նշել են, որ այն «քաղաքական սենսացիաներ անող տաբլոիդ է, որն անհիմն հրապարակումներ է անում, և փաստերն անտեսողի հեղինակություն ունի»:

Կրկին անդրադառնալով Թրամփի և Փաշինյանի միջև նմանություններին՝ հեղինակը գրում է, որ երկուսն էլ մեծ արհամարհանք ունեն ազգային ինստիտուտների նկատմամբ: Թրամփն ու իր «դաշնակից» լրատվամիջոցները միլիոնավոր ամերիկացիների հավատացրել են, որ այնպիսի հարգելի ազգային ինստիտուտներ, ինչպիսին են հետախուզական ծառայություններն ու պետական մյուս գործակալությունները, կոռումպացված են:

«Փաշինյանն իր հերթին տասնամյակներ շարունակ աշխատել է այժմ իր իսկ ղեկավարած նախարարությունների, կառավարական հաստատությունների օրինականությունը վիճարկելու ուղղությամբ՝ Թրամփի պես հայտարարելով, որ դրանք «արմատից փտած են», և որ «ճահիճը պետք է չորացնել»,-գրում է Բայրամյանը՝ մանրամասնելով, որ Փաշինյանի քննադատությունը վերաբերել է ՀՀ դատական, ընտրական համակարգերին, ոստիկանությանը, բարձրաստիճան պաշտոնյաներին՝ նախագահից մինչև ցածր օղակներ:

«Տարիներ շարունակ առավելապես անհիմն հարձակումներ անելու հետևանքով ստեղծվեց մի միֆ, որն անընդհատ Փաշինյանին տեսադաշտում էր պահում և որը, ինչպես և Թրամփի դեպքում, նրան օգնեց հասնել երկրի կառավարման բարձունքին»,-շարունակում է Բայրամյանը՝ նկատելով, որ Թրամփի և Փաշինյանի պես ինքնասիրահարված դեմագոգների համար առաջնային նպատակ է ամեն գնով իրենց ցուցադրելը, և նրանց ամենևին էլ չի մտահոգում այն, որ երկրի հասուն ղեկավարը պետք է գիտակցի, որ բարեփոխումների վրա աշխատելուն զուգահեռ, կարևոր է պահպանել ժողովրդի՝ երկրի ինստիտուտների նկատմամբ հավատը:

Ժամանակ և սոցմեդիա

Հեղինակը հիշեցնում է, որ սկզբում, երբ Թրամփը հայտարարեց նախագահական հավակնություններ ունենալու մասին, ոչ ոք նրան լուրջ չէր վերաբերվում: Սակայն Թրամփը հասկացավ, որ հանրությանը դուր են գալիս իր անսովոր, աղետալի ելույթները, հայտարարությունները, երբ լեփ-լեցուն մարզադաշտերում նա հայտարարում էր, որ «փտած համակարգը փրկչի կարիք ունի»:

«Ինչ վերաբերում է Փաշինյանին, ապա նա տարիներ շարունակ զրպարտում էր ցանկացած մեկին, որին իր սուր լեզուն հասնում էր: Իր հանրային ելույթներում Փաշինյանը Թրամփից է՛լ ավելի պերճախոս էր»,-նշում է Բայրամյանը՝ ընդգծելով, որ Փաշինյանը միշտ էլ «գիտեր»՝ ում մեղադրել Հայաստանի ամեն մի խնդրի համար, ինչպես այդ խնդիրները լուծել, և այդ մասին բարձրաձայնում էր:

Հեղինակի կարծիքով՝ թե՛ Թրամփի, թե՛ Փաշինյանի դեպքում նրանց հայտնիությանն առավելապես նպաստող գործոնը եղել է սոցմեդիան. Թրամփի դեպքում՝ Twitter-ը, Փաշինյանի դեպքում՝ Facebook-ը: Սա հարված էր երկուսի մրցակիցների համար էլ, և երբ նրանք գիտակցեցին, որ սոցմեդիայի էկոհամակարգն իրենց ձեռքում է, այն գրոհեցին կոնտենտով: Իրենց մրցակիցների հետ իմաստալից բանավեճերով զբաղվելու փոխարեն, նրանք նախապատվությունը տվեցին ավելի լայն լսարանի համար հեշտմարսելի շփումներին, որոնք հետզհետե ավելի ու ավելի շատ «տենդով բռնկված» աջակիցներ ապահովեցին:

Կոգնիտիվ դիսոնանս

«Սակայն այս երկուսի միջև ամենահետաքրքիր տարբերությունը ոչ թե անձնական հատկանիշների կամ կառավարման ձևի մեջ է, այլ նրա, թե ինչպես են նրանց ընկալում մարդիկ: Մինչ Թրամփին հաճախ համեմատում են Հիտլերի երկրորդ գալստյան հետ, Փաշինյանին գովաբանում են որպես Քրիստոսի կամ Գանդիի երկրորդ գալուստ»,-գրում է Բայրամյանը՝ նկատելով, որ Թրամփին քննադատող ամերիկահայերը Փաշինյանի մոլի աջակիցներն են:

«Միևնույն անձը կհանդիմանի ընկերներին և ընտանիքին, վերջիններիս կարծիքով, ստախոս իշխանատենչ շառլատանին չաջակցելու համար և միևնույն ժամանակ կքննադատի նույն բնութագրին համապատասխանող, սակայն աշխարհի մյուս ծայրում գտնվող ղեկավարին քննադատողներին: Կոգնիտիվ դիսոնանսն այստեղ շատ ծիծաղելի կլիներ, եթե այսքան հակասական չլիներ: Առավել շփոթեցնող է շատերի՝ դեմագոգիայի համար Թրամփին որպես պոպուլիստ նեոֆաշիստ վերաբերվելու պատրաստակամությունն ու Փաշինյանի դեպքում նման բնութագիրն ընդունելու մերժումը՝ չնայած, որ Փաշինյանն իրականում Թրամփի պես ֆաշիստական միտումներ ունեցող դեմագոգ պոպուլիստ է և, գուցե, Թրամփից էլ մի քիչ շատ»,-գրում է Բայրամյանը:

Այնուհետև հեղինակը հիշեցնում է, որ Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի կառավարման տարիներին ՀՀ կառավարությունն այսքան շատ լրագրողների նկատմամբ ճնշում չի գործադրել: Բայրամյանն այս համատեքստում հիշեցնում է հայկական ամենահայտնի կայքերից մեկի գլխավոր խմբագիր, գործող իշխանությունների քննադատ Կոնստանտին Տեր-Նակալյանին Ազգային անվտանգության ծառայություն հարցաքննության կանչելը, News.am և Yerevan.Today կայքերի գրասենյակներում խուզարկություններ անցկացնելը:

«Չնայած, որ Թրամփը կանոնավոր կերպով բանավոր հարձակումներ է գործում լրատվամիջոցների նկատմամբ, ամերիկացիները մխիթարվում են՝ իմանալով, որ հակաթրամփական լրատվամիջոցների գրասենյակներում խուզարկություններ չեն անցկացվում»,-գրում է Բայրամյանը:

Սակայն հեղինակին ավելի շատ անհանգստացնում է թե՛ Թրամփի, թե՛ Փաշինյանի արհամարհական վերաբերմունքն իրենց երկրների դատական համակարգերի նկատմամբ:

«Թրամփը հրապարակավ քննադատել է դատավորներին, դատական համակարգը, իսկ Փաշինյանն իր լկտիությամբ ավելի հեռուն է գնացել՝ թաղելով Հայաստանում անկախ արդարադատության վերաբերյալ բոլոր պատրանքները»,-գրում է Բայրամյանը՝ հիշեցնելով Փաշինյանի և ԱԱԾ տնօրեն Արթուր Վանեցյանի՝ քրեական գործի ընթացքին միջամտելու վերաբերյալ արտահոսած խոսակցությունը, ինչպես նաև Փաշինյանի՝ հավաքված ամբոխին ուղղված հռետորական հարցը.«Այս երկրում կա՞ մի դատավար, որը կարող է իմ ասածին ոչ ասել»:

«Փաշինյանի աջակիցները ներում են այս ամենը՝ մոռանալով, որ իրենցից շատերը պատրաստ էին դրանից էլ պակաս բաների՝ հաճախ սոցիալական և քաղաքական բնույթի ենթադրյալ խախտումների համար խաչել Սարգսյանին: Արդարացման գործընթացը վերածվել է խենթ խմբակային մտածողության, որն անվերահսկելի է մնացել որոշիչ ձայների կողմից, որոնք լռեցվել են այսօրվա Հայաստանում և աշխարհի հայկական համայնքներում Փաշինյանի երկրպագուների կողմից: Փաշինյանի երկրպագուները բոյկոտում են, ծաղրում ու սպառնում այլընտրանքային կարծիքներ հայտնողներին: Ամրագրված սկզբունքների ռացիոնալացումն ու այլասերումն իրականում հետևանքն է կոգնիտիվ դիսոնանսի, որից տառապում են Փաշինյանն ու իր աջակիցները»,-գրում է Բայրամյանը:

Հեղինակն իր անդրադարձը եզրափակում է այն մտքով, որ քանի դեռ Փաշինյանն ու իր կառավարության պաշտոնյաներն ընդդիմության շարքերում էին, իրենց ներկայացնում էին որպես ժողովրդավարական արժեքների սկզբունքային պաշտպաններ, սակայն ժամանակի ընթացքում ակնհայտ է դարձել, որ այդ ամենն  իրենց վերջնական նպատակին՝ իշխանությանը հասնելու հարմար միջոցներ էին:

«Այժմ, երբ նրանք հասել են դրան, այլևս չեն մտահոգվում իրենց խոստումների կատարմամբ: Սակայն երբ գործը հասնում է թունավոր մեղադրանք կամ «խայթող» հայտարարություն անելուն, նրանք պատրաստակամ են: Սա կարծես թե հիշեցնում է Վաշինգտոնում գտնվող մեզ քաջ ծանոթ մեկին»,-գրում է հեղինակը: