Լուկաշենկոյին շնորհավորելով՝ Փաշինյանը դարձավ ավտորիտար ղեկավարների ակումբի լիիրավ անդամ և սիրով կստանձնի Հայաստանի «բատկայի» դերը

Անցած կիրակի տեղի ունեցած Բելառուսի նախագահական ընտրություններից հետո ինչպես չեն հանդարտվում կրքերն այդ երկրի փողոցներում, այնպես էլ մեր երկրի հանրային տիրույթում՝ Նիկոլ Փաշինյանի շնորհավորանքի պատճառով՝ Լուկաշենկոյի ընտրվելու կապակցությամբ։ Մի մասը գտնում է, որ պետք է շնորհավորեր, քանի որ Բելառուսը ԵԱՏՄ և ՀԱՊԿ մեր գործընկեր պետություն է, ու Հայաստանը չպետք է խառնվի այդ երկրի ներքին գործերին, այլ ընդունի հայտարարված արդյունքներն ի գիտություն ու շնորհավորի գործընկերոջը։ Մյուս մասն ասում է՝ լա՛վ, էլի շնորհավորեիր, բայց ոչ ընտրությունների հենց հաջորդ օրը՞, երբ ընդամենը նախնական արդյունքներն էին հրապարակվել, փողոցում տեղի էին ունենում բախումներ արդյունքներից դժգոհ ցուցարարների ու ոստիկանների միջև, ու անգամ կար արդեն զոհ։ Իսկ մի մասն էլ կատեգորիկ դեմ է այդ շնորհավորանքին, պատճառաբանելով դա նրանով, թե համանման իրավիճակ եղել է մեզ մոտ 2008-ի մարտի 1-ին, ինչի համար Փաշինյանը դատում է բարձրաստիճան պաշտոնյաների, այդ թվում այն ժամանակվա նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին, ինչպե՞ս հասկանալ սա այդ դեպքում։

Ո՞րն է այդ  «ոսկե միջինը», ու կա արդյոք այս պարագայում նման միջին, թե՞ ինչ էլ աներ Փաշինյանը «ցուգցվանգի» այս իրավիճակում, բնականաբար, լինելու էր սխալ։ Այդ դեպքում հարց՝ ինչո՞ւ վարչապետը հայտնվեց «ցուգցվանգում»։

Անկախ նրանից, թե երբ շնորհավորեր Փաշինյանը, քննադատողներն անելու էին դա ու միանգամայն տեղին։ Ի՞նչ էր փոխվելու, եթե սպասեր ընտրությունների վերջնական արդյունքների հայտարարմանը, մի՞թե պարզ չէ, որ Լուկաշենկոյի ղեկավարած Բելառուսում ինչ հայտարարվել է որպես նախնական արդյունք, դա էլ լինելու է վերջնական՝ մի աննշան շտկումներով, որոնք չեն կարող ազդել ընտրությունների արդյունքների վրա։ Իսկ խոսել այն մասին, թե պետք է շնորհավորեր որպես գործընկեր, այո՛, եթե իր պաշտոնավարման հենց սկզբում, կամ էլ դեռ ընդդիմադիր եղած ժամանակ ԵԱՏՄ-ն ու ՀԱՊԿ-ը Փաշինյանը չհամարեր ավտորիտար ղեկավարների ակումբներ։ Շնորհավորելով, վարչապետն իրեն ոչ թե համարում է ԵԱՏՄ և ՀԱՊԿ ռազմաքաղաքական ու տնտեսական տիրույթների լիիրավ անդամ, այլ ավտորիտար ղեկավարների ակումբի լիիրավ անդամ։ Փաշինյանի այդ քայլն անգամ զայրույթ առաջացրեց մեր երկրի քաղաքացիական լայն հասարակության ակտիվիստների շրջանում, որոնք հեղափոխական իշխանության օրոք դարձել են իշխանական նեղ խմբակի «պասիվիստ»։ Նրանք իրենց բաժնետեր են համարում այս իշխանության ու արդարացնում են Փաշինյանի գործողությունները բոլոր հնարավոր ու անհնարին մեթոդներով։ Բայց հիմա խայտառակ են լինում իրենց ֆինանսավորողների, ավելի ճիշտ՝ իրենց Արևմտյան տանիքների առաջ, ու ստիպված քննադատում են Փաշինյանին, քանի որ համարում են նրա իշխանությունը ժամանակավոր, իսկ իրենց տերերի աջակցությունն ավելի հեռանկարային։

Իրականում Փաշինյանը վաղուց է իրեն զգում ավտորիտար կառավարիչների ակումբի անդամ։ Նա անգամ մի տեսակ նախանձով է նայում Լուկաշենկոյին ու սիրով կստանձնի Հայաստանի «բատկայի» դերը, եթե դա իրեն հաջողվի։ Չենք մոռացել, որ դեռ հեղափոխությանն անմիջապես հաջորդած օրերի նրա այն հայտարարությունները, թե ինքը թույլ չէ, ինչպես իր նախորդը և ունի բավարար վճռականություն ճնշելու իշխանության դեմ ցանկացած ընդվզում, այդ թվում ուժ կիրառելով։ Դա զուտ լիրիկական զեղում  է ու էժանագին արդարացում, թե դա կանի ժողովրդի անունից ու ժողովրդի համար՝ պահպանելու հեղափոխական ձեռքբերումները։ Ժամանակին այնպիսի սրտաճմլիկ հայտարարություններ է արել ընդդիմադիր Լուկաշենկոն, որ Փաշինյանը դեռ շատ պիտի աճի, որ հասնի նրան։ Լուկաշենկոն մինչև հիմա է իր պարզունակ խոսելաոճով ու գործելաոճով իրեն համարում ժողովրդի ծոցից ելած ղեկավար, որ այդպես էլ մնաց ժողովրդի ծոցում, ինչը Փաշինյանի գլխավոր հաղթաթուղթն է մեր պարագայում։

Այնպես որ Փաշինյանը չի դատում Քոչարյանին, որ ուժ է կիրառել 2008-ին, այլ նրա համար, որ հեղափոխական առաջնորդի հաղթարշավը կանգնեցրեց։ Պատկերացրեք Լևոն Տեր-Պետրոսյանը տանից դուրս չեկավ ու կատաղած ամբոխի լիդերությունը ստանձնեց Փաշինյանը, եթե հաղթեր դա ի՛նչ հաղթանակ կլիներ։ Իսկ հիմա տասը տարի անց, երբ իշխանության ներսում բավարար ճաքեր էին առաջացել, Փաշինյանը մի քանի կիլոմետր քայլեց ու իշխանությունը վերցրեց, իսկ հիմա մարդիկ նրա երեսին են նետում, թե ձեր միակ արժանիքն այդ անկապ քայլելն էր, որ այնքան անլուրջ էր ընկալվում, որ իսկի դեմը չառան օրվա իշխանությունները։ Քոչարյանի պատճառով Փաշինյանր կորցրեց տասը տարի շուտ Հայաստանի ղեկավար դառնալու հնարավորությունը, բացի այդ հեղափոխական կրակների միջից դուրս եկած առաջնորդի իմիջը։

Ու անիմաստ է անընդհատ հիշեցնել Փաշինյանին նրա ընդդիմադիր անցյալը, թե այն ժամանակ սա էր ասում, հիմա տրամագծորեն տարբերվող այլ բան, ինքը եթե Բելառուսում վաղը դառնա իշխանավոր Լուկաշենկոյին կդատի այսօրվա դեպքերի համար։

Բոլոր ժամանակներում էլ հեղափոխականներին նման բաները հատուկ են եղել։ Առաջին սոցիալիստական հեղափոխության աննկուն առաջնորդ Վլադիմիր Իլյիչ Լենինը, որ դաժան պայքար էր մղում իր երկրի կեղեքիչների դեմ, նրանց մահապատժի ենթարկում, ունեզրկում, աքսորում, բայց դա չէր խանգարում նրան, որ գործնական կապեր հաստատեր կապիտալիզմի այն ժամանակվա ցիտադել հանդիսացող ԱՄՆ-ի կեղեքիչ Արմանդ Համմերի հետ, ու նրան հասցեագրված նամակի վերջում էլ գրեր․ «անկեղծորեն Ձեր՝ Լենին»։ Բայց այն ժամանակները հարյուր տարի առաջ էին, 21-րդ դարում այսպիսի պարզունակ աճպարարություն անել ու հուսալ, թե դա աննկատ կմնա, մի քիչ ծիծաղելի է։ Այնպես որ, Փաշինյանը պետք է լավ գիտակցի, որ սխալ քայլ անի, թե ցուցաբերի հանցավոր անգործություն, մեկ է դա հետագայում օգտագործվելու է իր դեմ։

Վռամ Սուքիասյան