Մինսկյան գործընթացը դարձել է Բաքվի, Երևանի ու Մոսկվայի «Բերմունդյան եռանկյունին», որտեղ լավ մտադրություններն ու գաղափարներն անհետանում են մշուշում. Թոմաս Դե Վաալի հոդվածը

13:36 • 21.02.18

Մոսկվան երբեք չի կառավարել Ղարաբաղյան հակամարտությունը, բայց այն շարունակում է հակամարտությունում ամենաազդեցիկ արտաքին ուժը մնալ: Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացը կմնա «Նվազագույն» նախագիծ» Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի համար այնքան, մինչև դրա գլխավոր դերակատարները՝ ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին, չորոշեն վերանայել իրենց ռազմավարական առաջնահերթությունները: Այդ մասին carnegie.ru-ում գրում է Քարնեգի հիմնադրամի ավագ գիտաշխատող Թոմաս դե Վաալը:


Հեղինակը նշում է, որ փետրվարին լրանում է Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզում սկսված ճգնաժամի 30 տարին, որով սկսվեց մինչ օրս շարունակվող հակամարտությունը: Հակամարտությունը մի փոքր շրջանի կարգավիճակի շուրջ վեճից վերածվել է միջպետական վիճաբանության՝ «հասնելով» համաշխարհային մայրաքաղաքներ և սոցիալական մեդիաներ:


Երեք տասնամյակի ընթացքում, այնուամենայնիվ, կա երկու հաստատուն փաստ: Մեկը Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի բուն հարցն է, որն արտահայտվեց Լեռնային Ղարաբաղի մարզային խորհրդի 1988 թվականի փետրվարի 20-ին ընդունված աննախադեպ բանաձևում: Երկրորդը նույնպես առկա է փետրվարի 20-ի բանաձևի տեքստում, որը դիմում էր Մոսկվայի գերագույն խորհրդին մարզը Խորհրդային Ադրբեջանից Խորհրդային Հայաստանին փոխանցելու հարցով: Դա հակամարտությունում Մոսկվայի հատուկ դերն է: Երեսուն տարի այդ երկիրը չցանկանալով եղել է հաշտարար՝ միաժամանակ երկու կողմերի համար անհրաժեշտ լինելով և չվայելելով նրանց վստահությունը:


Թոմաս Դե Վաալի խոսքով՝ հաշվի առնելով երկու ազգերի համար նախկին գաղութային իշխանության թվացյալ ուժը՝ ներելի է շատ հայերի ու ադրբեջանցիների պատրանքը, թե Մոսկվան կառավարում է հակամարտությունը, բայց դա այնքան էլ ներելի չէ որոշ արևմտյան վերլուծաբանների դեպքում, որոնք հետխորհրդային տարածքի բոլոր հակամարտությունները հավասարեցնում են իրար՝ բաց թողնելով դրանց կարևոր տարբերությունները:


Ղարաբաղյան հակամարտության կարևոր առանձնահատկությունն այն է, որ Մոսկվան կամ Մոսկվայում որոշ ուժեր վստահամբ դրա վրա փորձել են ազդել, բայց ոչ ուժի դիրքից: Հակամարտության տարիներին տարբեր ռուսական խմբեր պաշտպանել են կա՛մ հայկական, կա՛մ ադրբեջանական կողմերին, դա այդպես է նաև այսօր, երբ տարբեր խմբեր աջակցում են հակադիր կողմերի շահերին: Մինչդեռ հայերը և ադրբեջանցիներն այս երեսուն տարիներին միշտ իրենք են որոշել հակամարտության ձևը. երբ հարմար է եղել մերժել ռուսական միջամտությունը՝ նրանք այդպես էլ արել են, ինչպես, օրինակ, 1994 թվականին՝ տապալելով ռուսական խաղաղապահ զորքերի տեղակայման ծրագրերը:


Վլադիմիր Պուտինի նախագահության օրոք հակամարտության վերաբերյալ ռուսական քաղաքականությունը դարձել է շատ ավելի պահպանողական և հիմնականում ուղղված է եղել երկու կողմերի հետ հավասարապես հարաբերությունները պահպանելուն: Այդ պատճառով Մոսկվայի դիրքորոշումը հակամարտության միջազգային համատեքստում խստորեն տարբերվում է Աբխազիայում, Հարավային Օսիայում կամ Ուկրաինայում իր դիրքորոշումից: Հակամարտությունում հրադադարը պահպանելու և Բաքվի ու Երևանի հետ լավ հարաբերությունները պահպանելու Ռուսաստանի ռազմավարությունը հաղորդում է նաև հակամարտության ընդհանուր միջազգային ներգրավվածության տրամաբանությունը:


Ինչպես և Մոսկվան, Վաշինգտոնն ու Փարիզը նույնպես ակնհայտորեն չեն ցանկանում պատասխանատվություն ստանձնել մի հակամարտությունում, որտեղ այնքան էլ շատ մարդ չի զոհվում և հեռուստատեսային նկարահանող խմբեր առկա չեն, իսկ հակամարտության կողմերն այդքան էլ հակված չեն լուծել իրենց տարաձայնությունները: Մինչ Հայաստանի, Ադրբեջանի և Լեռնային Ղարաբաղի առաջնորդներն ավելի մեծ պատրաստակամություն չցուցաբերեն համատեղ կարգավորման շուրջ աշխատելու համար, դիվանագետների մեծ մասը կնախընտրի խուսափել այդ խնդրի պատասխանատվությունից: Այդ առնչությամբ մինսկյան գործընթացը դարձել է Բաքվի, Երևանի և Մոսկվայի «Բերմունդյան եռանկյունին» (Քառանկյուն՝ Ստեփանակերտը հաշվի առնելու դեպքում), որտեղ լավ մտադրությունները, գաղափարները և լավ մտադրություններ ունեցող դիվանագետներն անհետանում են մշուշում, գրում է Դե Վաալը:


«Բոլոր հակամարտություններն, ի վերջո, ավարտվում են: Հույսն այն է, որ չորրորդ տասնամյակը թևակոխող Ղարաբաղյան հակամարտությունը կկարգավորվի կողմերի՝ իրենց ռազմավարական առաջնահերթությունների վերանայման շնորհիվ, դրա այլընտրանքը՝ մեկ այլ բախման հետևանքով Մոսկվայի կամ իր արևմտյան գործընկերների կողմից հայերին և ադրբեջանցիներին կարգավորում պարտադրելու փորձը, այս տխուր պատմության լավ ավարտի համար ավելի շատ կյանքեր կխլի»,- եզրափակել է Դե Վաալը:

 

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

11:14 • 25.11.24

Կենսաթոշակային ֆոնդի ծավալը հասել է 1 տրիլիոնի, մասնակիցները 525,000-ից ավելին են․ ԿԲ փոխնախագահ

23:54 • 22.11.24

Երևանը կհրաժարվի Բաքվի դեմ հայցերից, եթե կնքվի խաղաղության պայմանագիրը. Փաշինյան

23:52 • 22.11.24

Մանդատները դնելու խնդրանքով դիմել եմ Զեյնալյանին և Աղազարյանին, հուսով եմ Աղազարյանը ևս անարձագանք չի թողնի․ Փաշինյան

23:50 • 22.11.24

SMS` գրավոր տեքստով եմ խնդրել հրաժարական տալ պաշտոնյաներին, բայց ոչ ուշ երեկոյան. Փաշինյան

23:10 • 22.11.24

Կադրային վերջին փոփոխությունները ոչ թե կոնֆլիկտային են, այլ աշխատանքային են․ Փաշինյան

21:16 • 22.11.24

Փաշինյանը հող է նախապատրաստում իշխանությունը Աննա Հակոբյանին փոխանցելու համար, եթե դրսից ճնշումներ լինեն․ Հայկ Նահապետյան

12:29 • 21.11.24

Ինչո՞ւ մանկապարտեզը հոկտեմբերին չի բացվել, ստացվում է՝ սո՞ւտ եմ ասել. զգուշացնում եմ՝ մեկը չխախտի ժամկետը․ Փաշինյան

12:12 • 21.11.24

Մայթով քայլում ես, տեսնում 61 թվի «ԳԱԶ 66»-ի «ռամա» է դրված պապուց հիշատակ, տարե՛ք ձեր տուն, պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան

11:05 • 21.11.24

Վահե Ղազարյանի հետ մանկությունից ընկերներ ենք, դա շատ հարցերում օգնել է, երբեմն՝ խանգարել․ Փաշինյան

21:03 • 20.11.24

Չենք սպասում 2026-ի ընտրություններին, ամեն բան անելու ենք, որ իշխանափոխությունը լինի մինչև այդ. Աննա Գրիգորյան

20:33 • 19.11.24

Վաղ թե ուշ Փաշինյանը կարմիր աստղով «պիլոտկա է» հագնելու, մոտ է այդ ժամանակը․ Հայկ Մամիջանյան

18:50 • 19.11.24

ԱրարատԲանկը` «Իմ անտառ Հայաստան»-ի կողքին․ Ազնավուրի անվան անտառ է հիմնվելու (տեսանյութ)

15:03 • 19.11.24

Սուբսիդիայի տոկոսը պահպանելով հնարավորինս նվազ՝ կավելացնենք քաղաքապետարանի եկամուտները. Ավինյան

14:07 • 19.11.24

«Ո՛չ 300 դրամներին»․ «Մայր Հայաստանը» Երևանի ավագանու նիստի ժամանակ ակցիա իրականացրեց

12:49 • 19.11.24

Մինչև 7 տարեկան երեխաները տրանսպորտով կերթևեկեն անվճար, թոշակառուները՝ 30% զեղչով. փոխքաղաքապետ

15:40 • 18.11.24

«Նոմա» ռեստորանը ներկայանում է նորովի. այն կընդունի իր հյուրերին նաև ձմռան ամիսներին

12:44 • 18.11.24

Այն, որ պաշտոնանկությունների մասին դուք գիշերն եք իմացել ու գրել, դա չի նշանակում, որ այդ գործընթացները տեղի են ունեցել գիշերը. Վահագն Ալեքսանյան

12:27 • 18.11.24

Հովիկ Աղազարյանի մասով կա հարուցված կարգապահական վարույթ, որը կունենա հետևանք. Վահագն Ալեքսանյան

12:18 • 18.11.24

Սափրվելը հետևանքներ էր ունենալու. մի՛ ափսոսացեք, շատ բան չենք կորցրել. Աղվան Վարդանյանը՝ պաշտոնանկությունների մասին

12:05 • 18.11.24

Այդ պաշտոնանկությունները դիտարկում եմ նախընտրական տրամադրությունների ներքո. Տիգրան Աբրահամյան

11:55 • 18.11.24

Օպերայի տարածքի շինությունները քանդելու ենք ու ստանանք կանաչ տարածք՝ մարդկանց օգտագործման համար. քաղաքապետ

11:54 • 18.11.24

Մենք մեր պահանջներում ավելի խիստ ենք լինելու, չենք հանդուրժելու անորակ սննդի մատակարարում մեր մանկապարտեզներ. Ավինյան

17:39 • 15.11.24

Վերելակը կանչեք՝ չի գա, գալիս մեծ-մեծ խոսում եք. Կոնջորյանը՝ ընդդիմությանը

16:18 • 15.11.24

Մե՞նք ենք «Հոկտեմբերի 27»-ի շահառուն, թե Անդրանիկ Քոչարյանը, որ այդ խառը վիճակում պաշտոնյաների ցանկ էր ներկայացնում, մեկն էլ ինքն էր. Քրիստինե Վարդանյան

13:21 • 15.11.24

Սասուն Միքայելյանի որդին այնքան լավ քաղաքապետ է, որ ասում են՝ «Սևակը Հրազդանի հետ է ամուսնացել»․ Անդրանիկ Քոչարյան

12:46 • 15.11.24

Կիրանցում անասունը սահմանն անցնու՞մ է. Փաշինյանը՝ Տավուշի մարզպետին

12:16 • 15.11.24

Ո՞վ է ում ձեռք առնում, ուզում եմ հասկանամ, ես «քյասիբի ռադիո» չեմ․ Փաշինյանն՝ իրավապահներին

12:05 • 15.11.24

Ոստիկանության զորքերը կենտրոնացված են Երևանում, այնպես կանենք, որ մարզերում էլ խնդիր չլինի. Փաշինյան

11:04 • 15.11.24

Դուք ոչ միայն Փաշինյանի, այլ Զավենիչի երկրպագուն եք. Խամոյանը՝ ՀԾԿՀ նախագահի թեկնածուին

15:48 • 14.11.24

Պարոն Աղազարյան Հովիկին ոչ ոք չի դատապարտի, որովհետև կառավարությունը չի ձախողվի. Աղազարյան

13:52 • 14.11.24

Կարդացի Անկախության հռչակագիրն ու սարսափելի եզրահանգման եկա՝ ՀՀ-ն չի կարող գոյություն ունենալ. Նիկոլ Փաշինյան

13:20 • 14.11.24

Բանակը մի՛ սրբագործեք, ասում են՝ մեր զինվորի ցավը տանեմ, դուրս կգա Մադագասկար․ Փաշինյան

12:34 • 14.11.24

Այսօրվա մեր հավաքական սոցիալ-հոգեբանությունն ու սոցիալ-մտածողությունն ապապետական է․ Փաշինյան

11:50 • 14.11.24

Աղազարյա՛ն, ջանդ յուղի, քո գլխին են սարքում, ա՛յ ընկեր, դու էլ ես նախկին դաշնակցական. Արթուր Խաչատրյան

11:21 • 14.11.24

Դուք Թուրքիային ու Ադրբեջանին՝ մեր անվտանգության երաշխավոր դարձնելը փաթեթավորել եք իրական Հայաստանի ներքո, որը շատ այլանդակ տեսք ունի. Քրիստինե Վարդանյան

11:02 • 14.11.24

Դուք ձգտում եք վերադարձնել պատմական Հայաստանը, որտեղ կաք դուք, չկա պետականություն ու կա գուբերնատոր դառնալու հնարավորություն. Արթուր Հովհաննիսյանը՝ ընդդիմությանը

20:37 • 13.11.24

Աթոռը պահելու համար Փաշինյանը պատրաստ է Պուտինի նկարը կախել գլխավերևում, հարց է՝ Պուտինը կտա՞, թե ոչ․ Նաիրա Կարապետյան

17:41 • 13.11.24

Չենք բարձրացնում Ադրբեջանի սահմանադրության փոփոխության հարցը, նույնը ակնկալում ենք իրենցից․ Փաշինյան

16:26 • 13.11.24

Այսօրվա ընդդիմությունը հաջորդ ԱԺ-ում չի լինի, իշխանությունն ավելի բարձր ձայներով կընտրվի․ Ալեն Սիմոնյան

15:47 • 13.11.24

Օկուպացված տարածքների խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու խնդիր դրված չէ․ Սուրեն Պապիկյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց