ԼՂ պետական սահմանը խախտվել է, այս դեպքում բանակը պետք է վերականգնի այն. Մ. Սարգսյան

Tert.am-ի հետ զրույցում քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանն անդրադառնում է ապրիլին Վիեննայում Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահների հնարավոր հանդիպմանը, քառօրյա պատերազմի ժամանակ կողմերի կրած կորուստներին՝ մարդկային և դիրքային, առաջարկներ անում, որ հանրության վստահությունը վայելող մի շարք մարդկանցից հանձնաժողով կազմվի, որն ամեն ինչ տեղում կուսումնասիրի, կվերլուծի, թե ինչ ռազմավարական նշանակություն ունեն այն դիրքերը, որոնք, հնարավոր է, կորցրել ենք:

-Պարո՛ն Սարգսյան, Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների առաջիկա նախատեսված հանդիպումը կարո՞ղ է այս պատերազմական իրավիճակում ինչ-որ բան փոխել:

-Բայց Ալիևը ունի՞ նման ցանկություն. ես այդ մասին չգիտեմ:

-Բայց Սարգսյանը ունի՞ նման ցանկություն, ճիշտ է՝ ՀՀ Նախագահի խոսնակն ասել է` պատշաճ կարգով ու ժամանակին կտեղեկացվի: Բայց չմոռանանք, որ ՀՀ Նախագահը, ըստ էության, երեք նախապայման էր դրել՝ բանակցություններին մասնակցելու առումով, որ համանախագահները վստահության որոշակի միջոցառումներ անցկացնեն, հանձնառություն ստանձնեն, որ այդ վստահության միջոցառումները, հետաքննության մեխանիզմները տեսնելուց հետո նրանք հասցեական հայտարարություններ անեն, թե ով խախտեց հրադադարի պայմանագիրը։

-Հենց խնդիրը դա է, եթե պայմաններ է դնում, և համաձայնություն էլ կա, կամ պետք է հասկացնի, որ այդ պայմանները կատարվել են, կամ էլ պիտի բացատրություն տա, թե ինչպես են շրջանցվել իր պայմանները: Հիմա կոնկրետ բան չկա, բայց հանրությանը հետաքրքրում է, որովհետև առանց այդ էլ պատերազմական իրադարձությունների ժամանակ հանրության մեջ հարց կա, պահանջ, որ մինչև Ադրբեջանը չվերադառնա ապրիլմեկյան դիրքերին, բանակցությունները չեն լինի:

Որովհետև, երբ մեր բանակը արդեն սկսել էր կասեցնել ու երբ արդեն մերոնք էին ազատագրում, առնվազն պետք է սպասվեր, որ մեր դիրքերը մեզ վերադարձվեն, չէ՞։ Բայց ի՞նչ եղավ: Ռուսաստանի միջոցով եղավ չէ՞ այդ պատմությունը:

-Հիշո՞ւմ եք՝ 90-ականներին էլ նման խոսակցություն կային, այսօր էլ քաղաքագետ Արա Պապյանը հայտարարեց, որ 94թ. , երբ ակնհայտ էր, որ ադրբեջանական կողմը կորցրել է դիմադրելու ունակությունը, «մենք պետք է մինչև Եվլախ հասնենք և փակենք Ադրբեջանի նավթի արտահանման ճանապարհը»:

-Եվլախի խնդիր չկա, խնդիրն այն է, որ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության պետական սահմանը խախտվել է, և նման դեպքերում աշխատանք է տարվում, վերականգնվում է այդ սահմանը: Ես խոսում եմ պետական քաղաքականության մասին։ Դուք խոսում եք ինչ-որ կարծիքների մասին, էքսպերտին մատուցում:  Եկեք խոսենք ըստ էության։ Ըստ էությանն այն է, որ Պաշտպանության բանակը վերականգնում էր այդ սահմանը, բանակին հրաման է տրվել՝ չվերականգնել այդ սահմանը: Սա մտահոգություն է առաջացրել Ղարաբաղում՝ սպայական կազմի մոտ, մարդկանց, բոլորը տեղերը հարցրել եմ: Եթե մարդիկ չեն կարողանում հասկանալ… Հիմա առանց բացատրությունների վեր են կենում, գնան-խոսեն (բանակցությունները նկատի ունի), բայց բացատրություն պե՞տք է տրվի՝ ինչ թեմայով են խոսում: Թող վեր կենան, ասեն՝ ինչի մասին են խոսում… Պայմանները կատարել են, չեն կատարել: Խնդիրը դա է...

-Երբ ասում եք` պետք է ազատագրեին, բայց հիշո՞ւմ եք կորուստների թիվը սկզբնական շրջանում…

- Թալիշի մոտ այդ դիրքերը թշնամին ինքն է թողել, գնացել: Այդ դիրքերը դատարկ են եղել: Էդ էլ է չէ՞ պետք պատմել՝ ինչ վիճակ էր: Եվ այդ հեքիաթները, որ կորուստները շատ էին լինելու, դիրքերը մեզ համար շատ բան չէին նշանակում... Բա, եթե նշանակություն չունեին, ինչո՞ւ են այդ 75 զինվորները սպանվել:

-Ձեր գնահատմամբ՝ մենք որքա՞ն ենք մեր նախկին դիրքերից կորցրել:

-Ես չգիտեմ, առաջարկել եմ, հիմա էլ եմ առաջարկում՝ թող ստեղծվի մի հանձնաժողով` մարդկանցից, որոնց հավատում են։ Թող գնան՝ տեղում, պարզ ու հստակ որոշեն՝ եզրակացության գան՝ ինչքան կորցրած տարածք կա՝ մեկ։ Երկրորդը՝ դրանց ստրատեգիական նշանակությունը ո՞րն է: Եվ համապատասխան տեղեկատվություն ներկայացնեն, իսկ պաշտպանության նախարարին էլ դատի տան՝ ժողովրդին խաբելու համար: Եվ, վերջապես, պատասխանատվության խնդիր էլ կա, չէ՞: Եթե դիրքերը նշանակություն չեն ունեցել՝ ինչո՞ւ են տղաները զոհվել էդ դիրքերի համար:

-Հայաստանին ու Ադրբեջանին զենքի էմբարգոյի վերաբերյալ ԱԳ փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանի կարծիքը կիսո՞ւմ եք: Մի ռուս քաղաքագետ, օրինակ, ասաց, որ էմբարգոն չպետք է միակողմանի լինի:

-Բայց պետք է ավելի կոնկրետ խոսել, խոսում են, չէ, որ բոլորը չպետք է որոշ սուբյեկտների, օրինակ՝ ԻԳԻԼ-ին զենք վաճառեն: Նույնը, եթե ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդը որոշում է, որ որևէ մեկը իրավունք չունի, այդ խնդիրը էլ չի առաջանում: