Կարծում եմ` Արցախում սահմանադրական փոփոխություններն անհրաժեշտ են. ԼՂՀ ԱԺ պատգամավոր Գագիկ Պետրոսյան

Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավոր, «Հայրենիք» խմբակցության անդամ Գագիկ Պետրոսյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադարձել է Արցախում սահմանադրական փոփոխություններ անելու, այսինքն՝ խորհրդարանական կառավարման համակարգի անցնելու անհրաժեշտությանը, ինչպես նաև ԼՂՀ նախագահ Բակո Սահակյանի պաշտոնավարման երկարաձգմանը վերաբերող հարցին:

-Պարո՛ն Պետրոսյան, այս օրերին հաճախ է խոսվում, որ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը հետևելով Հայաստանի Հանրապետության օրինակին, սահմանադրական փոփոխություններ է պատրաստվում իրականացնել՝ անցնելու խորհրդարանական կառավարման համակարգի:

-Ինչպես գիտեք, սահմանադրական փոփոխությունների հարցով զբաղվող պետական հանձնաժողովը, ադրբեջանաղարաբաղյան 2-րդ պատերազմի պատճառով, սահմանադրական փոփոխությունների հայեցակարգը ներկայացնելու է 2016-ի հուլիսի 1-ին: Մինչ այդ, պետական կառուցվածքի վերաբերյալ հնչում են զանազան տարբերակներ, օրինակ` խորհրդարանական հանրապետություն՝ ուժեղ վարչապետով և արարողակարգային նախագահով կամ առանց նախագահի, որի արարողակարգային գործառույթներն այս դեպքում պիտի դրվեն սահմանադրական դատարանի վրա, կամ կարող է ստեղծվել Սենատ, որի կազմում կընդգրկվեն նախկին նախագահներն ու հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչները՝ հայ բնակչության տեսակարար կշռին համարժեք (ի դեպ, ադրբեջանաղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո՝ այս տեսակետն արժե քննարկել), ուժեղ նախագահական հանրապետություն` առանց վարչապետի, կա նաև ամեն ինչ անփոփոխ թողնելու տարբերակ, որի կողմնակիցներն աճել են արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո:

Բոլոր տեսակետներն էլ արժանի են ուշադրության, միաժամանակ, պակաս կարևոր չեն այս կամ այն համակարգին անցնելու ուղիները: Այստեղ էլ կան տարբեր կարծիքներ։ Օրինակ, խորհրդարանական հանրապետության կամ առանց վարչապետի նախագահական համակարգին անցնելիս առաջարկում են ցրել խորհրդարանն ու անցկացնել նոր ընտրություններ՝ հաշվի չառնելով այն հանգամանքը, որ 6-րդ գումարման խորհրդարանն ընտրվել է ընդամենը մեկ տարի առաջ: Իմ կարծիքով, այն ցրելը ճիշտ չէ: Մյուս կողմից, խորհրդարանական համակարգին անցնելիս՝ այլ իրողության պայմաններում ընտրված գործող խորհրդարանը չի կարող նոր լիազորություններ ստանձնել առանց անցումային դրույթների, ու դրա հետ կապված, խորհրդարանական համակարգին անցնելիս կարծիք կա, անցումային շրջանի համար խորհրդարանի կողմից ընտրել նախագահ կամ գործող նախագահի լիազորությունները երկարաձգել մինչև 2020թ:

-Ըստ մամուլի հրապարակումների՝ Հայաստանի և Արցախի իշխանություններն արդեն քաղաքական որոշում են կայացրել, ըստ որի, ԼՂՀ գործող նախագահ Բակո Սահակյանը կպաշտոնավարի մինչև 2020 թվականը: Ձեր կարծիքով՝ հնարավո՞ր է, որ Բակո Սահակյանի պաշտոնավարման ժամկետը երկարաձգվի:

-Կարծում եմ՝ հայկական երկու պետությունների իշխանությունները քննարկած կլինեն սահմանադրական փոփոխությունների նպատակահարմարությունը, բայց դժվար թե քննարկած լինեին իրագործման մեխանիզմները: Եթե առաջնորդվելու լինենք Ձեր հարցի տրամաբանությամբ, ապա գործող նախագահի լիազորությունների երկարաձգման լավագույն տարբերակը, արցախյան 2-րդ պատերազմի հետ կապված, գործող ռազմական դրության որոշ, այդ թվում նաև ընտրությունների անցկացման, սահմանափակումները վերացնելն է։ Բայց նման բան չեղավ: Հետևաբար, եթե լիազորությունների երկարաձգման հարց առաջանա, ապա դա կլինի անցման մեխանիզմ, և ոչ թե քաղաքական որոշում:

- Արցախի Հանրապետությունում այս պահին սահմանադրական փոփոխությունների անհրաժեշտություն տեսնո՞ւմ եք:

-Կարծում եմ, որ սահմանադրական փոփոխություններն անհրաժեշտ են, և անձամբ կողմ եմ առանց նախագահի խորհրդարանական հանրապետության: Շատերն են դեմ, նկատի ունենալով Ադրբեջանի հետ չլուծված հակամարտությունը, բայց չէ՞որ Իսրայելին ոչինչ չխանգարեց 70 տարի ծաղկել, շրջապատված լինելով թշնամիներով և ունենալով կառավարման խորհրդարանական համակարգ: Մյուսների փաստարկն էլ այն է, որ աշխարհում չկա առանց նախագահ խորհրդարանական հանրապետություն, բայց աշխարհում չկա նաև երկրորդ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն: Ակնառու փաստ է` զարգացած երկրների ճնշող մեծամասնությունը կառավարման խորհրդարանական համակարգ ունի։