Բացասական սպասումների և ներհասարակական ճգնաժամի տարի էր. Լիլիթ Գալստյան

«Պետք է մաղթեմ, որ մեր հասարակությունը կառչած մնա իր սեփական հողին։ Ոչ թե թողնենք մեր հողն ու գնանք այնտեղ, ուր լավ է, այլ կերտենք մեր սեփական բարեկեցիկ հայրենիքը։ Կցանկանայի պատասխանատվություն և պահանջատիրություն ունենայինք»,- «Կապիտալի» հետ զրույցում, ամփոփելով տարին, ասել է ԱԺ ՀՅԴ խմբակցության անդամ Լիլիթ Գալստյանը։

-Ինչպե՞ս կամփոփեք տարին։ Ի՞նչ ձեռքբերումներ և ի՞նչ կորուստներ ունեցանք։

-Տարեվերջը դրդում է հայացք նետել անցած հետագծին՝ արժևորել և հասկանալ, թե ո՞ւր ենք հասել և ո՞ւր ենք գնում։ Ցավոք, 2010թ. բացասական սպասումների տարի էր և այն չէր կարող չուղեկցվել ներհասարակական ճգնաժամով։ Երբ վերլուծում ես ԱԺ ներկայացված օրինագծերը, 2011թ. բյուջեն, հստակ է դառնում կառավարության սոցիալ-տնտեսական փիլիսոփայությունը, նրա քաղաքական արժեքների և սկզբունքների ողջ համախումբը: Եվ եզրակացությունը մեկն է, որ այն սոցիալական ճգնաժամը խորացնող, հասարակությանը պետությունից օտարող քաղաքականություն է։

Ակներև է, որ մենք հայտարարված սոցիալական, իրավական, ժողովրդավարական երկիրը չենք, ցավոք, սրանք շարունակում է մնալ սոսկ Սահմանադրական հաստատումներ և ոչ երբեք իրականություն։ Քաղաքական մեծամասնությունը, որն իշխանության ամբողջական պատասխանատվությունն է կրում, ձախողել է սոցիալական երկրի կոնցեպցիան: Երբ համեմատում ես նվազագույն և առավելագույն աշխատավարձերը և բախվում առկա անդնդային տարբերություններին, հասկանում ես, որ երկիրդ սոցիալական չի կարող լինել, խաթարված է սոցիալական արդարության սկզբունքը։

Մենք գրեթե բոլոր ճակատներում` ազգային, սոցիալական, քաղաքական, տնտեսական, ժողովրդավարական, նահանջներ ենք արձանագրել։ Լավագույն օրինակներից մեկը «Լեզվի և հանրակրթության մասին» ՀՀ օրենքներում փոփոխությունների համառ և կույր անցկացումն էր ԱԺ-ում։ Խոր հետընթաց ենք արձանագրում ազգային պետականության կարևորագույն արժեքից՝ մայրենի լեզվից։ Խորհրդարան բերված բազմաթիվ օրինագծեր բացահայտում են կառավարության ապասոցիալական քաղաքականությունը, նրա պետական պատասխանատվության և պետության դերակատարության նվազեցման միտումը:

Ավտոմեքենաների պարտադիր ապահովագրության, Կենսաթոշակային բարեփոխումների, Աշխատանքային օրենսգրքի, Բնապահպանության և հարկային դաշտին վերաբերող մի շարք օրինագծեր լրացուցիչ սոցիալական լարվածություն և տնտեսական բեռ են գցում առանց այն էլ տնտեսական անհաղթահարելի ճգնաժամ ապրող մեր հասարակության ուսերին: Մյուս կողմից` գնալով նվազեցնում են պետության պատասխանատվությունն ու կարգավորիչ դերակատարությունը:

«Պետության վախճանի» փիլիսոփայությամբ առաջնորդվող մեր կառավարությունը մեր երկրին մոտենում է որպես բիզնես հարթակի: Նրանց համար Հայաստանը բիզնես հողատարածք է, որտեղ գործողություններն ու ծրագրերը խարսխված են ոչ թե ազգային շահի, այլ շահութաբերության վրա։

-Իսկ չե՞ք կարծում, որ ճիշտ ժամանակն է անվստահություն հայտնել կառավարությանը։

-Դաշնակցությունն իր օրակարգում ունի իշխանափոխության հարցը։ Կառավարման համակարգի անարդյունավետությունն ակներև է: Իշխանությունն այս թիմով չի կարող իրականացնել 2008թ. ստորագրված կոալիցիոն հուշագիրն իր քսաներկու հանձնառություններով։ Իշխանությունը ձախողված է, և այդ ձախողումների մասին խոսում է ոչ միայն Դաշնակցությունը, այլ նաև երկրի նախագահը։ ՀՀԿ-ի 20-ամյակի ելույթում նախագահի հնչեցրած գնահատականներն իրենց խստությամբ չէին զիջում Դաշնակցության հնչեցրած գնահատականներին։

Ի դեպ, և՛ նախագահը, և՛ վարչապետն իրենց մի քանի ելույթներում շատ էլ լավ գնահատել և ախտորոշել են երկրում առկա խնդիրները։ Եվ երբ այդ ամենը լսում ես կամ կարդում, մտածում ես՝ ինչ անաչառ և դիպուկ վերլուծություն է և գնահատական: Սակայն, ավաղ, սրան համապատասխան քաղաքական վարքագիծ չի դրսևորվում: Հետագայում հասկանում ես, որ իզուր էր, քանի որ դրանք խոսքից գործի չեն վերածվում։

Երբ ՀՀ նախագահը կամ վարչապետը խոսում են երկրում առկա օլիգոպոլիաների, կոռուպցիայի, գռփելապաշտության մասին, բնականաբար մտածում ես թիմը փոխելու անհրաժեշտության մասին, սակայն դրա փոխարեն տեղի է ունենում կադրային տեղապտույտ, որը, իմ կարծիքով, գոլորշի թողնելու էֆեկտն ունի։ Մեր կյանքի արատներն այնքան համակարգային են, որ մի քանի կադրերի տեղափոխությամբ որևէ խնդիր չի լուծվի, և իրավիճակ չի փոխվի։

Ներքին չլուծված խնդիրներն ավելի սպառնացող են դառնում, երբ ուզես թե ոչ՝ բախվում ես արտաքին ճակատի չլուծված հանգույցներին: Արցախի հիմնախնդիրն ու հայ-թուրքական չկարգավորված հարաբերություններ ամեն վայրկյան պատերազմի շնչառությամբ ներկա են մեր թիկունքում: Վերջիններս մեզ պարտադրում են նեքաղաքական կյանքում ունենալ կայունություն, սոցիալական համերաշխություն, կառուցել ժողովրդավարական հասարկություն և իրապես մրցունակ տնտեսություն:

-Իսկ ի՞նչ հաջողություններ ունեցանք 2010թ.:

-Ոգևորիչ էին այս տարվա մարզական հաղթանակները։ Տոները ու ծեսերն ազգի միասնականության լավագույն խթաններն են: Միասնականությունը մեզ շատ է պակասում. անհանդուրժող ենք, պատմությունից դասեր չքաղող, շատ հաճախ՝ նաև կարճատես։

Երեկ «Աիդա» օպերան էի դիտում, և հոգիս ցնծում էր: Ուրախ էի, որ Թամանյանի օպերայում «Ալմաստով» բացված օպերայում, հակառակ ներքին գզվռտուքների, հակառակ սոցիալական լարվածության, հակառակ նոր տարվա նախաշեմի անմարդկային թանկացումների՝ կա մշակութային մի օազիս։ Շատ պիտի ուզենայի, որ իրական մշակույթը մեր օրերում առկայծումների նման չլիներ, այլ մեր հասարակական-քաղաքական կյանքի վավերական բաղադրիչը լիներ: Որովհետև մշակութային արժեքներն ու դրանից բխած բարոյականությունը քաղաքական վարքագիծ են ուղղորդում։ Այսօր շատերն ուղեկցվում են այն համոզմամբ, թե քաղաքականությունը հեռու է բարոյականությունից:

Սա մոլորություն է։ Ամենաարդյունավետ քաղաքականությունը բարոյական քաղաքականությունն է։ Մենք որքան շուտ կարողանանք իշխանության ղեկը վերցնել բոլոր նրանցից, որոնց համար Հայաստանը բիզնես տարածք է, որոնց համար քաղաքականությունն անբարոյականություն է, որոնք իշխանության են եկել կլանային շահեր հետապնդելու համար, այնքան լավ Հայաստանի և նրա ապագայի համար։ Ինձ անհանգստացնում է ահագնացող արտագաղթի ալիքը։ Քաղաքացուն իրենից օտարող պետության մեջ երևույթը շատ էլ բացատրելի է:

Սա լուրջ խնդիր է և բազմակողմանի լուծումներ է պահանջում: Իրական բարեփոխումները ներքին` սոցիալական, քաղաքական, տնտեսական կյանքում անխուսափելի անհրաժեշտություն են։ Մենք արտաքին ճակատում դատապարտված ենք ձախողման, քանի դեռ չենք լուծել ներազգային խնդիրները:

-Ի՞նչ կմաղթեք հայ հասարակությանը նոր տարուն ընդառաջ։

-Պետք է ռոմանտիկ դառնամ և սեր մաղթեմ մեր հասարակությանը։ Մաղթեմ, որ սիրենք հայրենիքը մեր հարազատի, մեր զավակի նման։ Պետք է մաղթեմ զոհաբերվելու և նվիրաբերվելու կարողություն։ Պետք է մաղթեմ երջանկություն` անփոխարինելի արժեք յուրաքանչյուրի համար։

Կայացած հասարակությունը կայացած և երջանիկ անհատների հասարակությունն է: Պետք է մաղթեմ, որ մեր հասարակությունը կառչած մնա իր սեփական հողին։ Ոչ թե թողնենք մեր հողն ու գնանք այնտեղ, ուր լավ է, այլ կերտենք մեր սեփական բարեկեցիկ հայրենիքը։ Կցանկանայի պատասխանատվություն և պահանջատիրություն ունենայինք։

Եվ ամենակարևորը, կցանկանայի, որ տեր կանգնեինք մեր արցախյան հաղթանակին, որ հանկարծ նահանջը դաժան խարազանի նման չմնար մեր սերունդների ճակատին: