Հայաստանն աութսայդեր է. Լևոն Զուրաբյան

09:33 • 07.12.10

Աստանայում Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ հայտարարության շուրջ Հայաստանի քաղաքական ուժերը շարունակում են իրենց մեկնաբանությունները: ՀԱԿ համակարգող Լևոն Զուրաբյանի կարծիքով՝ հայտարարությունը չի բխում Հայաստանի շահերից, քանի որ «Հայաստանն ընդունեց, որ ղարաբաղյան հակամարտությունը պետք է կարգավորել տարածքային ամբողջականության սկզբունքի հիման վրա»:

-Պարոն Զուրաբյան, ինչպե՞ս եք գնահատում Աստանայի հայտարարությունը։

-Բացի այն, որ հայտարարությունում հղում է արվում ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը, Հելսինկյան եզրափակիչ ակտին, հղում կա նաև 2009թ. հուլիսի 10-ի Աքվիլայում և 2010թ. հունիսի 26-ի Մուսկոկում նախագահներ Մեդվեդևի, Սարկոզիի և Օբամայի արած հայտարարություններին։ Ի՞նչ է սա նշանակում։ Եթե հիշում եք, և՛ Մուսկոկում, և՛ Աքվիլայում արված հայտարարություններում խոսվում է այն մասին, որ հայկական ուժերը պետք է ազատեն Լեռնային Ղարաբաղը շրջապատող տարածքները։ Իսկ Մուսկոկի հայտարարության մեջ այդ տարածքներն անվանված են «օկուպացված տարածքներ»։ Հետևաբար, ստորագրելով մի հայտարարություն, որտեղ հղում կա այնպիսի փաստաթղթերի, որոնք խոսում են «օկուպացված տարածքների» և դրանք ազատելու մասին, նշանակում է համաձայնել ղարաբաղյան հակամարտությունը կարգավորել այդ տրամաբանության շրջանակում։ Նույն բանը մեկ տարի առաջ Հայաստանի դիվանագիտությունն արել էր Աթենքում՝ ԵԱՀԿ նախարարական խորհրդի նիստի ժամանակ, սակայն այնտեղ խոսքը վերաբերում էր միայն Աքվիլայի հայտարարությանը, որտեղ «օկուպացված տարածքներ» ձևակերպումը չկար։ Երկրորդ բանը, որը կցանկանայի նշել, այն է, որ մեկ տարի առաջ նախարարների մակարդակով, իսկ այս տարի նախագահների մակարդակով Հայաստանն ընդունեց այն, ինչը երկար ժամանակ պարտադրվում էր միջազգային հանրության կողմից։ Այսինքն՝ Հայաստանը ընդունեց, որ ղարաբաղյան հակամարտությունը պետք է կարգավորել տարածքային ամբողջականության սկզբունքի հիման վրա։ Սա այն է, որը 1996թ. նույնպես փորձ արվեց պարտադրել Հայաստանին, սակայն Լևոն Տեր-Պետրոսյանը Լիսաբոնի ԵԱՀԿ գագաթաժողովի ժամանակ կիրառեց վետոյի իր իրավունքը։ Այսօր նույն մոտեցումը, մի քիչ այլ կերպ ձևակերպված, ընդունվեց Սերժ Սարգսյանի կողմից։ Չնայած սրան՝ ռեժիմի քարոզիչները մեզ փորձում են բացատրել, թե խոսքը միայն տարածքային ամբողջականության մասին չէ, այլ ինքնորոշման իրավունքի։ Նրանք այս ամենը ներկայացնում են այնպես, թե առաջին անգամ է, որ այսքան բարձր մակարդակով խոսվում է ինքնորոշման իրավունքի մասին։ Սա բացարձակ սուտ է, քանի որ ինքնորոշման իրավունքը ղարաբաղյան հակամարտության համատեքստում միշտ էլ ընդունվել է միջազգային հանրության կողմից։ Ավելին՝ այն ընդունվել է նաև Ադրբեջանի կողմից։ Ադրբեջանը միշտ էլ ասել է. «Ինքնորոշվեք, սակայն իմ տարածքային ամբողջականության սահմաններում»։ Տարածքային ամբողջականության և ինքնորոշման իրավունքի համաժամանակյա կիրառումը ենթադրում է Լեռնային Ղարաբաղի գոյություն Ադրբեջանի կազմում։

-Եթե ամեն բան հենց այնպես է, ինչպես որ ներկայացնում եք, ապա, ըստ Ձեզ, ինչո՞ւ Ալիևը Սարգսյանին ուրախությամբ հանդիպելու փոխարեն, խուսափեց հանդիպումից։

-Շատ պարզ պատճառով՝ Ալիևը հավակնում էր ավելիին։ Ալիևին պետք է ոչ միայն Ադրբեջանի համար ընդունելի տարբերակով ղարաբաղյան հակամարտությունը լուծելու Սերժ Սարգսյանի սկզբունքային համաձայնությունը, այլև հստակ առաջընթաց, օրինակ՝ շրջանակային համաձայնագրի ստորագրում կամ ճանապարհային քարտեզ, որը կսահմաներ հայկական զինված ուժերի դուրսբերման քայլերի հերթականությունը։ Հնարավոր է՝ Ալիևը հրաժարվեց Սարգսյանի հետ հանդիպելուց, քանի որ չստացավ այդ կոնկրետ ժամանակացույցը։ Ես չեմ բացառում նաև մեկ այլ հնարավորություն, որն ավելի հավանական է. Հայաստանի ազդեցությունը, ռազմաքաղաքական նշանակությունը գնալով պակասում է, իսկ Ադրբեջանինն ամեն օր աճում է։ Սրանում համոզվելու համար պետք է պարզապես վերցնել 1998-2010 թթ. միջազգային ատյաններում ընդունված փաստաթղթերը և տեսնել, թե ինչ էվոլյուցիա են ապրել ղարաբաղյան հակամարտությանը վերաբերող փաստաթղթերը։ Նախկինում միջազգային հանրությունը չէր խոսում Ադրբեջանի տարածքների օկուպացիայի մասին, նախկինում Լեռնային Ղարաբաղը բանակցությունների լիահավասար մասնակից էր, և ԵԱՀԿ-ի բոլոր փաստաթղթերում նշվում էր, որ ԼՂ-ն, Հայաստանը և Ադրբեջանը այսինչ կամ այնինչ բանակցություններն են վարել և ունեն այսպիսի դիրքորոշումներ։ Այսօր ԼՂ-ն՝ որպես իրավաքաղաքական սուբյեկտ, այլևս բացակայում է, իսկ ԵԱՀԿ փաստաթղթերում հակամարտության կողմեր են ներկայացվում Հայաստանը և Ադրբեջանը։ Այսօր ԼՂ-ն ռազմաքաղաքական ինքնուրույն միավորից վերածվել է վիճելի տարածքի։ Սա Հայաստանի դիվանագիտության ամենածանր կորուստն է։ Այս ամենը տեսնում է Ալիևը, և նրա ախորժակն աճում է, ուստի նա անում է զանազան դեմարշեր՝ ավելին կորզելու համար։

-Եթե Հայաստանի դիրքերը, ըստ Ձեզ, թուլանում են, ապա ինչո՞ւ ԵԱՀԿ-ում չընդունվեց ճանապարհային քարտեզ, կամ չստորագրվեց շրջանակային համաձայնագիր։

-Նախ սկսենք այն բանից, որ ԵԱՀԿ գագաթաժողովը ցույց տվեց, որ Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև հակամարտությունների կարգավորման հարցում կան լրջագույն հակասություններ։ Ռուսաստանը, նախկին խորհրդային հանրապետություններն իր ստրատեգիական շահերի տարածք համարելով, հավակնում է ստանձնել այդ տարածքների հակամարտությունների կարգավորման դերը։ Սա չի ընդունվում Միացյալ Նահանգների կողմից։ Այս հարցում ԱՄՆ-ը և նրա դաշնակիցներն ամեն բան անում են, որ Ռուսաստանի դերը հակամարտությունների կարգավորման գործում չհաստատվի որպես բացառիկի։ Եվ այն հանգամանքը, որ ԵԱՀԿ-ում որևէ հակամարտության հարցի շուրջ այս գերտերություններն ընդհանուր հայտարարի չեկան, բացատրվում է հենց նրանով, որ Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև կան հակասություններ, որոնք սրվել էին Աստանայից առաջ։
-Ձեր ասածից կարելի՞ է ենթադրել, որ ղարաբաղյան հակամարտության լուծումը կախված է ոչ թե հայ-ադրբեջանական, այլ ռուս-ամերիկյան փոխհամաձայնությունից։

-Այո, ներկա վիճակում դա այդպես է, սակայն եկեք, չմոռանանք, որ իրավիճակները փոխվում են։ Ռուսաստանը ցույց է տվել, որ Հարավային Կովկասում պատրաստ է չափազանց լուրջ միջամտությունների, այդ թվում՝ ռազմական, իսկ Արևմուտքը, այս պահին զբաղված լինելով Իրաքում և Աֆղանստանում չափազանց ծանր ռազմական արշավներով, չի կարող նույն արդյունավետությամբ և վճռականությամբ միջամտել հարավկովկասյան գործերին։ Այսինքն՝ ի վերջո, եթե չեն գործում բազմազգ ինստիտուտները, ինչպիսին ԵԱՀԿ-ն է, ապա գործը կարող է հասնել գերտերություններից մեկի կողմից այնպիսի մի քայլի, որը պարտադիր չէ, որ համաձայնեցված լինի մյուսի հետ։ Երկրորդ խնդիրն այն է, որ այսօրվա ռեժիմը չի տալիս ամենակարևոր հարցի պատասխանը. մեր պետականության ամենակարևոր հարցն Ադրբեջանի աճող ռազմաքաղաքական նշանակության մարտահրավերն է։ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև եղած հավասարակշռությունը, որը կար 90-ական թվականներին, այսօր անշեղորեն և արագ փոխվում է հօգուտ Ադրբեջանի։ Ապավինել այն հանգամանքին, որ միջազգային անվտանգության համակարգը, որը ստեղծված է Ղարաբաղի շուրջ և զսպում է Ադրբեջանին, կշարունակի հետագայում նույնպես արդյունավետորեն կանխել Ադրբեջանի ագրեսիան, պարզապես անհիմն ու թեթև մոտեցում է։ Այսինքն՝ աճող անհավասարակշռությունը կարող է մի այնպիսի սահմանի հասնել, որ եթե անգամ հնարավոր լինի պատերազմը կանխել, ապա դրա համար միջազգային հանրությունը ստիպված կլինի հագուրդ տալ Ադրբեջանի աճող նկրտումներին։ Ահա այս զարգացմանը ռեժիմը որևէ պատասխան չի տալիս։

«Կապիտալ» օրաթերթ
 

Լուրեր Հայաստանից - Թերթ.am

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

17:43 • 12.11.24

Գերիների ամբողջական վերադարձը պետք է նախապայման լինի ցանկացած բանակցության համար․ Քրիստինե Վարդանյան

15:23 • 12.11.24

Բաքվում պահվողներին վերադարձնելու ամենապատեհ առիթը COP29-ն է, հետո վերադարձի հավանականությունը հավասարվելու է զրոյի. Արթուր Խաչատրյան

15:11 • 12.11.24

Բաքուն հայ գերիներին օգտագործում է ՀՀ-ից զիջումներ կորզելու համար. Տիգրան Աբրահամյան

12:49 • 12.11.24

Եթե ունենայիք 100 մլն դոլար, որպես պետություն, ո՞ր ոլորտներին կուղղեիք. Խաչատուր Սուքիասյանը՝ նախարարին

12:19 • 12.11.24

Փաշինյանի ներկայությամբ խախտվել է «ՀՀ օրհներգի մասին» օրենքը

11:50 • 12.11.24

20,366 մարդ գնացել է երկրից, 12,700 աշխատատեղ է կրճատվել, գուցե թողեք պատմության անիվը նորմալ գնա՞. Արթուր Խաչատրյանը՝ Վահե Հովհաննիսյանին

11:29 • 12.11.24

«Այստեղ հաց, այստեղ կաց». քաղաքացին ՀՀ-ում պետք է տեսնի իր ապագան, 2025-ին 2 տրիլիոն հարկ կհավաքենք. նախարար

10:59 • 12.11.24

Շնորհակալ եմ վարչապետին ու փոխվարչապետներին՝ իմաստուն առաջնորդության համար․ ֆինանսների նախարար

20:35 • 11.11.24

Մոսկվան մեսիջ հղեց Փաշինյանին՝ քեզնով կամ առանց քեզ վերականգնելու ենք ազդեցությունը Հայաստանում․ Վիգեն Հակոբյան

15:07 • 11.11.24

Ոչ թե իմ տունն իմ ամրոցն է, այլ մեր պետությունն է մեր ամրոցը, իսկ մեր տունը՝ մեր բնակավայրը․ Փաշինյանը՝ ՏԻՄ համակարգի 28-ամյակի միջոցառմանը

14:29 • 11.11.24

Եթե մեծ գործ եք անում, ինչպե՞ս է,որ վարչապետի և ԿԳՄՍ նախարարի երեխաները դրսում են սովորում.Էդգար Ղազարյանը՝ փոխնախարարին

12:40 • 11.11.24

Աննա Հակոբյանի համար 145 հազար դոլար արժողությամբ ծառայողական նոր մեքենա է գնվել, 2 տարի առաջվա ջիպն այդքան մաշվե՞լ էր. Մանուկյանը՝ ՊՊԾ պետի տեղակալին

11:43 • 11.11.24

Հարցը լուծեք, դետալների մեջ մի մտեք, փողը տվեք, եթե պարտք ենք, բայց մրցույթն արեք. Ավինյան

10:48 • 11.11.24

Այս դժվար պահին 24 մլն հավելյալ գումար ենք հավաքագրել Երևանի տրանսպորտից. Տիգրան Ավինյան

20:35 • 08.11.24

Չեմ բացառում, որ ռուսներն ասեն Թրամփին՝ վերադարձրեք մեզ Հարավային Կովկասը՝ մեր պատմական ազդեցության գոտին․ Սուրեն Սարգսյան

13:21 • 08.11.24

«Նախագիծը բերում եք միայն ձե՞ր խմբավորման համար», «քաղաքական թիմի անդամ չեմ, փաթեթը բոլորի համար է». քննարկում ԱԺ-ում

11:58 • 07.11.24

858 մլն եվրոյի շրջանակում կկառուցվի Սիսիան-Քաջարան ճանապարհը, կամուրջներ ու թունելներ․ Սանոսյան

20:41 • 06.11.24

Քաղաքացու դատարկվող սառնարան, 14 միլիարդ դոլար պետական պարտք, հարկային ճնշումներ․ Նաիրի Սարգսյանը՝ 2025-ի մասին

17:33 • 05.11.24

Լավագույն նախագծերը՝ մեկ վայրում. կայացավ Project Management Awards 2024-ը

16:40 • 05.11.24

2025-ին Երևանը պլանավորում է ունենալ ավելի քան 90 մլրդ դրամ բյուջե, այս տարվա 61.5 մլրդի փոխարեն, նաև սեփական եկամուտների աճ կապահովվի. Տիգրան Ավինյան

11:02 • 05.11.24

ԵՄ հետ արտոնագրերի ազատականացման շուրջ ծրագիր ենք մշակում, ԵՄ պատվիրակությունը ՀՀ-ում է. ԱԳ փոխնախարար

20:34 • 04.11.24

Միրզոյանը պետք է ԱԺ շենքից դուրս գար ԱԱԾ աշխատակիցների ուղեկցությամբ՝ գլուխը ներքև ու ձեռնաշղթաներով․ Էդգար Ղազարյան

18:39 • 04.11.24

«Լույսեր» բնակելի համալիրն ընդունեց իր առաջին բնակիչներին

11:12 • 04.11.24

Շուտով անդրադառնալու ենք արտոնյալ խմբերին, նրանք կունենան հանրային տրանսպորտից օգտվելու զեղչային համակարգ. Տիգրան Ավինյան

20:40 • 01.11.24

Հայաստանը լուծարվելու է, եթե հաջորդ ընտրությանը հանրությունը էլի վստահի Փաշինյանին․ Թագուհի Թովմասյան

19:51 • 01.11.24

Բիբլոս Բանկ Արմենիայի հովանավորությամբ անցկացվեց ԵՊՀ Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետի 90-ամյակին նվիրված հանդիսավոր նիստը

13:40 • 31.10.24

Մեր ազգային անվտանգության ռազմավարության մեջ ընդգծել ենք հայկական խոհանոցը` որպես ազգային արժեք. Նիկոլ Փաշինյան

12:01 • 31.10.24

Մեր օրակարգում ԼՂ հիմնահարց չկա. հեգնական ժպիտը տեղին չէ, պարո՛ն Ռուստամյան. Միրզոյան

11:34 • 31.10.24

ՌԴ-ի հետ ամուր տնտեսական կապերով կապված ենք, չնայած կան տարաձայնություններ արտաքին քաղաքական որոշ հարցերում. Արարատ Միրզոյան

11:20 • 31.10.24

Մոտ ապագայում խաղաղության պայմանագրի այդ 1-2 ձևակերպումների շուրջ էլ համաձայնության կգանք և այն պատրաստ կլինի ստորագրման. Արարատ Միրզոյան

11:16 • 31.10.24

Թուրքիայի հետ ունենք դինամիկ երկխոսություն, բայց կառուցողական չէ, երբ նրանք մեր հարաբերությունների կարգավորումը կապում են Ադրբեջանի հետ. ԱԳ նախարար

20:57 • 30.10.24

Հեղափոխական, նոր, ժամանակակից ապրելակերպի բոլոր կողմերը հաշվի առնող. ինչ է առաջարկում Renshin ընկերության Skyline թաղամասը

20:38 • 30.10.24

Վրաստանի իշխանությունը ռուսամետ չէ, մեր շահերից բխում է, որ կոնֆլիկտ չունենա ՌԴ հետ․ Ջոնի Մելիքյան

16:15 • 29.10.24

ՄԻՊ-ը չի կարող իշխանության ու ընդդիմության բոլոր ցանկությունները կատարել. Անահիտ Մանասյան

15:17 • 29.10.24

Կարելի է «Շողակաթ»-ի բյուջեն ուղղել Հանրային ռադիոյին, ավելի արդյունավետ կլինի. ՔՊ-ական պատգամավոր

12:25 • 29.10.24

Ատեստավորված ուսուցիչների կեսը ստանում է 300,000 և ավելի դրամ աշխատավարձ. Ժաննա Անդրեասյան

20:38 • 28.10.24

Իշխանությունը կարող է գնալ արտահերթ ընտրությունների, որ չձևավորվի այլընտրանքային քաղաքական ուժ․ Երվանդ Թարվերդյան

12:15 • 28.10.24

Պետությունը հաց վաստակելու գործիք է, այսպես պետք է ընկալել պետությունը. Նիկոլ Փաշինյան

11:13 • 28.10.24

Համընդհանուր թշվառության մեջ մարդկանց բարեկեցությունն «աչքի փուշ» է դառնում. Փաշինյան

11:01 • 28.10.24

Համընդհանուր թշվառության մեջ մարդկանց վաստակը աչքի փուշ է դառնում. Փաշինյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց