Թուրքիան Ադրբեջանում. լուռ օկուպացիա, տնտեսական էքսպանսիա, մեկ պետություն. Военно-политическая аналитика-ն՝ Բաքվի և Անկարայի համագործակցության մասին

16:09 • 15.03.21
Քաղաքականություն

Ռուսական Военно-политическая аналитика հրատարակությունը հոդված է հրապարակել, որում անդրադարձել է տարածաշրջանային իրավիճակին և թուրք-ադրբեջանական համագործակցությանը: Հոդվածում մասնավորապես նշվում է, որ ինչ-որ մեկը սկսում է պատերազմները, մինչդեռ մյուսը դադարեցնում է այն: Լեռնային Ղարաբաղում երկարաժամկետ հակամարտությունն ավարտվել է Մոսկվայի, Բաքվի և Երևանի միջև կնքված եռակողմ հայտարարությամբ: Թուրքիան, որը տարածաշրջանը դրդել է պատերազմի, փորձում է Ադրբեջանից  ռազմական աջակցության դիմաց ստանալ վերջինիս հրաժարումը ինքնիշխանությունից:  Էրդողանի աշխարհաքաղաքական հավակնությունները բերում են Բաքվի լիակատար կախվածությանը Թուրքիայից, Ադրբեջանի կողմից տնտեսական անկախության կորստին, ադրբեջանական հասարակության դիմագծի կորստին:

Լուռ օկուպացիա

Թուրքիայի ռազմական ներթափանցումը Ադրբեջան սկսվել է ԽՍՀՄ փլուզումից անմիջապես հետո: Առաջինն ընդունելով Ադրբեջանի Հանրապետության անկախությունը և օգտվելով երկրում առկա քաղաքացիական հակասություններից, Ղարաբաղյան պատերազմից և Ռուսաստանի թուլացումից`պաշտոնական Անկարան սկսել էր ուժեղացնել իր աշխարհաքաղաքական և ուժային ներկայությունն այստեղ:

Թուրքական բանակի առաջին սպաները ժամանել են Ադրբեջան ՝ մասնակցելու նրա զինված ուժերի ռազմական վարժանքներին արդեն 1992-ի սեպտեմբերին: 1996 թվականին Ադրբեջանում սկսել է աշխատել թուրք խորհրդականների մշտական խումբ, որը համակարգում էր Թուրքիայի զինված ուժերի գլխավոր շտաբը:

Զգալի է նաև երկու երկրների ռազմատեխնիկական համագործակցությունը: Չնայած պայմանագրերի մեծ մասը գաղտնի է, առկա տեղեկատվության համաձայն, միայն 2006-2008թթ. Ադրբեջանը թուրքական Roketsan ընկերությունից 244 միլիոն դոլարով ձեռք է բերել տարբեր հրթիռային և հրետանային համակարգեր և զրահատեխնիկա, իսկ նվիրաբերված զենքի քանակը գնահատվում է 20 միլիոն դոլար: Թուրքիայից ներմուծվում են զենքի այնպիսի ժամանակակից մոդելներ, ինչպիսիք են Bayraktar TB2, MLRS TRG-300 Kaplan անօդաչու թռչող սարքերը, MAM-L դասի հակատանկային կառավարվող զինամթերքը: Վերջերս հայտնի է դարձել, որ առաջիկայում Բաքուն կստանա SOM գերճշգրիտ թևավոր հրթիռներ, որոնք ապագայում նախատեսվում է տեղադրել Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերի ՄիԳ -29 կործանիչների և առաջնագծի Սու-24 ռմբակոծիչների վրա:

Ղարաբաղյան  վերջին պատերազմում Ադրբեջանում էր մինչև 1500 թուրք զինծառայող: Թուրքական հետախուզական գործակալությունները գործում էին ի շահ ադրբեջանական բանակի: Ընդհանրապես, Անկարան, Ադրբեջանի տարածքում զորավարժությունների մշտական անցկացման, անձնակազմի վերապատրաստման, զենքի և ռազմական տեխնիկայի սպասարկման  շնորհիվ, կարողացել է ապահովել իր զորքերի մշտական ներկայությունը Ադրբեջանում և վերահսկողություն սահմանել երկրի զինված ուժերի վրա:

Բայց Անկարայի գլխավոր երազանքը, իհարկե, սա չէ: 2010 թվականից ի վեր Թուրքիան սկսել է խոսել Ադրբեջանում իր ռազմաբազաների տեղակայման  մասին: Պատճառը Ադրբեջանից Թուրքիա գնացող նավթագազատարների անվտանգությունն ապահովելու ենթադրյալ անհրաժեշտությունն էր: Այժմ, երբ Ալիևը կախվածության մեջ է ընկել «եղբայր» Ռեջեփից, մի շարք թուրքական լրատվամիջոցներ տեղեկություններ են հրապարակել Թուրքիայի՝ Գյանջա, Գաբալա և Կասպից ծովի ափին գտնվող Լենքորան քաղաքներում իր ավիաբազաները տեղակայելու ծրագրերի մասին: Ադրբեջանի ՊՆ մամուլի ծառայության ղեկավար Դարգյախլըն շտապել է հերքել այս տեղեկությունը՝ նշելով, որ «Ադրբեջանը Չմիավորման շարժման անդամ է», բայց, ինչպես ասում են, նստվածքը մնացել է:

 Տնտեսական էքսպանսիա

Օգտվելով Ադրբեջանի՝ ՌԴ-ի և տարածաշրջանում նրա գործընկերների հետ տնտեսական հարաբերություններում առկա բարդություններից, Թուրքիան  փորձում է «տնտեսության փրկչի» դերը խաղալ: Դրանով թուրքերը իրականում լուծում են միայն Կասպյան տարածաշրջան և հետո Կենտրոնական Ասիա ներթափանցելու իրենց աշխարհաքաղաքական խնդիրը:

Համագործակցության ծավալներն իսկապես զգալի են: Թուրքիան շուրջ 13 միլիարդ դոլար է ներդրել Ադրբեջանում, իսկ Ադրբեջանը  Թուրքիայում ՝ մոտ 9 միլիարդ դոլար:

Կառուցելով իր տնտեսական «թյուրքական» ռազմավարությունները, որոնք հակասում են Ռուսաստանի և Չինաստանի եվրասիական ինտեգրման նախագծերին, Թուրքիան աշխարհաքաղաքական խնդիրներ է ստեղծում իր գործընկերների, այդ թվում՝ Ադրբեջանի համար: Որպես օրինակ կարելի է համարել Թուրքիայի, Ադրբեջանի և Թուրքմենստանի արտաքին գործերի նախարարների հանդիպումը, որի ընթացքում նրանք քննարկել են Լազուրիտի միջանցքի ստեղծումը և Անդրկասպյան գազատարի կառուցումը, որոնք ԱՄՆ-ի կողմից հստակ լոբբիստական են`ի հակադրություն չինական «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» ծրագրին և Եվրասիական միության շրջանակներում կապերի զարգացմանը: Այսինքն՝ ձգտելով դառնալ ամենամեծ էներգետիկ հանգույցը, Անկարան հեշտությամբ զոհաբերում է իր «հարազատների» ռազմավարական շահերը՝ նրանց դնելով եվրասիական «շախմատի տախտակի» խոշորագույն խաղացողների դեմ:

 Մեկ ա՞զգ, թե՞ մեկ պետություն

Գաղտնիք չէ, որ ժամանակակից Թուրքիայի պետական գաղափարախոսությունը պանիսլամիզմն ու պանթյուրքիզմն է: Առաջին զոհը հենց Ադրբեջանն էր, որին ուղղված էր «Մեկ ազգ, երկու պետություն» ձևակերպումը: 2019-ին «Օսմանյան սուլթան Ռեջեփ Առաջին»-ի ախորժակը բացվել էր, և 2 թիվը վերածվել է 6 թյուրքախոս պետությունների: Ինչ էլ որ հայտարարեն «մեծթուրանցիները», նրանց հրապարակած ապագա Օսմանյան կայսրության քարտեզները չեն ենթադրում անկախ Ադրբեջանի, Կենտրոնական Ասիայի երկրների և նույնիսկ Ռուսաստանի որոշ շրջանների գոյություն:

Բաքվի համար այժմ չափազանց կարևոր է շարունակել ռազմական միավորումներից, երկկողմ դիվանագիտությունից, հարևանների հետ կառուցողական երկխոսությունից և տնտեսական պրագմատիզմից հավասար հեռավորության պահպանման քաղաքականությունը: Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի հետ հարաբերություններին, ապա Ադրբեջանի ղեկավարությունը կարող է օգտագործել Բաքվի և Անկարայի միջև առկա ռազմավարական գործընկերությունը և վստահելի հարաբերությունները՝ թուրքական կողմին ներգրավելու համար տրանսպորտային, տնտեսական, ենթակառուցվածքային և ինտեգրման հնարավորություններում, որոնք բացվում են Լեռնային Ղարաբաղում հակամարտության ավարտի արդյունքներով:

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

15:48 • 14.11.24

Պարոն Աղազարյան Հովիկին ոչ ոք չի դատապարտի, որովհետև կառավարությունը չի ձախողվի. Աղազարյան

13:52 • 14.11.24

Կարդացի Անկախության հռչակագիրն ու սարսափելի եզրահանգման եկա՝ ՀՀ-ն չի կարող գոյություն ունենալ. Նիկոլ Փաշինյան

13:20 • 14.11.24

Բանակը մի՛ սրբագործեք, ասում են՝ մեր զինվորի ցավը տանեմ, դուրս կգա Մադագասկար․ Փաշինյան

12:34 • 14.11.24

Այսօրվա մեր հավաքական սոցիալ-հոգեբանությունն ու սոցիալ-մտածողությունն ապապետական է․ Փաշինյան

11:50 • 14.11.24

Աղազարյա՛ն, ջանդ յուղի, քո գլխին են սարքում, ա՛յ ընկեր, դու էլ ես նախկին դաշնակցական. Արթուր Խաչատրյան

11:21 • 14.11.24

Դուք Թուրքիային ու Ադրբեջանին՝ մեր անվտանգության երաշխավոր դարձնելը փաթեթավորել եք իրական Հայաստանի ներքո, որը շատ այլանդակ տեսք ունի. Քրիստինե Վարդանյան

11:02 • 14.11.24

Դուք ձգտում եք վերադարձնել պատմական Հայաստանը, որտեղ կաք դուք, չկա պետականություն ու կա գուբերնատոր դառնալու հնարավորություն. Արթուր Հովհաննիսյանը՝ ընդդիմությանը

20:37 • 13.11.24

Աթոռը պահելու համար Փաշինյանը պատրաստ է Պուտինի նկարը կախել գլխավերևում, հարց է՝ Պուտինը կտա՞, թե ոչ․ Նաիրա Կարապետյան

17:41 • 13.11.24

Չենք բարձրացնում Ադրբեջանի սահմանադրության փոփոխության հարցը, նույնը ակնկալում ենք իրենցից․ Փաշինյան

16:26 • 13.11.24

Այսօրվա ընդդիմությունը հաջորդ ԱԺ-ում չի լինի, իշխանությունն ավելի բարձր ձայներով կընտրվի․ Ալեն Սիմոնյան

15:47 • 13.11.24

Օկուպացված տարածքների խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու խնդիր դրված չէ․ Սուրեն Պապիկյան

14:51 • 13.11.24

Երիտասարդ տարիքում, երբ լսում էի «Կիլիկիա» երգը, լացում էի, երբ մեծացա, հասկացա՝ ինչի՞ լացեմ, Կիլիկիան՝ ուր, ես՝ ուր. Հովիկ Աղազարյան

14:11 • 13.11.24

Մենք առաջարկում ենք, որ էլի վարկ վերցնենք նոր սարքավորումների, արտադրանքի գեներացման համար, հետո շնորհակալություն եք հայտնելու. Խաչատուր Սուքիասյան

12:21 • 13.11.24

«ՀՀ ԶՈՒ-երն այսօր Հնդկաստանի համար դարձել են գովազդային վահանակ». «Պարոն Մանուկյանը քաղաքական լավ ելույթ ունեցավ, մի՛ խանգարեք». քննարկում ԱԺ-ում

10:44 • 13.11.24

Չե՞ք կարծում, որ բերետավորների հոգեկան առողջությունը ստուգելու կարիք կա․ Խաչատրյանը՝ Քոչարյանին

17:43 • 12.11.24

Գերիների ամբողջական վերադարձը պետք է նախապայման լինի ցանկացած բանակցության համար․ Քրիստինե Վարդանյան

15:23 • 12.11.24

Բաքվում պահվողներին վերադարձնելու ամենապատեհ առիթը COP29-ն է, հետո վերադարձի հավանականությունը հավասարվելու է զրոյի. Արթուր Խաչատրյան

15:11 • 12.11.24

Բաքուն հայ գերիներին օգտագործում է ՀՀ-ից զիջումներ կորզելու համար. Տիգրան Աբրահամյան

12:49 • 12.11.24

Եթե ունենայիք 100 մլն դոլար, որպես պետություն, ո՞ր ոլորտներին կուղղեիք. Խաչատուր Սուքիասյանը՝ նախարարին

12:19 • 12.11.24

Փաշինյանի ներկայությամբ խախտվել է «ՀՀ օրհներգի մասին» օրենքը

11:50 • 12.11.24

20,366 մարդ գնացել է երկրից, 12,700 աշխատատեղ է կրճատվել, գուցե թողեք պատմության անիվը նորմալ գնա՞. Արթուր Խաչատրյանը՝ Վահե Հովհաննիսյանին

11:29 • 12.11.24

«Այստեղ հաց, այստեղ կաց». քաղաքացին ՀՀ-ում պետք է տեսնի իր ապագան, 2025-ին 2 տրիլիոն հարկ կհավաքենք. նախարար

10:59 • 12.11.24

Շնորհակալ եմ վարչապետին ու փոխվարչապետներին՝ իմաստուն առաջնորդության համար․ ֆինանսների նախարար

20:35 • 11.11.24

Մոսկվան մեսիջ հղեց Փաշինյանին՝ քեզնով կամ առանց քեզ վերականգնելու ենք ազդեցությունը Հայաստանում․ Վիգեն Հակոբյան

15:07 • 11.11.24

Ոչ թե իմ տունն իմ ամրոցն է, այլ մեր պետությունն է մեր ամրոցը, իսկ մեր տունը՝ մեր բնակավայրը․ Փաշինյանը՝ ՏԻՄ համակարգի 28-ամյակի միջոցառմանը

14:29 • 11.11.24

Եթե մեծ գործ եք անում, ինչպե՞ս է,որ վարչապետի և ԿԳՄՍ նախարարի երեխաները դրսում են սովորում.Էդգար Ղազարյանը՝ փոխնախարարին

12:40 • 11.11.24

Աննա Հակոբյանի համար 145 հազար դոլար արժողությամբ ծառայողական նոր մեքենա է գնվել, 2 տարի առաջվա ջիպն այդքան մաշվե՞լ էր. Մանուկյանը՝ ՊՊԾ պետի տեղակալին

11:43 • 11.11.24

Հարցը լուծեք, դետալների մեջ մի մտեք, փողը տվեք, եթե պարտք ենք, բայց մրցույթն արեք. Ավինյան

10:48 • 11.11.24

Այս դժվար պահին 24 մլն հավելյալ գումար ենք հավաքագրել Երևանի տրանսպորտից. Տիգրան Ավինյան

20:35 • 08.11.24

Չեմ բացառում, որ ռուսներն ասեն Թրամփին՝ վերադարձրեք մեզ Հարավային Կովկասը՝ մեր պատմական ազդեցության գոտին․ Սուրեն Սարգսյան

13:21 • 08.11.24

«Նախագիծը բերում եք միայն ձե՞ր խմբավորման համար», «քաղաքական թիմի անդամ չեմ, փաթեթը բոլորի համար է». քննարկում ԱԺ-ում

11:58 • 07.11.24

858 մլն եվրոյի շրջանակում կկառուցվի Սիսիան-Քաջարան ճանապարհը, կամուրջներ ու թունելներ․ Սանոսյան

20:41 • 06.11.24

Քաղաքացու դատարկվող սառնարան, 14 միլիարդ դոլար պետական պարտք, հարկային ճնշումներ․ Նաիրի Սարգսյանը՝ 2025-ի մասին

17:33 • 05.11.24

Լավագույն նախագծերը՝ մեկ վայրում. կայացավ Project Management Awards 2024-ը

16:40 • 05.11.24

2025-ին Երևանը պլանավորում է ունենալ ավելի քան 90 մլրդ դրամ բյուջե, այս տարվա 61.5 մլրդի փոխարեն, նաև սեփական եկամուտների աճ կապահովվի. Տիգրան Ավինյան

11:02 • 05.11.24

ԵՄ հետ արտոնագրերի ազատականացման շուրջ ծրագիր ենք մշակում, ԵՄ պատվիրակությունը ՀՀ-ում է. ԱԳ փոխնախարար

20:34 • 04.11.24

Միրզոյանը պետք է ԱԺ շենքից դուրս գար ԱԱԾ աշխատակիցների ուղեկցությամբ՝ գլուխը ներքև ու ձեռնաշղթաներով․ Էդգար Ղազարյան

18:39 • 04.11.24

«Լույսեր» բնակելի համալիրն ընդունեց իր առաջին բնակիչներին

11:12 • 04.11.24

Շուտով անդրադառնալու ենք արտոնյալ խմբերին, նրանք կունենան հանրային տրանսպորտից օգտվելու զեղչային համակարգ. Տիգրան Ավինյան

20:40 • 01.11.24

Հայաստանը լուծարվելու է, եթե հաջորդ ընտրությանը հանրությունը էլի վստահի Փաշինյանին․ Թագուհի Թովմասյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց