Ադրբեջանի բնակչությունն այսօր խոր նոկդաունի մեջ է, տասնյակներով դիակներ են ստանում սահմանից. Հ. Մելիք-Շահնազարյան

Քաղաքագետ Հրանտ Մելիք Շահնազարյանը, Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադառնալով այսօր սահմանին ստեղծված իրավիճակին, ասաց, որ այսօր ունենք իրական պատերազմի բոլոր հատկանիշները` կրակոցներ, դիվերսիոն գործողություններ, հարձակումներ, սպանություններ, գերիներ և այլն։ «Այս տեսանկյունից հարցը դիտարկելիս` կարելի է պնդել, որ 20 տարուց ավել ձգձգվող պատերազմը նոր փուլ է մտնում, նոր թափ հավաքում»,– ասաց նա: Քաղաքագետը նաև հիշեցրեց, որ ՀՀ Զինված ուժերի ղեկավարությունը բազմիցս հայտարարել է, որ հայկական բանակը կարող է լուծել իր առջև դրված բոլոր մարտական խնդիրները, այսօր այդ հավաստիացումների իրականացման ականատեսն ենք դառնում։

-Վերջին շրջանում ադրբեջանական դիվերսիոն գործողությունները ու ներթափանցումները հայկական տարածք մշտապես են: Եվ հիմա արդեն շատ ավելի հստակ է խոսվում պատերազմի վերսկսման վտանգի մասին։ Ինչպե՞ս եք գնահատում սահմանում ստեղծված իրավիճակը։

- Միշտ պետք է հիշել, որ 1994 թվականին հայ-ադրբեջանական պատերազմը չի ավարտվել։ Ընդամենը զինադադարի համաձայնագիր է ստորագրվել, որի դրույթները, փաստորեն, չեն պահպանվում։ Այսօր մենք ունենք իրական պատերազմի բոլոր հատկանիշները` կրակոցներ, դիվերսիոն գործողություններ, հարձակումներ, սպանություններ, գերիներ: Այս տեսանկյունից հարցը դիտարկելիս` կարելի է պնդել, որ 20 տարուց ավել ձգձգվող պատերազմը նոր փուլ է մտնում, նոր թափ հավաքում։ Ավելի ճիշտ` ընթանում այդ ուղղությամբ։
 

- Սա այլևս կասեցման, կանխման ոչ ենթակա փո՞ւլ է, ըստ Ձեզ:

-Կարծում եմ՝ այդ ընթացքն անկասելի չէ։ Համոզված եմ, որ պատերազմի մասշտաբների հնարավոր մեծացումը դեռևս կարելի է կանխել։ Հայկական բանակն ունի այդ ներուժը։ Սահմանին կանգնած մեր զինվորը կարող է խաղաղություն պարտադրել թշնամուն, եթե, իհարկե, ադրբեջանցիների մոտ խելամտության անգամ չնչին նշաններ դեռևս կան։ Եթե ոչ` մեղքն իրենց վիզը։ Բոլոր դեպքերում, ակնհայտ է, որ ՀՀ և ԼՂՀ Զինված ուժերն այսօր ամեն ինչ անում են, որպեսզի լոկալ բնույթ կրող ընդհարումները չվերաճեն լայնամասշտաբ պատերազմի։ Անհրաժեշտ է, որպեսզի ռազմական գերատեսչությունների այդ աշխատանքին միանան նաև մեր դիվանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչները։ Իրավիճակը, ինչպես տեսնում եք, խիստ լարված է և միասնական աշխատանք է պահանջում։

Ինչ վերաբերում է սահմանում ստեղծված դրությանը, ապա, ինչպես ասացի, այն լիովին ենթարկվում է պատերազմական իրավիճակի տրամաբանությանը։ Ադրբեջանցիները հասկացել են, որ խաղաղության պահպանման երկու հիմնական գործոններից մեկը` արտաքին ճնշումը, այսօր չի գործում։ Ուստի, նրանք փորձում են օգտվել պահի ընձեռած հնարավորություններից և տարածաշրջանում նոր իրավիճակ ստեղծել։ Բաքվում հիանալի հասկանում են, որ ռուս-ամերիկյան հարաբերություններում առկա խնդիրները կարող են էլ ավելի խորանալ և երկու կողմերի աշխարհաքաղական մրցակցության ոլորտ ներգրավել նոր տարածաշրջաններ։ Այդ թվում նաև` Հարավային Կովկասը։ Ուստի, Բաքուն ձգտում է մեծացնել իր ազդեցությունը Կասպից և Սև ծովերի ավազաններում` փորձելով հնարավորինս թանկ խաղաղություն «վաճառել» արտաքին գործընկերներին։

Ադրբեջանցիների ռազմատենչ քաղաքականության ևս մի քանի պատճառներ կան։ Այս դեպքում խոսքը, օրինակ, կարող է վերաբերել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափի փոփոխմանը։ Պաշտոնական Բաքուն վաղուց է փորձում լուծել այդ խնդիրը։ Հակառակորդը համոզված է, որ ԵԱՀԿ ՄԽ-ը վերածվել է տարածաշրջանային նշանակություն ունեցող հարցերի քննարկման յուրահատուկ այնպիսի փակ ակումբի, որտեղ ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան համաձայնեցնում են իրենց տարածաշրջանային քաղաքականությունը։ Բնական է, որ Ադրբեջանն այդ ֆորմատում կցանկանար տեսնել նաև իր ռազմավարական դաշնակցին` Թուրքիային։

Բայց եթե մի կողմ դնենք քաղաքական բոլոր այս դրդապատճառներն ու դրանց զարգացման հնարավոր բոլոր սցենարները, ապա կարող ենք փաստել, որ իրավիճակը սահմանում լիովին վերահսկելի է։ ՀՀ Զինված ուժերի ղեկավարությունը բազմիցս հայտարարել է, որ հայկական բանակը կարող է լուծել իր առջև դրված բոլոր մարտական խնդիրները։ Այսօր մենք այդ հավաստիացումների իրականացման ականատեսն ենք դառնում։

-Հայ-ադրբեջանական հակամարտությունն ընթանում է կենսագործունեության գրեթե բոլոր ոլորտներում։ Այս օրերին ակտիվացել է նաև կողմերի տեղեկատվական-քարոզչական գործունեությունը։ Ի՞նչ դիտարկումներ ունեք այս առթիվ։

– Այո՛, լրատվական դաշտը չէր կարող անմասն մնալ նոր թափ ստացող – պատերազմին։ Այլ հարց է, որ մամուլը և հատկապես էլեկտրոնային կայքերը նոր են գալիս այն գիտակցության, որ գործ ունեն հենց պատերազմի հետ։ Եվ դա, թերևս բնական է. հայկական կողմը ենթագիտակցության մակարդակում պատերազմն ավարտած էր համարում, խնդիրները` լուծված։ Մինչդեռ հակառակորդի շրջանում մշտապես իշխել են ռևանշիստական տրամադրությունները։ Նրանց համար պատերազմը չէր ավարտվել, և մամուլն էլ աշխատում էր այդ տրամադրվածությամբ։ Չնայած դրան, սակայն, կարելի է վստահ պնդել, որ տեղեկատվական-քարոզչական դաշտում նույնպես հայկական կողմի առավելությունը բացահայտ է։ Հատկապես վերջին օրերի զարգացումները ցույց տվեցին, որ ադրբեջանցիների վերջին հանգրվանն ակնհայտ կեղծ, հեշտ հերքվող տեղեկատվության տարածումն ու հաքերային հարձակումներն են։ Երկու գործոններն էլ վկայում են, որ թշնամին պատրաստ չէ բովանդակային պոլեմիկայի, չի կարող ներազդել մեր հասարակական տրամադրությունների վրա, սեփական քաղաքացիներին էլ ստիպված սուտ տեղեկատվություն են մատուցում։

Այս ամենը, իհարկե, չի նշանակում, որ մենք կարող ենք հանգիստ լինել։ Իրականում, մեր բնակչության հետ նույնպես լուրջ աշխատանք է պետք տանել։ Մենք իրավունք չունենք թաքցնելու այն փաստը, որ երկիրը գտնվում է պատերազմի մեջ։ Հասարակությանը պետք է նախապատրաստել։ Դա է խաղաղության միակ նախապայմանը։

– Իսկ պատրա՞ստ է արդյոք Ադրբեջանի բնակչությունը պատերազմի։ Թե՞ խոսքը միայն նրանց առաջնորդների մասին էր։

– Բնակչությունն Ադրբեջանում այսօր խոր նոկդաունի մեջ է հայտնվել։ Տարիներ շարունակ նրանց համոզում էին, իբր ադրբեջանական բանակը կարող է մի քանի օրում գրավել Երևանը։ Փոխարենը այսօր մարդիկ տասնյակներով դիակներ են ստանում սահմանից։ Հասարակությունը բախվել է վիրտուալ քարոզչության և իրականության բախման կիզակետում։ Բավական տխուր պատկեր է։ Ադրբեջանում բոլորն են ընկալում հայկական կողմի պատասխան հարվածի ողջ ծանրությունը։ Վերջին 20 տարիների ընթացքում նրանք այսպիսի կորուստներ չեն ունեցել։ Վստահ եմ` վերջին օրերի դեպքերն անհրաժեշտ չափով կզգաստացնեն Ադրբեջանի բնակչությանը։