Ինչու Ադրբեջան, ինչու այս պահին. Ալեքսանդր Իսկանդարյանը մեկնաբանում է Պուտինի այցը

Քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը Tert.am–ի հետ զրույցում անդրադարձել է Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի՝ օգոստոսի 13-ին Ադրբեջան կատարելիք այցին։ Քաղաքագետը բացատրում է, թե Վլադիմիր Պուտինն իր ընտրվելուց հետո ինչու է տարածաշրջանի երկրներից առաջինն այցելում հենց Ադրբեջան, ինչպես նաև այն, թե ինչու է այցը կատարվում հիմա։ Քաղաքագետը նաև անդրադառնում է Ադրբեջանում նախատեսված նախագահական ընտրություններին։ 


- Պարոն Իսկանդարյան, ըստ Ձեզ՝ ինչո՞ւ է Վլադիմիր Պուտինը նախագահ ընտրվելուց հետո տարածաշրջանում առաջինն այցելում Ադրբեջան: Ըստ որում, այցը բավականին տպավորիչ է՝ Կասպիական նավատորմի ռուսական նավերով և մեծ պատվիրակության ուղեկցությամբ:

- Վլադիմիր Պուտինը Ռուսաստան է այցելում Իրան գնալու ճանապարհին: Ինչ վերաբերում է հարցի համատեքստին, ապա ընդամենը վերջերս Ադրբեջանում էր գտնվում «Ռոսնեֆտի» ղեկավար պարոն Սեչինը, և ըստ ամենայնի քննարկվել են ընկերության՝ Ադրբեջանում աշխատելու հնարավորությունները:

Քանի որ պատվիրակության կազմում են նաև Կասպիական հարցերով ռուս-ադրբեջանական գլխավոր բանակցողը, ՌԴ Արտակարգ իրավիճակների նախարարութան, Տրանսպորտի նախարարության և ՌԴ ՊՆ-ի ներկայացուցիչերը, ըստ ամենային, կկնքվեն լայն ուղղվածություն ունեցող պայմանագրեր: Չի բացառվում, որ իրականություն դառնան խոսակցությունները, որ Ադրբեջանը տվել է ռազմանավեր ձեռք բերելու պատվերներ: Չմոռանանք, որ 2015–ին ավարտվում է Կասպից ծովի հակառակ ափում՝ Թուրքմենբաշի նավահանգստում, ռազմական բազայի կառուցումը:

Ավելի ընդհանուր, ապա կա երկու պատճառ, որպեսզի այդ այցը տեղի ունենա և տեղի ունենա հենց հիմա: Առաջինը ինչպես ասացի՝ Իրան ճանապարհին այցելությունն է և երկրորդ՝ ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունները, կապված Գաբալայում ադրբեջանական լոկացիոն կայանների հետ, վերջին տարիներին վատթարացել էին և կա դրանք բարելավվելու անհրաժեշտություն:

Չմոռանանք, նաև, որ Ադրբեջանում ընտրություններ են և այս առումով ևս այցը որոշակի բաղադրիչ ունի: Ադրբեջանում ընդդիմությանը հաջողվել էր միավորվել ընդդիմության առաջնորդ Ռուստամ Իբրահիմբեկովի շուրջ , որը Ադրբեջանում ընկալվում է որպես ռուսաստանյան նախագիծ:

Եթե անգամ՝ սա ամբողջովին ճիշտ չէ, բայց ֆինանսական առումով անտարակույս Իբրահիմբեկովը ռուսական նախագիծ է : Բացի այդ, պարոն Իբրահիմբեկովը ՌԴ քաղաքացի է, ով դիմել է ՌԴ նախագահին, որպեսզի իրեն արագացված կարգով զրկի քաղաքացիությունից, այն պատճառով, որ Ադրբեջանի Սահմանադրությամբ այլ երկրի քաղաքացիները չեն կարող իրենց թեկնածությունը դնել: Եվ հիմա Վլադիմիր Պուտինը, նրան կարող է զրկել, կարող է և ոչ:

-Ռուս-ադրբեջանական երկկողմ հարաբերությունների բարելավման խնդիր է դրված , ինչի մասին հայտարարել էին նաև ՌԴ նախագահի աշխատակազմից: Հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ դրանք այնքան բարելավվեն, որ դառնան ռազմավարական՝ հայ-ռուսական հարաբերություններից օր օրի վատթարացող հարաբերությունների մասին խոսակցությունների ֆոնին:

- Ադրբեջանը նոր չէ և մշտապես աշխատում է Ռուսաստանի հետ զինամթերքի ձեռքբերման ոլորտում: Կարծում եմ՝ հետխորհրդային տարածքում, բացի այն երկրներից, որոնք արդեն ՆԱՏՕ-ի անդամ են, մյուսների համար տարածաշրջանում զենքի հիմնական մատակարարը մնում է Ռուսաստանը: Կոնկրետ Ադրբեջանի պարագայում ասեմ, որ այս դեպքում կա ինչ-որ բան էլ, որ Ուկրաինայից է գնում, որոշ բաներ էլ՝ Իսրայելից: Եվ Ռուսաստանը, կրկնում եմ, Ադրբեջանին զենք է վաճառում այս երկրի անկախության ձեռքբերման առաջին իսկ տարիներից սկսած, ինչպես և՛ Հայաստանին , և՛ այլ երկրների: Եվ ես չեմ կարծում, որ Ռուսաստանին այսօր ձեռնտու է կտրուկ աղավաղել Հարավային Կովկասում առկա հավասարակշռությունը: Չմոռանանք, որ Ռուսաստանին Հարավային Կովկասում պետք չէ երկու բան. որ ԼՂՀ հակամարտությունը կարգավորվի և որ պատերազմը վերսկսվի:

- Չմոռանանք՝ Լավրովի հայտարարությունը ստատուս- քվոյի պահպանման դժվարության մասին:
- Ես քաղաքագետ եմ, և տարբեր պետական մարմինների ներկայացուցիչերի հարյուրավոր հայտարարությունների եմ ծանոթ: Եվ ասեմ, որևէ հայտարարության մեջ կարևորը ոչ այն թե ի՞նչ է ասված, այլ,թե որտե՞ղ ասված, ո՞ւմ է ասված, ինչի՞ համար և ի՞նչ իրավիճակում:

Այո՛ նման բաներ ասվում են, բայց դրանք պետք է դիտարկել տեղեկատվական հոսքերին ընդհանուր համակարգի մեջ՝ Վրաստանի, Իրանին, կրկնում եմ, բոլոր հայտարարությունների համատեքստում, իսկ համակարգի մեջ ես տեսնում եմ, որ այն քաղաքականությունը, որ Ռուսաստանը վարում է վերջին 25 տարիներին, մնում է նույնը:

Արևմտամետ, պրոռուսական, պրոադրբեջանական, ինչպես հայտնի ֆիլմում է ասվում ՝«ոչ մի անձնական բան», և այստեղ ամեն ինչ տրամաբանական է, ամեն ինչ նույն ռելսերի վրա է: Եվ հորիզոնում էլ չի երևում որևէ պատճառ, թե ինչու Ռուսաստանի այդ քաղաքականությունը պետք է կտրուկ փոխվի:

- Իլհամ Ալիևի հետ կա նախագահի ևս 6 թեկնածու: Ի՞նչ եք կարծում՝ ընտրություններն Ադրբեջանում կանցկացվեն ինչպե՞ս միշտ: Իսկ մյուս թեկնածուները Ձեր կարծիքով՝ «մասովկայի» համար են, ինչպես հայաստանյան նախագահական ընտրությունների ժամանակ մեկնաբանվում էր արմատական ընդդիմության կողմից:

- Հայաստանում իրավիճակը բոլորովին նման չէ Ադրբեջանի իրավիճակին: Նախ, մեզ մոտ նախագահը Դավիթ Տեր- Պետրոսյանը չէ. մեզ մոտ չկա սուլթանականության, իշխանության ժառանգականության խնդիր: Եվ մեզ մոտ էլ նախագահները երկրորդ ժամկետներից հետո երրորդ անգամ չէին ընտրվում:

Երրորդ. շատ մեծ կասկածներ ունեմ, որ Սերժ Սարգսյանը թեկնածուներին կանչում էր իր մոտ կաբինետ և ասում, որ վաղը դնում են իրենց թեկնածությունները: Այսինքն՝ Հայաստանում նախագահական ընտրություններում առկա է լինում իրական մրցակցություն: Այլ հարց է, որ միգուցե մարդիկ թույլ են, միգուցե՝ այնքան ուժ չունեն, որ կարողանան հաղթանակ տանեն:

Ի վերջո, բեմականացում ու կրկես չէին 2008-ի նախագահական ընտրություններից հետո մարտյան դեպքերը , և դա քաղաքական մրցակցության շատ վատ, ոչ հաճելի, զզվելի, բայց՝ մրցակցության վկայություն էր:

Վերջին նախագահական ընտրություններում էլ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի՝ մոտ 40 տոկոս ձայներ հավաքելը նույնպես խոսում է այդ մասին: Այն, որ նա չկարողացավ այդ իրական քաղաքական մրցակցության արդյունքներից օգտվել, դեռ չի նշանակում, որ այն չկար:

Նաև այն, ինչը մայիսից դեկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում տեղի էր ունենում քաղաքական կուլուարներում և որի արդյունքում պարոն Ծառուկյանը իր թեկնածությունը չառաջադրեց , նույնպես խոսում է իրական մրցակցության մասին:

Հայաստանը դժվար է, իհարկե, համեմատել Շվեյցարիայի ու Ֆրանսիայի հետ, բայց նաև պետք չէ համեմատել Ուզբեկստանի, Թուրքմենստանի, Ադրբեջանի, Ռուսաստանի ու Կորեայի հետ:

Այնպես որ, Ալիևը կլինի նախագահ, իսկ թեկնածուները, որոնց առաջադրել է, ինչո՞ւ են 6-ը: Ուզել է, որ վե՞ցը լինեն: Եթե ուզենար, որ լինեին քառասունը, կլինեին քառասունը: Միակ բացառությունը պարոն Իբրահիմբեկովն է, այն պարզ պատճառով, որ նա Ադրբեջանում չի բնակվում: Այլ կլիներ իրավիճակը, եթե Ադրբեջանում բնակվեր: Եվ ինձ թվում է, որ եթե Պուտինն այսօր այցելում է Ադրբեջան, ապա, երևի, ինչ-որ կերպով այնպես կարվի, որ պարոն Իբրահիմբեկովը հարմար կգտնի չգրանցել իր թեկնածությունը: Նրան ամեն դեպքում կարելի է չգրանցել՝ մեղադրելով, ինչպես հայտնի սովետական անեկդոտում՝ խոշոր եղջերավոր անասունների բռնաբարության մեջ՝ մահացու ելքով:

Իսկ եթե այնպես ստացվի, որ հանկարծ Ալիևին ու Պուտինին չհաջողվի պայմանավորվածություններ ձեռք բերել, ապա այդ դեպքում, պարոն Իբրահիմբկովին չեն գրանցի: Իսկ, եթե իրադարձությունները հանկարծ այնպիսի ընթացք ստանան, որ գրանցեն, ապա ստիպված են լինելու ընտրություններից հետո ծեծել տղաներին: Ընդ որում՝ ուժեղ:

Դրանից էլ կախված է լինելու միջազգային հանրության այս կամ այն արձագանքը: Բայց որպես միջին՝ ադրբեջանական նախագահական ընտրությունները կգնահատվեն ՝ ոչ այս ոչ այն:

Դիտորդները հետագայում, իհարկե, կգրեն, որ նկատել են, որ Ադրբեջանում չկար իրական մրցակցություն: Բայց կրկնում եմ՝ ոչ ոք էլ չի սպասում, որ Ադբեջանում պետք է անցկացվեն այնպիսի ընտրություններ, ինչպես Ֆրանսիայում: Այն պարզ պատճառով, որ սա Ադրբեջանն է: Չմոռանանք, որ Ադրբեջանը Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության անդամ չէ, չնայած ներգրավված է «Արևելյան գործընկերության» ծրագրում , բայց չի կարող ԵՄ-ի հետ Ասոցացման համաձայնագրի հարցով բանակցություններ տանել: Հենց այն պատճառով, որ Ադրբեջանը հենց այնպիսին է, ինչպիսին, որ է: Ի վերջո, վարկանիշային տարբեր համակարգերով՝ Ադրբեջանը համարվում է դիկտատուրա: Մի բան, որ, ընդհանուր առմամբ, ճիշտ է: