Հայ-ռուսական հարաբերություններում ընդհանուր դիրքորոշումների և գործողությունների հստակեցման գաղափարը լավն է և ժամանակին. Տրոֆիմչուկ

Արտաքին քաղաքականության, պաշտպանության և անվտանգության հարցերով ռուսաստանցի փորձագետ Գրիգորի Տրոֆիմչուկի խոսքով՝  հայաստանյան հասարակական-քաղաքական շրջանակների կողմից հայ-ռուսական հարաբերությունները լավացնելու ցանկությունը պետք է ողջունել:

Նա նման դիտարկում արեց՝ անդրադառնալով «Նեզավիսիմայա գազետա»- ում հրապարակված Սուրբ Աթոռում, Պորտուգալիայում և Մալթայի Ինքնիշխան Ուխտում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանի հեղինակած հոդվածին:

«Ցանկացած հարաբերություններում արդյունք չի լինում, եթե դրանք չեն համապատասխանում իրենց ժամանակներին,- ասաց նա՝ համաձայնելով նախկին դեսպանի այն մտայնության հետ, որ հայ -ռուսական հարաբերությունների ճարտարապետությունը վերանայման կարիք ունի,- շատ ավելի լավ կլինի, որ դրանք նաև առաջ անցնեն՝ կանխատեսելով ապագա իրադարձությունները և հնարավոր խնդիրները, հատկապես երբ խոսքը գնում է հայ-ռուսական հարաբերությունների մասին, որոնք հիմք են մի շարք ստրատեգիական ոլորտների համար:

Այդ իսկ պատճառով ես լիովին համաձայն եմ Միքայել Մինասյանի հետ, որ սովետական շրջանի հարաբերությունները անհնար է տեղափոխել այսօրվա հողի վրա, քանի որ մեր երկրներն իրենք էլ փոփոխությունների են ենթարկվել, և ամենակարևորը՝ փոխվել է ժամանակը, մեր շուրջը եղած իրավիճակը»:

Հիշեցնենք, որ«Նեզավիսիմայա գազետա»-ում հրապարակված «Երկու պետություն՝ մեկ նպատակ». հայ-ռուսական դաշնակցությանն անհրաժեշտ է նոր ճարտարապետություն» վերնագրով հոդվածում Միքայել Մինասյանը գրել էր, որ հայ-ռուսական հարաբերություններն այսօր ապագային միտված ռազմավարական վերանայման կարիք ունեն։ «Անհրաժեշտ է այդ փոխգործակցության բոլորովին նոր ճարտարապետություն»,- գրել էր նա:

Ըստ Գրիգորի Տրոֆիմչուկի՝ ամբողջ հարցն այն է, թե ինչպիսի նոր ճարտարապետություն է պատկերացնում Հայաստանում, մասնավորապես հոդվածի հեղինակը: «Այստեղ պետք է ասել, որ այս հարցը վաղ թե ուշ և անխուսափելիորեն կհանգի նրան, որ Հայաստանը ղեկավարում է Նիկոլ Փաշինյանը, որը վերցրել է բոլոր ուղղություններով կտրուկ փոփոխություններ կատարելու կուրս և հատկապես Ղարաբաղի հարցով: Նման հայկական դինամիկա նկատվում է նաև ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում: Դրա համար Սուրբ Աթոռում, Պորտուգալիայում և Մալթայի Ինքնիշխան Ուխտում Հայաստանի նախկին դեսպանի թեկուզև ոչ ֆորմալ առաջարկությունը կարող է դասվել այդ շարքում»,- ասաց նա:

Գրիգորի Տրոֆիմչուկը, մատնանշելով ՀՀ նախկին դեսպանի նաև այն ցանկությունը, որ պետք է միացնել Ռուսաստանի և Հայաստանի  ռեսուրսները նոր ստրատեգիական համագործակցության փուլ մտնելու համար, նկատեց, որ առաջարկությունն արված է Ռուսաստանի համար այնքան էլ ոչ հեշտ և խաղաղ ժամանակներում:

«Հատկապես երբ համեմատենք ԽՍՀՄ-ի դարաշրջանի կամ 2014 թվականին եղած իրավիճակի հետ, երբ մենք միասին ավելի շատ ազատ ձեռքեր ունեինք ոչ միայն արտաքին քաղաքականությունում, այլ նաև տնտեսության մեջ: Դրա համար պետք է հաշվի առնել այն պարզ հանգամանքը, որ Ռուսաստանն այսօր շատ ռեսուրսներ չունի, որքան որ ակնկալում է Հայաստանը՝  ելնելով սեփական ստրատեգիական ծրագրերից և Ռուսաստանի ու Արևմուտքի միջև բալանսավորելու ձգտումից»,- ասաց նա:

Այս համատեքստում քաղաքագետը հարց բարձրացրեց. պատրա՞ստ է Հայաստանը որոշակի դժվարությունների և զրկանքների հանուն նրա, որ պահպանի և լավացնի իր հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ:

«Ես կարծում եմ, որ հարցը կարելի է դնել նաև այս տեսքով:  Չենք համարում, որ այս առաջարկը հայաստանյան հասարակության մեջից ուլտիմատում է, քանի որ այն առավել շատ համարվում է հիմքերի լրացուցիչ թեստավորում»,- ասաց նա:

Գրիգորի Տրոֆիմչուկի խոսքով՝ վստահության բարձրացման համար Ռուսաստանն էլ պետք է ունենա հստակ պատկերացում, թե ուր է գնում նոր Հայաստանը՝ հաշվի առնելով 2018 թվականի մայիսի 8-ի նորությունները, երբ «անհասկանալի ճանապարհով ընտրվեց նոր վարչապետ»:

«Մինչ հիմա չի հնչել Սերգեյ Լավրովի հարցի այն պատասխանը, որով նա ցանկանում էր հասկանալ, թե ուր է գնում Հայաստանը և՛ ներքին, և՛ արտաքին հարցերում: Առավելագույն բացություն` նպատակների մասով. ահա թե ինչ է հարկավոր ուժեղացնելու համար ընդհանուր ստրատեգիան, եթե խոսքը նոր միության աշխատանքների մասին է, որն առաջարկում է պարոն Մինասյանը»,- ասաց նա:

Ռուսաստանցի փորձագետը նաև նկատեց, որ պետք է պարզություն այլ կարևոր դետալներում: Օրինակ բերեց ամերիկյան կենսաբանական լաբորատորիաների գործունեության ընդլայնումը Հայաստանի տարածքում:

«Այդպիսի դետալներ, որոնք պահանջում են լրացուցիչ պարզաբանումներ, բավականին շատ են: Պարզաբանման կարիք ունի այն, թե ինչ է նշանակում «ռեսուրսների միացում», այդ թվում՝ ռուսական նավթի՞ և ռուսական գազի՞: Գործընկերը պետք է հստակ ձևակերպի իր ցանկությունները: Ամեն դեպքում չի կարելի բնական համարել իրավիճակը, երբ ԵԱՏՄ և ՀԱՊԿ անդամ Հայաստանը ավելի խնդրահարույց է լինում գործընկեր Ռուսաստանի համար, քան օրինակ Ադրբեջանը, որը չի մտնում այդ կառույցներից և ոչ մեկի մեջ և երբեմն դիտարկվում է որպես ավելի կարևոր ստրատեգիական գործընկեր Մոսկվայի համար, քան Հայաստանն է»,- ասաց նա:

Իսկ ինչ վերաբերում է ընդհանուր նպատակին, ապա ըստ Տրոֆիմչուկի՝ այն իսկապես մեզ համար մեկն է.  անվտանգության կարդինալ բարձրացումն է մեզ համար կարևոր շրջաններում, հատկապես Հարավային Կովկասում՝ իր չլուծված ղարաբաղյան հիմնախնդրով:

«Սերժ Սարգսյանի օրոք խնդիրները նշանակալիորեն քիչ էին, քանի որ նա ոչինչ չէր պահանջում, բացի ստատուս քվոյի պահպանումից և հանգիստ նստում էր հայ-ադրբեջանական բանակցային սեղանին: Բայց Նիկոլ Փաշինյանն առաջ բերեց մի շարք կոնկրետ պայմաններ բանակցություններում, որոնք փաստացի կփոխեն ձևաչափը,- ասաց նա՝ նկատելով, որ այդ ակտիվության և քայլերի հետևում կան շատ անհասկանալի բաներ,- և դրանցից մեկն այն է, որ հարց է առաջանում, թե արդյոք Հայաստանի վարչապետը չի զրուցել այս խնդրի մասին, օրինակ, ԱՄՆ-ի  հետ: Ամեն դեպքում Հայաստանի արած առաջարկները  մեծացնում են անորոշությունը ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում և այդպես նյարդայնացնում Ադրբեջանին, ինչն ընդհանուր առմամբ Ռուսաստանին ձեռնտու չէ»,- ասաց նա:

Ամփոփելով իր խոսքը և հիշատակելով Միքայել Մինասյանի առաջարկությունը՝ Գրիգորի Տրոֆիմչուկը նշեց, որ երկու երկրների հարաբերություններում եղած վերոնշյալ խնդիրները հաշվի առնելով՝ կարելի է ասել, որ ընդհանուր դիրքորոշումների և գործողությունների հստակեցման գաղափարը լավն է և ժամանակին:

«Ես, օրինակ, միայն կողմ եմ դրան: Սակայն անհրաժեշտ է հանդիպել և առաջին հերթին մեր՝ փորձագիտական մակարդակով, որպեսզի ճշգրտենք այս պրոյեկտի բոլոր պարամետրերը»,- ասաց նա: