Իրանական բանակը մոտենում է Ադրբեջանի սահմանին. իրանա-ադրբեջանական հարաբերությունների «անսպասելի խափանում». ո՞վ խանգարեց Իրանին ստանալ այն, ինչի հույս ուներ. Regnum  

13:24 • 01.10.21
Քաղաքականություն

 

Իրանի ցամաքային զորքերի հրամանատար Կիյումերս Հեյդարին տեղեկացրել է, որ բանակը զորավարժություններ է սկսում երկրի հյուսիսարևմտյան շրջանում, որն ընդգրկում է Արդեբիլ, Արևելյան Ադրբեջան, Արևմտյան Ադրբեջան և Զանջան նահանգները: Զորավարժությունների մասշտաբները որոշված չեն, սակայն հրամանատարի խոսքով՝ գործարկվելու են հաուբիցներ, անօդաչուներ, ուղղաթիռներ և զրահատեխնիկա:

Իրանական փորձագիտական շրջանակներում նշում են, որ նման ուսումնավարժանքներ վերջին անգամ տեղի են ունեցել անցյալ տարի, երբ ընթանում էր Արցախյան պատերազմը: Այս մասին գրում է «Ռեգնում» գործակալության խմբագիր, քաղաքագետ Ստանիսլավ Տարասովը՝ վերլուծելով ներկա պահին մեկնարկող զորավարժությունների պատճառը:

Քաղաքագետը նշում է, որ «Բաքվում զգոնություն են դրսևորում»: Վերջինս հիշեցնում է, որ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը թուրքական «Անադոլու» գործակալությանը տված հարցազրույցում, անդրադառնալով իրանական զորավարժությունններին, շեշտել էր, որ «անկախության 30 տարվա ընթացքում նման իրադարձություններ չեն եղել, ինչո՞ւ են հենց հիմա իրականացվում»:

«Եթե իրադարձությունների ընթացքը վերլուծենք տեղեկատվական տիրույթում հրապարակված հաղորդագրություններով, ապա Բաքվի և Թեհրանի միջև լարվածությունը սկսվել է իրանական էներգառեսուրսների՝ Հայաստան և Լեռնային Ղարաբաղ մատակարարման պատճառով: Ի պատասխան ադրբեջանական իշխանությունները սկսեցին կանգնեցնել իրանական տրանսպորտային միջոցներն ու յուրաքանչյուր վարորդից 100 դոլար պահանջել որպես հարկ: Թեհրանն էլ սկսեց զորքեր մոտեցնել Ադրբեջանի հետ սահմանին: Դրան հաջորդեց «Իսլամական հեղափոխությա պահապանների կորպուսի» փոխղեկավար Ալի Ֆադավիի քննադատությունն Ալիևի հասցեին»,- նկատում է Տարասովը:

Ինչպես վերջինս նշում է, խնդիրն այն է, որ Արցախյան պատերազմի հետևանքով Գորիս-Կապան ճանապարհի մի մասը, որով անցնում են իրանական մեքենաները, հայտնվել է Բաքվի վերահսկողության տակ: Մաքսային ստուգում իրականացնելու Ադրբեջանի պահանջը վրդովմունք է առաջացրել Թեհրանում: Չէ՞ որ, ըստ Տարասովի, մի շարք փորձագետներ կարծում են, որ խնդիրը կարելի էր հարթել իրավական տիրույթում: Իրանը նախկինում էլ աջակցում էր Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությանը: Սակայն այս անգամ «անսպասելի խափանում» տեղի ունեցավ:

Որոշ փորձագետներ իրանական ակտիվությունը կապում են վերջերս Նախիջանում  թուրք-ադրբեջանական «Անխափան եղբայրություն» և Կասպից ծովում «Երեք եղբայր-2021» խորագրերով տեղի ունեցած զորավարժությունների հետ: Սակայն նման մանրևները տարածաշրջանում առաջին անգամ չէ, որ անցկացվում են, և Թեհրանը մինչ օրս դրանց չէր արձագանքել: Այլ վերլուծաբաններ ուշադրություն են հրավիրում Իրանի հնարավոր դժգոհությանն Արցախյան պատերազմի արդյունքներից, ինչը հանգեցրել է Թուրքիայի ազդեցության ուժեղացմանը տարածաշրջանում:

Արաբ դիտորդները պնդում են, որ այն պահին երբ Ղարաբաղը ռազմական գործողությունների կիզակետում էր, «Թեհրանը գտնվում էր պատերազմի շեմին և կարող էր միջամտել իրադարձությունների ընթացքին»: Այս թեզի հիմքում ընկած է ենթադրությունը, որ «պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղում մեծ ռազմավարական խաղի մի մասն էր», որի ընթացքում Թեհրանն ու Բաքուն գաղտնի համաձայնագիր են կնքել, որը ենթադրում էր այսպես կոչված՝ հետպատերազմական շրջանում Իրանի միջամտությունը՝ որպես միջնորդի, և ոչ թե Թուրքիայի: Նման տեսակետ է հայտնում Միջազգային հարաբերությունների և անվտանգության գերմանական ինստիտուտի աշխատակից Համիդրեզա Ազիզին: Նրա խոսքով՝ «այն ժամանակ Իրանն Ադրբեջանի կողմից էր՝ աջակցելով տարածքային ամբողջականության վերականգնմանը՝ հակամարտության ավարտից հետո պատասխան արտոնությունների մասին Բաքվի խոստման դիմաց»:

«Սակայն Թեհրանը չստացավ այն, ինչի հույս ուներ: Ինչ-որ մեկը խանգարեց: Սակայն ո՞վ»,- գրում է փորձագետը:

«Այս առնչությամբ մեծ ուշադրության է արժանի Իրանի ԱԳՆ խոսնակ Սաիդ Խաթիբզադեի հայտարարությունն այն մասին, որ «Թեհրանը չի հանդուրժի սիոնիստական ռեժիմի ներկայությունն իր սահմանների մոտ»: Իրանը վաղուց մեղադրում է Ադրբեջանին Իսրայելի հետ համագործակցելու մեջ, սակայն թե ինչով է բացատրվում ներկայիս իրանական բողոքը հրեաների և պահանջները Բաքվի նկատմամբ, բացառությամբ այն ընդհանուր խոսքերից, որ «ղարաբաղյան պատերազմում Ադրբեջանի և Իսրայելի համագործակցությունն էլ ավելի ինտենսիվ և տեսանելի է դարձել», դժվար է հասկանալ: Հնարավոր է, որ ժամանակի հետ այդ ինտրիգի որոշ մանրամասներ հայտնի դառնան: Համենայն դեպս, երբ 2016 թվականի ապրիլին բախումներ սկսվեցին ղարաբաղյան ճակատում, իսրայելայական «Հարեեց» պարբերականը գրում էր, որ Իրանին շրջափակման մեջ առնելու նպատակով Իսրայելը կիրառել է Թուրքիայի և անգամ Սաուդյան Արաբիայի հետ հարաբերությունների վերականգնման սխեման՝ չնայելով այլ խաղացողների կարծիքներին՝ սակայն և չներկանալով որպես հակամարտության տեսանելի կողմ»,- նշում է հոդվածագիրը՝ հավելելով, որ այդ սխեման աշխատել է երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ, իսկ Ադրբեջանը կարող է դառնալ կամ արդեն դարձել է բնական կամուրջ Իսրայելի և Թուրքիայի միջև:

Վերլուծաբանը գրում է, որ Իրանում տեղեկատվական արշավ է մեկնարկել Բաքվի դեմ, իսկ տեղի ԶԼՄ-ները հայտնում են Ադրբեջանում իսլամական դիմադրության նոր ընդհատակյա շարժման ստեղծման մասին: Նշվում է, որ այդ շարժման դրոշի վրա տեղադրված նշանն ակնհայտ նմանություն ունի Թեհրանի կողմից աջակցություն վայելող շիաների միավորումների հետ, որոնք ստեղծվել են ԻՀՊԿ-ի աջակցությամբ:  

Ինչպես աղբյուրը նկատում է, պարսկական ազգայնականության աճին ի պատասխան ուժեղանում է ադրբեջանական և այլ փոքրամասնությունների ազգայնականությունը, ինչը Թեհրանում խիստ քաղաքական զգոնություն է ի հայտ բերում: Միևնույն ժամանակ, հնարավոր է, որ դա նաև պատահական համընկնում է, սակայն հենց հիմա ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատը պատրաստվում է փոփոխություններ անել «Ազգային պաշտպանության ոլորտում լիազորությունների մասին» օրենքում (National Defense Authorization Act)՝ կապված Ադրբեջանի հետ: Փոփոխություններն առաջարկել են կալիֆոռնիացի պատգամավորներ Թոնի Քարդենասը, Ադամ Շիֆը և Բրեդ Շերմանը: Փոփոխությունները ենթադրում են, որ «Թուրքիան և Ադրբեջանն արտասահմանցի վարձկանների են օգտագործել 44-օրյա պատերազմի ընթացքում»:

«Իրադարձությունների նման ընթացքը ամենաանհավանական վարկածների բազմություն է ծնում: Այսպես, Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Լին Թրեյսին, օրինակ, բարձրացրել է Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի մասին հարցը և կոչ է արել վերականգնել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդությունը, ինչը և տեղի է ունենում: ԵԱՀԿ ՄԽ մյուս համանախագահ երկիրը՝ Ֆրանսիան, նույնպես անավարտ է համարում ղարաբաղյան հակամարտությունը և մտադիր է բարձրացնել տարածաշրջանի կարգավիճակի հարցը: Այնպես որ ակնհայտ է, որ ԱՄՆ-ն և Եվրոպան հյուսիսից, իսկ Իրանը հարավից սկսել են տարբեր շարժառիթներով և տարբեր նպատաներով խաղարկել «հայկական քարտեզը»: Միևնույն ժամանակ Թուրքիան շարունակում է ակտիվություն դրսևորել տարածաշրջանում, որը Թեհրանը համարում է իր շահերի գոտին և հայտարարում է ուժի ցուցադրման պատրաստակամության մասին: ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովում Ադրբեջանի, Իրանի և Թուրքիայի ԱԳ նախարարները պայմանավորվել են եռակողմ հանդիպում անցկացնել Թեհրանում, թեև հստակ ամսաթիվ դեռևս չի հայտարարվել: Այնպես որ, տպավորություն է ստեղծվում, որ Մերձավոր Արևելքում և Անդրկովկասում ինչ-որ կարևոր իրադարձություններ են հասունանում»,- եզրափակում է փորձագետը:

 

 

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

15:48 • 14.11.24

Պարոն Աղազարյան Հովիկին ոչ ոք չի դատապարտի, որովհետև կառավարությունը չի ձախողվի. Աղազարյան

13:52 • 14.11.24

Կարդացի Անկախության հռչակագիրն ու սարսափելի եզրահանգման եկա՝ ՀՀ-ն չի կարող գոյություն ունենալ. Նիկոլ Փաշինյան

13:20 • 14.11.24

Բանակը մի՛ սրբագործեք, ասում են՝ մեր զինվորի ցավը տանեմ, դուրս կգա Մադագասկար․ Փաշինյան

12:34 • 14.11.24

Այսօրվա մեր հավաքական սոցիալ-հոգեբանությունն ու սոցիալ-մտածողությունն ապապետական է․ Փաշինյան

11:50 • 14.11.24

Աղազարյա՛ն, ջանդ յուղի, քո գլխին են սարքում, ա՛յ ընկեր, դու էլ ես նախկին դաշնակցական. Արթուր Խաչատրյան

11:21 • 14.11.24

Դուք Թուրքիային ու Ադրբեջանին՝ մեր անվտանգության երաշխավոր դարձնելը փաթեթավորել եք իրական Հայաստանի ներքո, որը շատ այլանդակ տեսք ունի. Քրիստինե Վարդանյան

11:02 • 14.11.24

Դուք ձգտում եք վերադարձնել պատմական Հայաստանը, որտեղ կաք դուք, չկա պետականություն ու կա գուբերնատոր դառնալու հնարավորություն. Արթուր Հովհաննիսյանը՝ ընդդիմությանը

20:37 • 13.11.24

Աթոռը պահելու համար Փաշինյանը պատրաստ է Պուտինի նկարը կախել գլխավերևում, հարց է՝ Պուտինը կտա՞, թե ոչ․ Նաիրա Կարապետյան

17:41 • 13.11.24

Չենք բարձրացնում Ադրբեջանի սահմանադրության փոփոխության հարցը, նույնը ակնկալում ենք իրենցից․ Փաշինյան

16:26 • 13.11.24

Այսօրվա ընդդիմությունը հաջորդ ԱԺ-ում չի լինի, իշխանությունն ավելի բարձր ձայներով կընտրվի․ Ալեն Սիմոնյան

15:47 • 13.11.24

Օկուպացված տարածքների խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու խնդիր դրված չէ․ Սուրեն Պապիկյան

14:51 • 13.11.24

Երիտասարդ տարիքում, երբ լսում էի «Կիլիկիա» երգը, լացում էի, երբ մեծացա, հասկացա՝ ինչի՞ լացեմ, Կիլիկիան՝ ուր, ես՝ ուր. Հովիկ Աղազարյան

14:11 • 13.11.24

Մենք առաջարկում ենք, որ էլի վարկ վերցնենք նոր սարքավորումների, արտադրանքի գեներացման համար, հետո շնորհակալություն եք հայտնելու. Խաչատուր Սուքիասյան

12:21 • 13.11.24

«ՀՀ ԶՈՒ-երն այսօր Հնդկաստանի համար դարձել են գովազդային վահանակ». «Պարոն Մանուկյանը քաղաքական լավ ելույթ ունեցավ, մի՛ խանգարեք». քննարկում ԱԺ-ում

10:44 • 13.11.24

Չե՞ք կարծում, որ բերետավորների հոգեկան առողջությունը ստուգելու կարիք կա․ Խաչատրյանը՝ Քոչարյանին

17:43 • 12.11.24

Գերիների ամբողջական վերադարձը պետք է նախապայման լինի ցանկացած բանակցության համար․ Քրիստինե Վարդանյան

15:23 • 12.11.24

Բաքվում պահվողներին վերադարձնելու ամենապատեհ առիթը COP29-ն է, հետո վերադարձի հավանականությունը հավասարվելու է զրոյի. Արթուր Խաչատրյան

15:11 • 12.11.24

Բաքուն հայ գերիներին օգտագործում է ՀՀ-ից զիջումներ կորզելու համար. Տիգրան Աբրահամյան

12:49 • 12.11.24

Եթե ունենայիք 100 մլն դոլար, որպես պետություն, ո՞ր ոլորտներին կուղղեիք. Խաչատուր Սուքիասյանը՝ նախարարին

12:19 • 12.11.24

Փաշինյանի ներկայությամբ խախտվել է «ՀՀ օրհներգի մասին» օրենքը

11:50 • 12.11.24

20,366 մարդ գնացել է երկրից, 12,700 աշխատատեղ է կրճատվել, գուցե թողեք պատմության անիվը նորմալ գնա՞. Արթուր Խաչատրյանը՝ Վահե Հովհաննիսյանին

11:29 • 12.11.24

«Այստեղ հաց, այստեղ կաց». քաղաքացին ՀՀ-ում պետք է տեսնի իր ապագան, 2025-ին 2 տրիլիոն հարկ կհավաքենք. նախարար

10:59 • 12.11.24

Շնորհակալ եմ վարչապետին ու փոխվարչապետներին՝ իմաստուն առաջնորդության համար․ ֆինանսների նախարար

20:35 • 11.11.24

Մոսկվան մեսիջ հղեց Փաշինյանին՝ քեզնով կամ առանց քեզ վերականգնելու ենք ազդեցությունը Հայաստանում․ Վիգեն Հակոբյան

15:07 • 11.11.24

Ոչ թե իմ տունն իմ ամրոցն է, այլ մեր պետությունն է մեր ամրոցը, իսկ մեր տունը՝ մեր բնակավայրը․ Փաշինյանը՝ ՏԻՄ համակարգի 28-ամյակի միջոցառմանը

14:29 • 11.11.24

Եթե մեծ գործ եք անում, ինչպե՞ս է,որ վարչապետի և ԿԳՄՍ նախարարի երեխաները դրսում են սովորում.Էդգար Ղազարյանը՝ փոխնախարարին

12:40 • 11.11.24

Աննա Հակոբյանի համար 145 հազար դոլար արժողությամբ ծառայողական նոր մեքենա է գնվել, 2 տարի առաջվա ջիպն այդքան մաշվե՞լ էր. Մանուկյանը՝ ՊՊԾ պետի տեղակալին

11:43 • 11.11.24

Հարցը լուծեք, դետալների մեջ մի մտեք, փողը տվեք, եթե պարտք ենք, բայց մրցույթն արեք. Ավինյան

10:48 • 11.11.24

Այս դժվար պահին 24 մլն հավելյալ գումար ենք հավաքագրել Երևանի տրանսպորտից. Տիգրան Ավինյան

20:35 • 08.11.24

Չեմ բացառում, որ ռուսներն ասեն Թրամփին՝ վերադարձրեք մեզ Հարավային Կովկասը՝ մեր պատմական ազդեցության գոտին․ Սուրեն Սարգսյան

13:21 • 08.11.24

«Նախագիծը բերում եք միայն ձե՞ր խմբավորման համար», «քաղաքական թիմի անդամ չեմ, փաթեթը բոլորի համար է». քննարկում ԱԺ-ում

11:58 • 07.11.24

858 մլն եվրոյի շրջանակում կկառուցվի Սիսիան-Քաջարան ճանապարհը, կամուրջներ ու թունելներ․ Սանոսյան

20:41 • 06.11.24

Քաղաքացու դատարկվող սառնարան, 14 միլիարդ դոլար պետական պարտք, հարկային ճնշումներ․ Նաիրի Սարգսյանը՝ 2025-ի մասին

17:33 • 05.11.24

Լավագույն նախագծերը՝ մեկ վայրում. կայացավ Project Management Awards 2024-ը

16:40 • 05.11.24

2025-ին Երևանը պլանավորում է ունենալ ավելի քան 90 մլրդ դրամ բյուջե, այս տարվա 61.5 մլրդի փոխարեն, նաև սեփական եկամուտների աճ կապահովվի. Տիգրան Ավինյան

11:02 • 05.11.24

ԵՄ հետ արտոնագրերի ազատականացման շուրջ ծրագիր ենք մշակում, ԵՄ պատվիրակությունը ՀՀ-ում է. ԱԳ փոխնախարար

20:34 • 04.11.24

Միրզոյանը պետք է ԱԺ շենքից դուրս գար ԱԱԾ աշխատակիցների ուղեկցությամբ՝ գլուխը ներքև ու ձեռնաշղթաներով․ Էդգար Ղազարյան

18:39 • 04.11.24

«Լույսեր» բնակելի համալիրն ընդունեց իր առաջին բնակիչներին

11:12 • 04.11.24

Շուտով անդրադառնալու ենք արտոնյալ խմբերին, նրանք կունենան հանրային տրանսպորտից օգտվելու զեղչային համակարգ. Տիգրան Ավինյան

20:40 • 01.11.24

Հայաստանը լուծարվելու է, եթե հաջորդ ընտրությանը հանրությունը էլի վստահի Փաշինյանին․ Թագուհի Թովմասյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց