Արցախի ժողովուրդը կատարել է իր պատմական ընտրությունը

11:09 • 02.09.10

«Հայոց աշխարհ»թերթը ծավալուն անդրադարձ է կատարել Արցախի անկախության կերտման պատմության որոշ դրվագների, որը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ.

Ուղիղ 19 տարի առաջ, ճիշտ այս օրը՝ սեպտեմբերի 2-ին, ընդունվեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության Անկախության հռչակագիրը։ Դա հիրավի պատմական իրադարձություն է հայ ժողովրդի նորագույն պատմության մեջ։ Նույնքան կարեւոր ու շրջադարձային որոշում, որքան 1990-ի օգոստոսին Հայաստանի Հանրապետության Անկախության հռչակագրի ընդունումը, որի 20-րդ տարեդարձը նշեցինք օրերս։

Արցախի ու, բնականաբար, համայն հայության համար նշանակալի ու տոնական այս օրվա առթիվ բազում հայտարարություններ ու շնորհավորանքներ կհնչեն։ Ուստի կարեւոր է հիշել նաեւ, թե հատկապես ի՞նչ իրավիճակում ու պայմաններում ընդունվեց Արցախի անկախության հռչակագիրը։

Ասել, թե ԼՂՀ Անկախության հռչակագիրն ընդունվեց գրեթե պատերազմական պայմաններում, նշանակում է՝ ոչինչ չասել։ Այդ օրերին Արցախում եւ մայրաքաղաք Ստեփանակերտում ոչ թե սոսկ պատերազմական իրավիճակ էր՝ շրջակա ադրբեջանական բազում կրակակետերի անվերջանալի թվացող մահաբեր արճճահազով հանդերձ, այլ մի նոր թափով ծայր առած, 1988-ի փետրվարից ի վեր շուրջ երեք տարի մոլեգնող բռնաճնշումների բարձրակետը։

Արդեն հոգեվարքի մեջ գտնվող ԽՍՀՄ պատժիչ-ուժային ստորաբաժանումները, որ տեղակայված էին ԼՂԻՄ տարածքում ու նրա շուրջ, գտնվելով ադրբեջանական իշխանությունների բացարձակ տրամադրության տակ, ամբողջովին ծառայեցվում էին հայկական բնակավայրերի հայաթափմանը, Արցախի հայ բնակչության ահաբեկմանը, հայերի զինաթափմանն ու ինքնապաշտպանության միջոցներից զրկելուն, հայ բնակիչների առեւանգմանն ու սպանություններին, ադրբեջանական օմոնի՝ օրեցօր լկտիացող ելուզակություններն «ապահովագրելուն»։

Դրանից ընդամենը ոչ լրիվ երկու տարի առաջ, ի պատասխան Ադրբեջանական ԽՍՀ ձեռնարկած իրավական սադրանքներին (ինքնավարության լուծարում, վարչական վերաձեւումների փորձեր եւ այլն), 1989-ի դեկտեմբերի 1-ին կայացվել էր Հայաստանի ու Արցախի վերամիավորման մասին Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի եւ ԼՂԻՄ մարզխորհրդի համատեղ եւ ոչ պակաս պատմական որոշումը։ Ի սկզբանե Արցախի հայության ինքնորոշման՝ միջազգայնորեն ամրագրված իրավունքի իրացման հիմնական վեկտորը Հայաստանի հետ վերամիավորվելն էր։

Նաեւ այդ առումով հատկանշական է, որ «Կռունկ» կազմակերպության լուծարումից հետո, կարճ ժամանակ անց ձեւավորված հաջորդ կազմակերպությունը կոչվում էր «Միացում», որի հիմնադիրն ու ղեկավարը, ի դեպ, Ռոբերտ Քոչարյանն էր, որին վիճակված էր հետագայում դառնալ անկախ ու հաղթանակած Արցախի առաջին նախագահը։

Եվ, ամեն դեպքում, մինչեւ 1991-ի հայտնի իրադարձությունները, հիմնական շեշտը վերամիավորումն էր։ Այնինչ 1991-ի ամռան վերջին ու կոնկրետ սեպտեմբերի 2-ին օրակարգում դրված էր հենց անկախության հռչակման հարցը։ Արցախյան շարժման քաղաքական ղեկավարությունը կարողացավ դրսեւորել բավարար ճկունություն՝ ճիշտ որոշում կայացնելու համար։

Այն ժամանակ ԼՂԻՄ-ի մարզային ու Շահումյանի շրջանային խորհուրդների, ինչպես նաեւ բոլոր մակարդակների խորհուրդների պատգամավորների մասնակցությամբ կայացվեց այս օրվան տոնական երանգ ու բովանդակություն հաղորդող որոշումը՝ ԼՂՀ անկախության, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հռչակման մասին՝ «արտահայտելով ժողովրդի կամքը, որը ամրագրված է փաստորեն անցկացված հանրաքվեում եւ ԼՂԻՄ ու Շահումյանի շրջանային իշխանության մարմինների 1988-1991թթ. որոշումներում, ազատության, անկախության, իրավահավասարության եւ բարիդրացիության նրա ձգտումը, ղեկավարվելով քաղաքական, սոցիալ-տնտեսական եւ մշակութային ոլորտների զարգացման խնդրում ամբողջ բնակչության շահերով, բնական եւ օրինական, միջազգային իրավունքի նորմերին համապատասխան համարելով հայ ժողովրդի միասնության ձգտումը»։

Այդ ձգտումներն ու անկախություն հռչակելու որոշումը ամրագրվեցին նաեւ նույն թվականի դեկտեմբերի 10-ի հանրաքվեով։
Այստեղ, անշուշտ, արժանին պետք է մատուցել Հայաստանի ու Արցախի բոլոր այն գործիչներին, որ ընդունեցին այդ որոշումն ու լծվեցին նրա իրականացմանը։ Պետք է հիշել բոլորին անխտիր, սկսած լուսահոգի Արթուր Մկրտչյանից, վերջացրած Օլեգ Եսայանով, որ այժմ դիվանագիտական պատասխանատու ծառայության մեջ է։ Անխոս, պետք է հարգանքի տուրք մատուցել բոլոր հերոսներին, ազատամարտի բոլոր՝ հայտնի ու անհայտ մասնակիցներին։

Այո, Արցախին մեծ զոհողությունների շատ թանկ գնով տրվեց անկախ ու ինքնիշխան ապրելու որոշումն ու դրա իրագործումը։ Այնուհանդերձ պետք է շեշտել, որ շատ կարճ ժամանակահատվածում, նույնիսկ պատերազմական պայմաններում, արագորեն կազմավորվեցին ու կայացան արդեն անկախ Արցախի պետական կառույցները։ Պատերազմական իրավիճակում, հատկապես 1992-ի ծանրագույն եւ կորստաբեր ամռանը, էական դարձավ ԼՂՀ պաշտպանության պետական կոմիտեի գործունեությունը։

Եվ այդ ամենի մեջ, ինչ խոսք, իրենց անուրանալի ներդրումն ունեն թե՛ ՀՀ գործող նախագահ Սերժ Սարգսյանը, որ Արցախի ինքնապաշտպանության ուժերի կոմիտեն է ղեկավարել, թե՛ նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը։ Վերջինս, ՊՊԿ նախագահի պարտականություններից բացի, ստանձնելով ԼՂՀ վարչապետի պաշտոնը, իր ավանդն ունի այն գործում, որ այդ ծանր շրջանում հաջողվեց ապահովել բոլոր ուժերի կենտրոնացումը եւ բեկել Արցախյան ազատամարտի ընթացքը։

Այդ աշխատանքի յուրօրինակ գնահատականը կարելի է համարել եւ այն, որ արդեն հրադադարի ռեժիմի հաստատումից հետո, 1994-ի դեկտեմբերին ԼՂՀ Գերագույն խորհուրդը Ռոբերտ Քոչարյանին ընտրեց ԼՂՀ նախագահ։

Նմանապես կատարված աշխատանքի գնահատական է նաեւ այն, որ դրանից երկու տարի անց՝ 1996 թվականի նոյեմբերին, արդեն ընդհանուր ընտրություններով Ռոբերտ Քոչարյանն ընտրվեց ԼՂՀ նախագահ՝ պաշտոնավարելով մինչեւ 1997 թվականի մարտը, երբ հրավիրվեց Հայաստան ու նշանակվեց վարչապետ։

«Արցախի ժողովուրդը կատարել է իր պատմական ընտրությունը՝ պաշտպանել է իր ազգային իրավունքները պարտադրված պատերազմում եւ այսօր կառուցում է ազատ ու ժողովրդավարական պետություն։ Արցախյան ազատամարտի անմահ հերոսների մեծագույն հուշարձանը ազատ ու հզոր Ղարաբաղն է։ Լեռնային Ղարաբաղում ընթացող պետական շինարարությունն ուղղված է երկրի համակողմանի զարգացմանը, ժողովրդի կենսամակարդակի բարձրացմանը, Արցախում ամուր, ժողովրդավարական պետականության առկայությունն անհրաժեշտ գրավական է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ եւ արդարացի լուծման համար։ Համայն հայության պարտքն է զորակցել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության զարգացմանը եւ հզորացմանը, ինչպես նաեւ միջազգային ճանաչմանը»,- հնարավորինս խտացված ձեւակերպմամբ 2006-ին նշել է նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը՝ ԼՂՀ անկախության հռչակման 15-րդ տարեդարձի առթիվ հղած ուղերձում։ Եվ այդ շեշտադրումներին դժվար է չհամաձայնել։

Ակնհայտ է եւ այն, որ որպես քրիստոնյա ժողովուրդ ու ժողովրդավարական արժեքներ դավանող հասարակություն՝ ԼՂՀ-ն ոչ միայն զենքով պաշտպանել, այլեւ ստեղծագործ աշխատանքով ամրապնդել է ազատ ու անկախ ապրելու եւ ժողովրդավարական-եվրոպամետ արժեհամակարգին հավատարիմ մնալու իր իրավունքը։

Նկատենք, որ ԼՂՀ-ն մեր տարածաշրջանում այն եզակի պետական կազմավորումն է, որ չնայած միջազգայնորեն “դե յուրե” չճանաչված լինելուն, առանց ցնցումների եւ բախումների, քաղաքական մրցակցության պայմաններում, երեք անգամ նախագահի փոփոխություն է կատարել՝ համաժողովրդական ընտրություններով։ Խոսքը թե՛ նախագահական, թե՛ խորհրդարանական ընտրությունների մասին է։

Այդ ամենը էլ ավելի է ընդգծում, որ ինքնորոշված Արցախի անկախությունն անշրջելի է։ Շնորհավոր Անկախության տոնդ, Արցախ։

Լուրեր Հայաստանից - Թերթ.am

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

17:43 • 12.11.24

Գերիների ամբողջական վերադարձը պետք է նախապայման լինի ցանկացած բանակցության համար․ Քրիստինե Վարդանյան

15:23 • 12.11.24

Բաքվում պահվողներին վերադարձնելու ամենապատեհ առիթը COP29-ն է, հետո վերադարձի հավանականությունը հավասարվելու է զրոյի. Արթուր Խաչատրյան

15:11 • 12.11.24

Բաքուն հայ գերիներին օգտագործում է ՀՀ-ից զիջումներ կորզելու համար. Տիգրան Աբրահամյան

12:49 • 12.11.24

Եթե ունենայիք 100 մլն դոլար, որպես պետություն, ո՞ր ոլորտներին կուղղեիք. Խաչատուր Սուքիասյանը՝ նախարարին

12:19 • 12.11.24

Փաշինյանի ներկայությամբ խախտվել է «ՀՀ օրհներգի մասին» օրենքը

11:50 • 12.11.24

20,366 մարդ գնացել է երկրից, 12,700 աշխատատեղ է կրճատվել, գուցե թողեք պատմության անիվը նորմալ գնա՞. Արթուր Խաչատրյանը՝ Վահե Հովհաննիսյանին

11:29 • 12.11.24

«Այստեղ հաց, այստեղ կաց». քաղաքացին ՀՀ-ում պետք է տեսնի իր ապագան, 2025-ին 2 տրիլիոն հարկ կհավաքենք. նախարար

10:59 • 12.11.24

Շնորհակալ եմ վարչապետին ու փոխվարչապետներին՝ իմաստուն առաջնորդության համար․ ֆինանսների նախարար

20:35 • 11.11.24

Մոսկվան մեսիջ հղեց Փաշինյանին՝ քեզնով կամ առանց քեզ վերականգնելու ենք ազդեցությունը Հայաստանում․ Վիգեն Հակոբյան

15:07 • 11.11.24

Ոչ թե իմ տունն իմ ամրոցն է, այլ մեր պետությունն է մեր ամրոցը, իսկ մեր տունը՝ մեր բնակավայրը․ Փաշինյանը՝ ՏԻՄ համակարգի 28-ամյակի միջոցառմանը

14:29 • 11.11.24

Եթե մեծ գործ եք անում, ինչպե՞ս է,որ վարչապետի և ԿԳՄՍ նախարարի երեխաները դրսում են սովորում.Էդգար Ղազարյանը՝ փոխնախարարին

12:40 • 11.11.24

Աննա Հակոբյանի համար 145 հազար դոլար արժողությամբ ծառայողական նոր մեքենա է գնվել, 2 տարի առաջվա ջիպն այդքան մաշվե՞լ էր. Մանուկյանը՝ ՊՊԾ պետի տեղակալին

11:43 • 11.11.24

Հարցը լուծեք, դետալների մեջ մի մտեք, փողը տվեք, եթե պարտք ենք, բայց մրցույթն արեք. Ավինյան

10:48 • 11.11.24

Այս դժվար պահին 24 մլն հավելյալ գումար ենք հավաքագրել Երևանի տրանսպորտից. Տիգրան Ավինյան

20:35 • 08.11.24

Չեմ բացառում, որ ռուսներն ասեն Թրամփին՝ վերադարձրեք մեզ Հարավային Կովկասը՝ մեր պատմական ազդեցության գոտին․ Սուրեն Սարգսյան

13:21 • 08.11.24

«Նախագիծը բերում եք միայն ձե՞ր խմբավորման համար», «քաղաքական թիմի անդամ չեմ, փաթեթը բոլորի համար է». քննարկում ԱԺ-ում

11:58 • 07.11.24

858 մլն եվրոյի շրջանակում կկառուցվի Սիսիան-Քաջարան ճանապարհը, կամուրջներ ու թունելներ․ Սանոսյան

20:41 • 06.11.24

Քաղաքացու դատարկվող սառնարան, 14 միլիարդ դոլար պետական պարտք, հարկային ճնշումներ․ Նաիրի Սարգսյանը՝ 2025-ի մասին

17:33 • 05.11.24

Լավագույն նախագծերը՝ մեկ վայրում. կայացավ Project Management Awards 2024-ը

16:40 • 05.11.24

2025-ին Երևանը պլանավորում է ունենալ ավելի քան 90 մլրդ դրամ բյուջե, այս տարվա 61.5 մլրդի փոխարեն, նաև սեփական եկամուտների աճ կապահովվի. Տիգրան Ավինյան

11:02 • 05.11.24

ԵՄ հետ արտոնագրերի ազատականացման շուրջ ծրագիր ենք մշակում, ԵՄ պատվիրակությունը ՀՀ-ում է. ԱԳ փոխնախարար

20:34 • 04.11.24

Միրզոյանը պետք է ԱԺ շենքից դուրս գար ԱԱԾ աշխատակիցների ուղեկցությամբ՝ գլուխը ներքև ու ձեռնաշղթաներով․ Էդգար Ղազարյան

18:39 • 04.11.24

«Լույսեր» բնակելի համալիրն ընդունեց իր առաջին բնակիչներին

11:12 • 04.11.24

Շուտով անդրադառնալու ենք արտոնյալ խմբերին, նրանք կունենան հանրային տրանսպորտից օգտվելու զեղչային համակարգ. Տիգրան Ավինյան

20:40 • 01.11.24

Հայաստանը լուծարվելու է, եթե հաջորդ ընտրությանը հանրությունը էլի վստահի Փաշինյանին․ Թագուհի Թովմասյան

19:51 • 01.11.24

Բիբլոս Բանկ Արմենիայի հովանավորությամբ անցկացվեց ԵՊՀ Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետի 90-ամյակին նվիրված հանդիսավոր նիստը

13:40 • 31.10.24

Մեր ազգային անվտանգության ռազմավարության մեջ ընդգծել ենք հայկական խոհանոցը` որպես ազգային արժեք. Նիկոլ Փաշինյան

12:01 • 31.10.24

Մեր օրակարգում ԼՂ հիմնահարց չկա. հեգնական ժպիտը տեղին չէ, պարո՛ն Ռուստամյան. Միրզոյան

11:34 • 31.10.24

ՌԴ-ի հետ ամուր տնտեսական կապերով կապված ենք, չնայած կան տարաձայնություններ արտաքին քաղաքական որոշ հարցերում. Արարատ Միրզոյան

11:20 • 31.10.24

Մոտ ապագայում խաղաղության պայմանագրի այդ 1-2 ձևակերպումների շուրջ էլ համաձայնության կգանք և այն պատրաստ կլինի ստորագրման. Արարատ Միրզոյան

11:16 • 31.10.24

Թուրքիայի հետ ունենք դինամիկ երկխոսություն, բայց կառուցողական չէ, երբ նրանք մեր հարաբերությունների կարգավորումը կապում են Ադրբեջանի հետ. ԱԳ նախարար

20:57 • 30.10.24

Հեղափոխական, նոր, ժամանակակից ապրելակերպի բոլոր կողմերը հաշվի առնող. ինչ է առաջարկում Renshin ընկերության Skyline թաղամասը

20:38 • 30.10.24

Վրաստանի իշխանությունը ռուսամետ չէ, մեր շահերից բխում է, որ կոնֆլիկտ չունենա ՌԴ հետ․ Ջոնի Մելիքյան

16:15 • 29.10.24

ՄԻՊ-ը չի կարող իշխանության ու ընդդիմության բոլոր ցանկությունները կատարել. Անահիտ Մանասյան

15:17 • 29.10.24

Կարելի է «Շողակաթ»-ի բյուջեն ուղղել Հանրային ռադիոյին, ավելի արդյունավետ կլինի. ՔՊ-ական պատգամավոր

12:25 • 29.10.24

Ատեստավորված ուսուցիչների կեսը ստանում է 300,000 և ավելի դրամ աշխատավարձ. Ժաննա Անդրեասյան

20:38 • 28.10.24

Իշխանությունը կարող է գնալ արտահերթ ընտրությունների, որ չձևավորվի այլընտրանքային քաղաքական ուժ․ Երվանդ Թարվերդյան

12:15 • 28.10.24

Պետությունը հաց վաստակելու գործիք է, այսպես պետք է ընկալել պետությունը. Նիկոլ Փաշինյան

11:13 • 28.10.24

Համընդհանուր թշվառության մեջ մարդկանց բարեկեցությունն «աչքի փուշ» է դառնում. Փաշինյան

11:01 • 28.10.24

Համընդհանուր թշվառության մեջ մարդկանց վաստակը աչքի փուշ է դառնում. Փաշինյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց