Ինչ հետևանքներ կարող է ունենալ համակարգչային կախվածությունը դեռահասների շրջանում

Վերջին քսան տարիների ընթացքում համակարգչային տեխնոլոգիաները դուրս են եկել նեղ մասնագիտական, գիտատեխնիկական միջավայրից և դարձել են մեր առօրյա կյանքի անբաժան մասը` դառնալով յուրօրինակ «կամուրջ» ներկայի գիտական ձեռքբերումների և ապագայի մտքերի միջև: Տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաները փոխել են ժամանակակից մարդու ինֆորմացիոն միջավայրը ինչպես իր ծավալով այնպես էլ բովանդակությամբ:

Դեռահասները անհատականության ձևավորման փուլում ապրելով ֆիզիոլոգիական և հոգեկան զարգացման դժվարին ժամանակաշրջան, հանդիպում են բազմաթիվ խնդիրների՝ կապված հարմարվողականության և ինքնորոշման հետ, այս ամենից ելնելով դեռահասներն իրենց առօրյա խնդիրների լուծումը տեսնում են վիրտուալ աշխարհում:

Մեր ժամանակներում երեխաների շրջանում համակարգչային կախվածությանը վերաբերող հարցերը դառնում են էլ ավելի արդիական, քանի որ ավելացել է այն թվային սարքերի քանակը՝ համակարգիչներ, պլանշետներ, սմարտֆոններ և այլն, որոնք նպաստում են երեխաների մոտ համակարգչային և ինտերնետային կախվածության առաջացմանը:

Տարիքային առանձնահատկություններից բացի դեռահասների շրջանում համակարգչային կախվածության առաջացմանը նպաստում են նաև տնային համակարգիչների լայն տարածումը, թվային սարքերի բազմազանությունը, ինտերնետին հեշտ միանալու հնարավորությունն ինչպես նաև ինտերնետ ակումբների տարածվածությունը:

Համակարգչային կախվածությունը պակաս լուրջ հիվանդություն չէ, քան ավելի հայտնի հակումները՝ թմրամոլություն կամ հարբեցողություն: Այստեղ գործում են նմանատիպ մեխանիզմներ:

Համակարգչային կախվածության հետ ասոցացվող շատ վարքագծեր կապվում են մի շարք նորագույն թվային սարքերի հետ, ինչպիսիք են` «PDA»-ները, «iPhone»-ները, «MP3 player»-ները, ինտերնետային խաղերի շարժական սարքերն ու «smart phone»ները և այլն:

Թվային տեխնոլոգիաների բացասական ազդեցությունն առավել ցայտուն է ընդգծվում երեխաների սոցիալական որակների՝ ընկերասիրության, անկեղծության, գթասրտության և այլնի վրա: Համակարգչային կախվածություն ունեցող երեխան կարող է մեկուսանալ շրջապատող աշխարհից՝ ցուցաբերելով ագրեսիվություն և հակասոցիալական վարքագիծ:

Համակարգչային կախվածությունը բնութագրվում է այնպիսի հոգեբանական և ֆիզիկական ախտանիշներով, ինչպիսիք են. համակարգչի առջև գտնվելու ժամանակ լավ ինքնազգացողություն և էյֆորիայի վիճակ, դադարեցնելու անկարողություն, համակարգչի մոտ անցկացվող ժամանակի պարբերական ավելացում, ընկերների և ընտանիքի անդամների արհամարում, համակարգչից հեռու գտնվելու դեպքում զայրույթի և դատարկության զգացում, ստախոսություն, ուսուցման կամ աշխատանքի հետ կապված խնդիրներ: Այս ամենին գումարվում է մկանային լարվածությունը, աչքերի մեջ չորության զգացումը, գլխացավը, թիկունքի մասում ցավի զգացումը, անկանոն սննդակարգը, անձնական հիգիենայի խեղումը, քնի խանգարումը:

Դպրոցահասակ երեխաների շրջանում համակարգչային կախվածությունը կանխարգելելու նպատակով մանկավարժներին և ծնողներին առաջարկում ենք՝

• Հսկել այն ժամանակի տևողությունը, որն երեխան անցկացնում է համակարգչի և թվային տեխնոլոգիաների առջև,

• Նպաստել երեխաների հետաքրքրությունների և ընդունակությունների զարգացմանը,

• Համակարգիչներից և թվային տեխնոլոգիաներից ճիշտ օգտվելով՝ օրինակ ծառայել երեխաների համար,

• Հսկել այն խաղերը և ինտերնետային կայքերը, որոնցից օգտվում են երեխաները,

• Անհրաժեշտության դեպքում դիմել հոգեբանի,
Երեխաներին բացատրել և հիմնավորել հետևյալ մոտեցումները՝

• Հետևել համակարգչից և թվային տեխնոլոգիաներից օգտվելու կանոններին,

• Համակարգչի և թվային տեխնոլոգիաների առջև ժամանակ անցկացնելը փոխարինել այլ զբաղմունքներով, զբաղվել սպորտով,

• Համակարգիչը և թվային տեխնոլոգիաները օգտագործել ուսման նպատակով:

Նյութի աղբյուրը՝ NCDC, Armenia / Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման Ազգային Կենտրոն