Սահմանադրական արդարադատության մոդելի փոփոխությունը կարող է հանգեցնել նոր խնդիրների ու դրանց ծավալի ընդլայնման. Անահիտ Մանասյան

22:03 • 26.08.20
Իրավունք

Օրեր առաջ Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովը 8 կողմ և 7 դեմ ձայների հարաբերակցությամբ որոշել է բարձրագույն դատական ատյանները միավորելու և Գերագույն դատարան ստեղծելու հայեցակարգը, որը ներառվելու է Սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգում:

Որոշման վերաբերյալ Tert.am-ը զրուցեց իրավաբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի անդամ Անահիտ Մանասյանի հետ:

- Տիկին Մանասյան, Դուք Ձեր ֆեյսբուքյան էջում տեղեկացրել էիք, որ Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի նիստին դեմ եք քվեարկել բարձրագույն դատական ատյանները միավորելու և Գերագույն դատարան ստեղծելու հայեցակարգին, քանի որ նման փոփոխությունը կարող է հաջողվել այն դեպքում, եթե հիմքում ընկած են կոնկրետ, հստակ և ամբողջական հիմնավորումներ: Կներկայացնե՞ք՝ ինչ հիմնավորումներ է բերվել, որը բավարար չէ փոփոխություններ իրականացնելու համար:

- Ներկայացված հայեցակարգային փաստաթղթերին շատ մանրամասն անդրադարձից այս պահին ձեռնպահ կմնամ, քանզի վերջիններս դեռեւս պաշտոնապես չեն հրապարակվել։ Ամեն դեպքում հայեցակարգի հեղինակներն առանձին հիմնավորումներին հրապարակային անդրադարձ արդեն իսկ կատարում են, հետեւաբար, կներկայացնեմ վերջիններիս առնչությամբ իմ ընդհանուր դիտարկումները։

Հիմնական հիմնավորումների թվում են Սահմանադրական դատարանի որոշումների կատարման, դատարանների կողմից Սահմանադրության կիրառման ոչ բավարար մակարդակը, Սահմանադրական դատարանի եւ Վճռաբեկ դատարանի կողմից միմյանց հակասող որոշումների ընդունման հանգամանքը եւ այլն։

Նշյալ խնդիրների մի մասի առկայության հետ համամիտ եմ, մյուսների առկայությունը, համենայն դեպս հեղինակների կողմից ախտորոշված ձևաչափով, խիստ վիճելի եմ համարում։ Միևնույն ժամանակ, հարկ եմ համարում արձանագրել, որ նույնիսկ այդ առանձին խնդիրների գոյությունը պայմանավորված է այնպիսի պատճառներով, որոնք որևէ ուղղակի կապի մեջ չեն գտնվում սահմանադրական արդարադատության մոդելների միջեւ ընտրության հանգամանքի հետ։

Բայց առավել կարևոր է այն, որ արձանագրված բոլոր խնդիրներն էլ ունեն իրենց հստակ լուծումները սահմանադրական արդարադատության գործող մոդելի շրջանակներում։ Այդ հանգամանքը բարձրաձայնել եմ միշտ։ Բազմաթիվ են նաեւ այլ գործընկերներիս դիտարկումները նշված ուղղությամբ։ Այդ է հուշում նաեւ Հայաստանյան գործող մոդելին այս կամ այն չափով համարժեք եւ սահմանադրական արդարադատության զարգացած համակարգ ունեցող բազմաթիվ երկրների փորձը։ Հետևաբար, եթե նույնիսկ ախտորոշված առանձին խնդիրներ պահանջում են լուծում, ապա միանշանակ է, որ լուծումներ գտնելու առաջնային հանգամանքը մոդելի փոփոխությունը չէ, քանզի գոյություն ունեցող խնդիրների պատճառներն են բոլորովին այլ հարթություններում։ Նկատի ունենալով այն, որ ինձ համար առաջնային է գոյություն ունեցող խնդիրների ոչ թե հատվածական կամ իրավիճակային լուծումը, այլ դրանց ամբողջական հաղթահարումը, կարեւոր եմ համարում խնդիրների պատշաճների ախտորոշումն ու դրանց պատճառների վերացումը։

Պատճառների վերացման տեսանկյունից էլ կարեւոր է ընտրվող լուծումների, դրանց պատշաճ իրացման փաստացի հնարավորությունների եւ հնարավոր վտանգների ախտորոշումն ու այս ամենի միջեւ պատշաճ հավասարակշռության արձանագրումը։

Հարկ է նաև նկատի ունենալ, որ սահմանադրական արդարադատության այլ մոդելները ևս ենթադրում են բազմաթիվ խնդրահարույց հարցերի եւ իրավիճակների գոյություն, որոնք նույնպես պետք է դառնան համարժեք քննարկման առարկա եւ գնահատվեն հնարավոր ռիսկերի համատեքստում։ Արժևորելով առաջարկի հեղինակների կողմից կատարված աշխատանքը եւ նրանց մասնագիտական ու անձնային որակները՝ միևնույն ժամանակ կուզենայի արձանագրել, որ ներկայացված դիտարկումները ինձ մոտ չեն ձևավորել այն մասնագիտական տպավորությունը, որ մոդելի փոփոխության անհրաժեշտությունը հիմնավորված է վերոգրյալ չափանիշների պահպանմամբ եւ առկայությամբ։

Ուստի եզրահանգել եմ, որ մոդելի փոփոխությունը նման իրավիճակում հնարավոր է՝ նույնիսկ գոյություն ունեցող առանձին խնդիրների լուծում չդառնա, ընդհակառակը՝ հանգեցնի նոր խնդիրների ու դրանց ծավալի ընդլայնման։

- Դիտարկումներ եղան, որ հայկական իրավական համակարգի կառուցվածքն եվրոպական մոդելին է հարում, և նման փոփոխություններ անելիս պետք է ամբողջ իրավական համակարգը փոխել, չի կարող ՍԴ-ի և Վճռաբեկ դատարանի դեպքում գործի ամերիկյան մոդելը, իսկ մյուս դատարանների դեպքում՝ եվրոպական մոդելը, կիսո՞ւմ եք այս տեսակետը:

-Նշյալ հարցին անդրադառնալիս իրավական ընտանիքներին առնչվող հանգամանքին առաջնային կարևորություն չեմ տալիս։ Ավելին, սահմանադրական արդարադատության բնագավառը իմ ամբողջ տեսական և պրակտիկ գործունեության առանցքն է։ Աշխարհում գոյություն ունեցող երեք մոդելներին էլ առնչվում եմ անընդհատ, դրանք բոլորն էլ, այս կամ այն վերապահումներով, ինձ համար ընդունելի եւ կիրառելի են, քանզի բոլորն էլ առաջարկում են գոյություն ունեցող խնդիրների հստակ լուծումներ։

Միևնույն ժամանակ, ակնհայտ է, որ համակարգը զարգացնել հնարավոր է դրան պատշաճ տիրապետելու, վերջինիս կողմից առաջարկվող լուծումները բավարար մակարդակով իրացնելու եւ պրակտիկան անընդհատ կատարելագործելու միջոցով։ Իսկ այդ ամենին անհնար է հասնել մոդելների անընդհատ փոփոխության պայմաններում։ Դա է հուշում նաև զարգացած իրավական համակարգ եւ ինստիտուտներ ունեցող երկրների փորձը։

Ավելին, եթե հնարավոր չի եղել բավարար մակարդակով օգտագործել մի մոդելի կողմից առաջարկվող լուծումները, ապա ո՞րն է երաշխիքը, որ նոր մոդելի պարագայում նոր լուծումները կստանան պատշաճ և գրագետ կանոնակարգում ու իրացում։ Այս հանգամանքները նկատի ունենալով է, որ ինձ համար բացառիկ կարևորություն ունեն առաջին պատասխանի շրջանակներում ներկայացված չափանիշները։ Դրանք ինձ համար առանցքային նշանակություն են ունեցել եւ ունեն հարցի վերաբերյալ դիրքորոշում ձևավորելիս։

-Կարծիքներ հնչեցին, որ Սահմանադրական դատարանը հաճախ Վճռաբեկ դատարանի որոշումները վերանայում է և որոշ դեպքերում՝ վերջնական լուծում է տալիս, իսկ երկու ատյանների միավորման պարագայում նման հարցերը չլուծված կմնան: Ձեր կարծիքով նման խնդիրներ հնարավո՞ր է առաջանան:

- Նման եւ շատ այլ խնդիրներ հնարավոր են։ Սակայն այս համատեքստում առավել գլոբալ հարցերի եմ առաջնային դերակատարություն տալիս, որոնց արդեն անդրադարձա եւ հետագայում էլ կանդրադառնամ հարցին առնչվող դիտարկումներս ներկայացնելիս։

- Ներկայացված բարեփոխումների հայեցակարգում տեսնո՞ւմ եք քաղաքական նպատակներ՝ հաշվի առնելով իշխանության կողմից ձեռնարկված Սահմանադրական դատարանում փոփոխություններ կատարելու շարունակական քայլերը:

Որևէ հարցի վերաբերյալ ինձ թույլ եմ տալիս եզրահանգումներ անել սոսկ այն դեպքում, երբ ունեմ վերջինիս առնչվող արժանահավատ, հստակ, կոնկրետ տեղեկատվություն։ Նշյալ հարցի վերաբերյալ նման տեղեկատվության բացակայությունն անլուրջ կդարձնի իմ կողմից որևէ եզրահանգման ներկայացումը։ Ամեն դեպքում հարցի չափանիշային ասպեկտին անդրադառնամ։

Իրավական հիմնարար փոփոխության իրականացումը՝ բացառապես քաղաքական նպատակներով, հեռահար տեսանկյունից վտանգում է հենց իշխանության հեղինակությունը։ Իսկ քաղաքական նպատակների բացակայությամբ, սակայն մասնագիտական առումով չհիմնավորված հիմնարար փոփոխությունը հանգեցնում է ռեֆորմի վտանգավորության, ինչը քաղաքական հարթությունում ևս բացասական առումով ազդում է փոփոխությունը նախաձեռնած ուժի հեղինակության վրա։ Այդ է պատճառը, որ հնարավոր ռիսկերը կանխելու նպատակով՝ որպես հանձնաժողովի անդամ՝ կարեւոր եմ համարում իմ դիտարկումների ներկայացումը նշյալ ամբողջ փոփոխության ու դրան առնչվող գործընթացի առնչությամբ։

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

23:54 • 22.11.24

Երևանը կհրաժարվի Բաքվի դեմ հայցերից, եթե կնքվի խաղաղության պայմանագիրը. Փաշինյան

23:52 • 22.11.24

Մանդատները դնելու խնդրանքով դիմել եմ Զեյնալյանին և Աղազարյանին, հուսով եմ Աղազարյանը ևս անարձագանք չի թողնի․ Փաշինյան

23:50 • 22.11.24

SMS` գրավոր տեքստով եմ խնդրել հրաժարական տալ պաշտոնյաներին, բայց ոչ ուշ երեկոյան. Փաշինյան

23:10 • 22.11.24

Կադրային վերջին փոփոխությունները ոչ թե կոնֆլիկտային են, այլ աշխատանքային են․ Փաշինյան

21:16 • 22.11.24

Փաշինյանը հող է նախապատրաստում իշխանությունը Աննա Հակոբյանին փոխանցելու համար, եթե դրսից ճնշումներ լինեն․ Հայկ Նահապետյան

12:29 • 21.11.24

Ինչո՞ւ մանկապարտեզը հոկտեմբերին չի բացվել, ստացվում է՝ սո՞ւտ եմ ասել. զգուշացնում եմ՝ մեկը չխախտի ժամկետը․ Փաշինյան

12:12 • 21.11.24

Մայթով քայլում ես, տեսնում 61 թվի «ԳԱԶ 66»-ի «ռամա» է դրված պապուց հիշատակ, տարե՛ք ձեր տուն, պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան

11:05 • 21.11.24

Վահե Ղազարյանի հետ մանկությունից ընկերներ ենք, դա շատ հարցերում օգնել է, երբեմն՝ խանգարել․ Փաշինյան

21:03 • 20.11.24

Չենք սպասում 2026-ի ընտրություններին, ամեն բան անելու ենք, որ իշխանափոխությունը լինի մինչև այդ. Աննա Գրիգորյան

20:33 • 19.11.24

Վաղ թե ուշ Փաշինյանը կարմիր աստղով «պիլոտկա է» հագնելու, մոտ է այդ ժամանակը․ Հայկ Մամիջանյան

18:50 • 19.11.24

ԱրարատԲանկը` «Իմ անտառ Հայաստան»-ի կողքին․ Ազնավուրի անվան անտառ է հիմնվելու (տեսանյութ)

15:03 • 19.11.24

Սուբսիդիայի տոկոսը պահպանելով հնարավորինս նվազ՝ կավելացնենք քաղաքապետարանի եկամուտները. Ավինյան

14:07 • 19.11.24

«Ո՛չ 300 դրամներին»․ «Մայր Հայաստանը» Երևանի ավագանու նիստի ժամանակ ակցիա իրականացրեց

12:49 • 19.11.24

Մինչև 7 տարեկան երեխաները տրանսպորտով կերթևեկեն անվճար, թոշակառուները՝ 30% զեղչով. փոխքաղաքապետ

15:40 • 18.11.24

«Նոմա» ռեստորանը ներկայանում է նորովի. այն կընդունի իր հյուրերին նաև ձմռան ամիսներին

12:44 • 18.11.24

Այն, որ պաշտոնանկությունների մասին դուք գիշերն եք իմացել ու գրել, դա չի նշանակում, որ այդ գործընթացները տեղի են ունեցել գիշերը. Վահագն Ալեքսանյան

12:27 • 18.11.24

Հովիկ Աղազարյանի մասով կա հարուցված կարգապահական վարույթ, որը կունենա հետևանք. Վահագն Ալեքսանյան

12:18 • 18.11.24

Սափրվելը հետևանքներ էր ունենալու. մի՛ ափսոսացեք, շատ բան չենք կորցրել. Աղվան Վարդանյանը՝ պաշտոնանկությունների մասին

12:05 • 18.11.24

Այդ պաշտոնանկությունները դիտարկում եմ նախընտրական տրամադրությունների ներքո. Տիգրան Աբրահամյան

11:55 • 18.11.24

Օպերայի տարածքի շինությունները քանդելու ենք ու ստանանք կանաչ տարածք՝ մարդկանց օգտագործման համար. քաղաքապետ

11:54 • 18.11.24

Մենք մեր պահանջներում ավելի խիստ ենք լինելու, չենք հանդուրժելու անորակ սննդի մատակարարում մեր մանկապարտեզներ. Ավինյան

17:39 • 15.11.24

Վերելակը կանչեք՝ չի գա, գալիս մեծ-մեծ խոսում եք. Կոնջորյանը՝ ընդդիմությանը

16:18 • 15.11.24

Մե՞նք ենք «Հոկտեմբերի 27»-ի շահառուն, թե Անդրանիկ Քոչարյանը, որ այդ խառը վիճակում պաշտոնյաների ցանկ էր ներկայացնում, մեկն էլ ինքն էր. Քրիստինե Վարդանյան

13:21 • 15.11.24

Սասուն Միքայելյանի որդին այնքան լավ քաղաքապետ է, որ ասում են՝ «Սևակը Հրազդանի հետ է ամուսնացել»․ Անդրանիկ Քոչարյան

12:46 • 15.11.24

Կիրանցում անասունը սահմանն անցնու՞մ է. Փաշինյանը՝ Տավուշի մարզպետին

12:16 • 15.11.24

Ո՞վ է ում ձեռք առնում, ուզում եմ հասկանամ, ես «քյասիբի ռադիո» չեմ․ Փաշինյանն՝ իրավապահներին

12:05 • 15.11.24

Ոստիկանության զորքերը կենտրոնացված են Երևանում, այնպես կանենք, որ մարզերում էլ խնդիր չլինի. Փաշինյան

11:04 • 15.11.24

Դուք ոչ միայն Փաշինյանի, այլ Զավենիչի երկրպագուն եք. Խամոյանը՝ ՀԾԿՀ նախագահի թեկնածուին

15:48 • 14.11.24

Պարոն Աղազարյան Հովիկին ոչ ոք չի դատապարտի, որովհետև կառավարությունը չի ձախողվի. Աղազարյան

13:52 • 14.11.24

Կարդացի Անկախության հռչակագիրն ու սարսափելի եզրահանգման եկա՝ ՀՀ-ն չի կարող գոյություն ունենալ. Նիկոլ Փաշինյան

13:20 • 14.11.24

Բանակը մի՛ սրբագործեք, ասում են՝ մեր զինվորի ցավը տանեմ, դուրս կգա Մադագասկար․ Փաշինյան

12:34 • 14.11.24

Այսօրվա մեր հավաքական սոցիալ-հոգեբանությունն ու սոցիալ-մտածողությունն ապապետական է․ Փաշինյան

11:50 • 14.11.24

Աղազարյա՛ն, ջանդ յուղի, քո գլխին են սարքում, ա՛յ ընկեր, դու էլ ես նախկին դաշնակցական. Արթուր Խաչատրյան

11:21 • 14.11.24

Դուք Թուրքիային ու Ադրբեջանին՝ մեր անվտանգության երաշխավոր դարձնելը փաթեթավորել եք իրական Հայաստանի ներքո, որը շատ այլանդակ տեսք ունի. Քրիստինե Վարդանյան

11:02 • 14.11.24

Դուք ձգտում եք վերադարձնել պատմական Հայաստանը, որտեղ կաք դուք, չկա պետականություն ու կա գուբերնատոր դառնալու հնարավորություն. Արթուր Հովհաննիսյանը՝ ընդդիմությանը

20:37 • 13.11.24

Աթոռը պահելու համար Փաշինյանը պատրաստ է Պուտինի նկարը կախել գլխավերևում, հարց է՝ Պուտինը կտա՞, թե ոչ․ Նաիրա Կարապետյան

17:41 • 13.11.24

Չենք բարձրացնում Ադրբեջանի սահմանադրության փոփոխության հարցը, նույնը ակնկալում ենք իրենցից․ Փաշինյան

16:26 • 13.11.24

Այսօրվա ընդդիմությունը հաջորդ ԱԺ-ում չի լինի, իշխանությունն ավելի բարձր ձայներով կընտրվի․ Ալեն Սիմոնյան

15:47 • 13.11.24

Օկուպացված տարածքների խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու խնդիր դրված չէ․ Սուրեն Պապիկյան

14:51 • 13.11.24

Երիտասարդ տարիքում, երբ լսում էի «Կիլիկիա» երգը, լացում էի, երբ մեծացա, հասկացա՝ ինչի՞ լացեմ, Կիլիկիան՝ ուր, ես՝ ուր. Հովիկ Աղազարյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց