Շատ կառավարություններ չեն դիմանա և կորոնավիրուսի համաճարակի վերջնարդյունքում բեմահարթակից դուրս կգան, բայց դա իրենց խնդիրն է․ ՌԴ Պետդումայի հանձնաժողովի նախագահ (տեսանյութ)

Իրավիճակն, իհարկե, չափացանց բարդ է, բայցև՝ կանխատեսելի, ինչը ամենակարևոր հարցն է։ Այս մասին «Արմնյուզ» հեռուստաընկերության «Հեռավար քննարկում-զրույց Սամվել Ֆարմանյանի հետ» հաղորդման ընթացքում ասել է ՌԴ Պետդումայի պատգամավոր, եկամուտների, ծախսերի, էթիկայի ու մանդատային հարցերով մշտական հանձնաժողովի նախագահ Օթարի Արշբան՝ անդրադառնալով երկրում կորոնավիրուսով պայմանավորված իրավիճակին։

«Ռուսաստանում ունենք վարակակիրների քսանհինգ տոկոս աճ մեկ օրում, վարակակիրների ընդհանուր թիվն անցել է տասնհինգ հազարը։ Մարդկանց փրկելու նպատակի համար իրականացվում են հնարավոր բոլոր միջոցառումները։ Օրինակ, վաղը մենք նախատեսում ենք Պետական դումայի նիստ անցկացնել, ուրբաթ օրը ևս մենք ամրագրել ենք՝ ընդունելու համար օրենքներ, որոնք հնարավորություն կտան վերանայելու պետական բյուջեն, ինչն էլ հնարավորություն կտա բյուջեին աջակցելու ձեռնարկություններին, պետական վարկային երաշխիքներ տրամադրելու նրանց։

Նույն նպատակի համար մենք արդեն ընդունել ենք օրենքների մի ամբողջ փաթեթ, ինչի շնորհիվ կառավարությանը տրվել են առավել լայն լիազորություններ՝ լինելու առավել մոբիլ և ստեղծված իրավիճակում կայացնելու արագ որոշումներ։ Հաշվի առնելով, որ ձևավորվել է շուրջօրյա ռեժիմով գործող շտաբ, առաջին պլան է գալիս ամենօրյա մշտադիտարկումը, ինչը և արվում է և ամենօրյա ռեժիմով նախագահին զեկուցվում է իրավիճակի, դրա փոփոխության մասին, և կայացվում են նոր կամ լրամշակումների են ենթարկվում ինչպես տեղական այնպես էլ ֆեդերալ՝ համապետական մակարդակներում կայացված որոշումները»,- մանրամասնել է պատգամավորը։

Ֆարմանյանի դիտարկմանն առ այն, որ  շատ հնչեղ անուններ, մասնագետներ, այդ թվում Հենրի Քիսինջերը, որը վերջերս հանդես էր եկել հրապարակմամբ և պնդում էր, որ մեծ հավանականությամբ աշխարհակարգը, որպես այս համավարակի հետևանք, փոփոխության կենթարկվի և հարցին՝ ինչպիսի՞ն կլինի աշխարհակարգը կորոնավիրուսից հետո, ինչպիսի՞ տնտեսական, սոցիալական, վարքաբանական ու մշակութաբանական փոփոխությունների կհանգեցնի այս համաճարակը, Արշբան պատասխանեց՝ ապագայի վերաբերյալ այդքան էլ վատատես չէ․

«Ես համաձայն եմ, որ աշխարհը համաճարակից կարթնանա որպես այլ, որպես ուրիշ։ Բայց ես չգիտեմ, թե այդ իներցիան մեզ որքան երկար կուղեկցի։ Կարծում եմ, որ որոշ ժամանակ մենք կփորձենք միասնաբար գտնել գոյություն ունեցող հարցերի լուծումը։

Առաջինն, ինչում ես վստահ եմ, կլինեն լուրջ փոփոխություններ պետությունների, այսպես ասած, թվային ինդեքսացիայի մեջ։ Այսինքն, այն պետությունները, որոնք մյուսներից շուտ կլուծեն իրենց հարցերը այս համաճարակի հետ, այդ պետությունները ցատկ կկատարեն։ Ես կարծում եմ, որ Ռուսաստանը պատրաստ է նման ցատկի՝ հաշվի առնելով այն ահռելի աշխատանքը, որ ամենօրյա ռեժիմով կատարում է կառավարությունը։

Այն պետությունները, որոնք շուտ իրավիճակի հետ իրենց հարցերը կլուծեն, նրանք առաջ կանցնեն, կդառնան առաջնորդներ, ֆուտբոլային տերմինաբանությամբ ասած, աղյուսակում մի քանի տեղով առաջ կանցնեն, իսկ գուցե և դուրս կգան եվրագավաթների մասնակցության հորիզոնականներ։

Վարքագծի փոփոխության առումով ես որպես Պետական դումայի եկամուտների, ծախսերի, էթիկայի ու մանդատային հարցերով մշտական հանձնաժողովի նախագահ, կարող եմ ասել, որ ինձ մոտ կա ախտահանիչ՝ անգամ տանը, ինչպես բոլորի պարագայում է, և ես վաղը քայլելու եմ ոչ թե քաղաքական  գործչի «դիմակով», այլ լրիվ ուրիշ դիմակով, որպեսզի փրկենք մեկս մյուսիս ամեն տեսակ հնարավոր վատ հետևանքներից ու հիվանդություններից։ Սա համարեք իմ մակերեսային կարծիքը, ինչը կփորձեմ ես կրճատ ձևով ևս մեկ անգամ շարադրել․ աշխարհը կարթնանա այլ, շատ պետություններ՝ այդ թվում և այսօրվա բարեկեցիկ երկրներ կարող են դուրս գալ իբրև աութսայդեր, իսկ շատերը, որոնք այսօր ճիշտ լուծումներ կգտնեն ստեղծված իրավիճակում, որոնց կառավարությունները կաշխատեն, ինչպես գլխավոր շտաբներն են աշխատում առաջնագծում պատերազմական իրավիճակներում, նրանք կարող են ցատկ կատարել, կարող են առաջ պոկվել։

Սամվել Ֆարմանյանի դիտարկմամբ՝ երբ այսօր նայում ենք համաշխարհային առաջատար լրատվամիջոցների հրապարակումներին, այնտեղ, ցավոք սրտի, չկան անգամ եզակի հրապարակումներ, հիշատակումներ ինտեգրացիոն գործընթացների մասին ու շատ քաղաքական գործիչներ, վերլուծաբաններ այն կարծիքին են, որ գլոբալիզացիոն այդ գործընթացները համաճարակի արդյունքում օբյեկտիվորեն կարող են հանգեցնել գլոկալիցազիայի․ «Իհարկե, չկա նման որևէ մեկ մասնագետ, ով հարյուր տոկոսանոց ճշգրտությամբ կարողանար կանխագուշակել, թե կոնկրետ ինչպիսին կլինեն զարգացումները, սակայն կարևոր է հասկանալ, թե ինչպիսին կարող են լինել հնարավոր նման զարգացումները մեր պարագայում՝ հաշվի առնելով այն, որ մենք գտնվում ենք ինտեգրացիոն նույն գործընթացներում՝ ՀԱՊԿ, ԱՊՀ, տնտեսական հարթությունում՝ ԵՏՄ և այլն»,- իր խոսքում նշեց Ֆարմանյանը, որին ի պատասխան ռուս պատգամավորը նշեց, որ այն միջազգային կազմակերպությունները, որոնք ինչ-որ ժամանակ ստեղծվել էին և փորձում էին առաջնորդել գլոբալիզացիոն գործընթացները, նրանց արդյունավետությունն էականորեն նվազել է այսօր, և այն արդեն ոչ մի կերպ համեմատելի չէ հետպատերազմական իրավիճակի հետ։

«Ես կարծում եմ, որ միջազգային գլոբալ կազմակերպությունների դերակատարությունը ոչ թե կվերանա, ոչ թե կմթնի, այլ դա կլինի պարզապես ուրիշ, այն կլինի այլ։ Դրանք ոչ թե կաշխատեն ինչ-որ մեկի կողմից մատով ցուցումներ տալու սկզբունքով, այլ ելնելով մարդկության, մարդկանց ունեցած իրական խնդիրներից ու ելնելով ռեալ իրականությունից։

Իսկ թե որ պետությունները կկարողանան համադրել հումանիտար այդ համագործակցությունը քաղաքական այլ ուղղությունների հետ, ես չգիտեմ։ Դրանք կլինեն հավանաբար այլ ձևաչափեր, այլ դաշնակցություններ, այլ կոնֆիգուրացիաներ։ Փոփոխությունների կենթարկվեն հավանաբար պետությունների ավանդական դաշինքներն ու համագործակցության ձևաչափերը։ Երևի առաջին փուլում դա կլինի, այսպես ասենք, տարածաշրջանային գլոբալիզացիոն գործընթացներ։ Մենք ունենք հումանիտար կապերի մեծ պատմություն։ Կա ՀԱՊԿ-ը, մյուս կառույցներն ու կառուցակարգերը, որոնք մեզ թույլ են տալիս կառավարել ինտեգրացիոն որոշ գործընթացներ, ու այդ ամենը շատ լավ է, բայց ոչ մի բան չի կարող գալ փոխարինելու մեր՝ ձեզ հետ միասին դժվար պահերին միմյանց նեցուկ լինելու, իրար կողք կանգնելու հիշողության ու պատրաստակամության հետ։ Շատ կառավարություններ չեն դիմանա։ Շատ կառավարություններ կորոնավիրուսի և համաճարակի արդյունքում բեմահարթակից դուրս կգան։ Բայց դա իրենց խնդիրն է։ Սա նաև իշխանության փորձություն է»։

Ֆարմանյանի դիտարկմանն առ այն, որ Հայաստանի ու Ռուսաստանի տնտեսությունները միմյանց հետ կապված և ռուբլու կուրսի անկումը վայրկյանական ազդում մեր շատ հայրենակիցների եկամուտների վրա, ովքեր ապրում են Ռուսաստանում և Հայաստանում և բացի համաճարակը, գործ ունենք նաև նավթի միջազգային գների անկման հետ և հարցին՝ ինչպե՞ս այս ամենը, այս գործընթացները կազդեն Ռուսաստանում տնտեսական իրավիճակի վրա, պատգամավորը պատասխանեց․

«Վաղը մենք արդեն կընդունենք գործողությունների երրրոդ փաթեթը ենթադրող որոշումներ։ Մտածում եմ, որ հավելյալ որոշումներ կընդունենք նաև ուրբաթ։ Ու այդպես առաջ կգնանք՝ տրամադրելով վարկային արձակուրդներից մինչև պարտավորությունների չեղարկում, ձեռնարկություններին ու բիզնեսին կտրամադրվի պետական աջակցություն։ Բայց ինչպես ասվում է, պատերազմներից հետո առանց կորուստների դուրս չեն գալիս։ Տնտեսության համար երկու ամիս ոչինչ չանելուց, կանգ առնելուց հետո բարդ ու շատ վտանգավոր իրավիճակ է ստեղծվում։

Այդ պատճառով, օրինակ Ռուսաստանում որոշում ենք ընդունել տրամադրելու հարկային վճարումների վեցամսյա հետաձգում, ապա իրավիճակի հաղթահարումից հետ միայն մեկ տարվա ընթացքում մաս-մաս կատարել վճարումներ։ Ես կարծում եմ, որ այն երկրները, որոնց տնտեսության կառուցվածքում ծառայությունների ոլորտը կազմում է հիսուն տոկոսից ավելի, բոլորից շատ կտուժեն, կտուժեն նաև երկրներն են, որոնք միտված են հանգստի կազմակերպմանը, տուրիզմին։

Մենք այս փուլում տրամադրելու ենք երկու-երեք միլիարդ մեր պահուստներից։ Եթե իրավիճակը պարտադրի, մենք պարտադիր լրացուցիչ միջոցներ ևս կուղղենք տնտեսություն։ Փորձում ենք որևէ մեկին չթողնել ուշադրությունից դուրս»։

Դիտարկմանն առ այն, որ մայիսի ինին լրանում է Հայրենական պատերազմի յոթանասունհինգ ամյակը և հարցին՝ ինչպե՞ս են պատրաստվում նշանավորել այս օրը, պատգամավորը պատասխանեց․

«Չկա որևէ բանավեճ ու քննարկում․ նշանավորելու ու տոնելու ենք հարյուր տոկոսով։ Ամբողջ հարցն այն, թե երբ նշել այն, որ լինեն պայմաններ, որ այդ զորահանդեսին մասնակցեն պատերազմի վետերանները, ներկա լինեն հյուրերը, այդ թվում և ձեր վարչապետը և բոլոր նրանք, ովքեր դեռ պահում են այդ ամենի մասին հիշողությունը, ի հեճուկս այն ջանքերի, որոնք ուղղված են այդ հիշողության աղճատմանը»։