«Հայոց ցեղասպանությունը տեղի է ունեցել և թեկնածու Բայդենը ճանաչել է դա. ժամանակն է, որ նախագահ Բայդենը նույնկերպ վարվի Ապրիլի 24-ին». Newsweek

10:51 • 09.04.21
Իրադարձային

Կրոնական փոքրամասնությունների հարցերով ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի նախկին հատուկ խորհրդական Նոքս Թեմսը Newsweek պարբերականում հրապարակված իր հոդվածում անդրադարձել է կատարել ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի և առհասարակ դեմոկրատների վարած քաղաքականությանը և նշել՝ ժամանակն է, որ Միացյալ Նահանգները ցեղասպանություն անվանի 1915-1923 թվականներին Օսմանյան կայսրությունում հայերի սիստեմատիկ սպանությունները: 

Ստորև ներկայացնում ենք նախկին պաշտոնյայի հոդվածը. 

«Պատմությունը նշանակություն ունի: Ժամանակն է, որ Միացյալ Նահանգները ցեղասպանություն անվանի 1915-1923 թվականներին հայերի սիստեմատիկ սպանությունները: Այդպես վարվելով` հաստատվում է պատմական արձանագրությունը և վերահաստատվում է Միացյալ Նահանգների հանձնառությունը զանգվածային վայրագություններից տառապողների նկատմամբ: Ապրիլի 24-ը՝ զոհերի հիշատակի օրը, նախագահ Ջո Բայդենի համար ճիշտ առիթ է պատմական ռեկորդ հաստատելու համար: 

Պատմությունը խոսուն է: Օսմանյան կայսրությունը, որը նախկինում գտնվում էր ժամանակակից Թուրքիայի տարածքում, 8 տարի շարունակ՝ սկսած 1915 թվականի ապրիլի 24-ից, իրագործել է հայերի, ինչպես նաև ասորիների և հույների զանգվածային սպանություններ: Ըստ պատմաբանների գնահատականների՝ զոհվել է շուրջ 1,5 միլիոն հայ: Դա գաղտնիք չէ: Միայն 1915 թվականին New York Times-ը 145 հոդված է գրել զանգվածային սպանությունների մասին:

ԱՄՆ կառավարությունը ևս տեղյակ է եղել այս մասին: ԱՄՆ դեսպան Հենրի Մորգենթաուն փաստագրել էր դաժան բռնությունները, որոնց ականատեսն էր դարձել, երբ ուղևորվել էր Օսմանյան կայսրության գյուղական համայնքներ: Նրա հուշերում նկարագրվել են թուրքական իշխանությունների ծրագրերը՝ որպես «մի ամբողջ ռասային մահվան դատապարտում. նրանք դա լավ էին հասկանում և ինձ հետ զրուցելիս այդ փաստը թաքցնելու որևէ փորձ չէին անում»:

Միջազգային իրավունքը հիմնավորել է այս պնդումները: Ցեղասպանությունները կանխարգելելու և պատժելու մասին ՄԱԿ-ի կոնվենցիան սահմանում է ցեղասպանությունը՝ որպես «ցանկացած գործողություն, որի նպատակն է ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն ոչնչացնել ազգային, էթնիկ, ռասայական կամ կրոնական խումբը սպանությունների, լուրջ մարմնական վնաս հասցնելու կամ այլ միջոցներով»: 1,5 միլիոն սպանված հայերի փաստը համապատասխանում է այս սահմանմանը:

Պատմության տեսանկյունից հարց չի ծագում այս ոճիրների տեղի ունենալու առնչությամբ: Իրավական տեսանկյունից հարցեր չեն առաջանում դրանք ցեղասպանություն անվանելու առնչությամբ: Սակայն կա քաղաքական հարց այն մասին, թե ինչ ասել:

Ռոնալդ Ռեյգանի նախագահության օրերից ի վեր Սպիտակ տունը  1915 թվականի իրադարձությունները Հայոց ցեղասպանություն չի անվանել՝ չնայած Կոնգրեսի երկու պալատները 2019 թվականին ձայների մեծամասնությամբ ընդունել են Ցեղասպանության մասին բանաձև: Սենատոր լինելու ժամանակ՝ պաշտոնավարման ավելի քան 3 տասնամյակների ընթացքում, Բայդենը եռանդուն կերպով աջակցում էր Ցեղասպանության ճանաչմանը: Որպես նախագահի թեկնածու՝ նա խոստացել է ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը՝ նշելով, որ «չհիշելը ... միայն ճանապարհ է հարթում ապագա զանգվածային վայրագությունների համար»:

Նախկինում աշխարհաքաղաքական դիրքորոշումները ազդեցություն են ունեցել փաստերի վրա՝ գերիշխանություն ունենալով դրանց նկատմամբ: Ժամանակակից Թուրքիան կտրականապես դեմ է այդ իրադարձությունները Ցեղասպանություն անվանելուն: Թուրքիան Հյուսիսատլանտյան դաշինքի (ՆԱՏՕ) դաշնակից է, որը գտնվում է Եվրոպայի, Ասիայի և Մերձավոր Արևելքի խաչմերուկում: Դրա սահմանները հատվում են նախկին ԽՍՀՄ-ի, Իրանի, Իրաքի և Սիրիայի սահմանների հետ:

Երբ ես աշխատում էր Պետդեպարտամենտում ԱՄՆ նախկին նախագահներ Բարաք Օբամայի և Դոնալդ Թրամփի վարչակազմերի օրոք, մասնակցել եմ ներքին քննարկումներին այն մասին, թե արդյոք պետք է «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման՝ եզդիների, ասորիների, քաղդեացի/սիրիացի քրիստոնյաների և այլ փոքրամասնությունների դեմ կատարված ոճրագործությունները ցեղասպանություն որակել: Մենք բազմիցս բախվել ենք հսկայական բյուրոկրատական դիմադրության: 

Ինչ վերաբերում է Հայոց ցեղասպանությանը, ապա այս դեպքում նախագահ Բայդենը բախվում է իրադարձությունների եզակի շրջափուլի, որը թույլ է տալիս նրան սահմանել պատմական ռեկորդ: Նա գլխավորում է վարչակազմը, իսկ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը վարում է էլ ավելի խնդրահարույց քաղաքականություն: Ունենալով հնարավորության «պատուհան»՝ ժամանակն է Ցեղասպանությունը կոչել իր անունով: Սպասելը վարչակազմի համար ամեն ինչ ավելի կբարդացնի:

Կողքի դնելով միջազգային քաղաքականությունը, սա ճիշտ քայլ է: Ցեղասպանություն տեղի է ունեցել: Այս բառը փաստերն է նկարագրում: Իհարկե, դա որոշ թուրքերի դուր չի գա, և Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը կսկսի հոխորտալ, սակայն շատերը կհամաձայնեն, որ դա ճշմարտություն է: Միացյալ Նահանգները պերճախոս և կարճաժամկետ շահերի պատճառով չպետք է լռի ոչ հուսալի դաշնակցի հետ: Մենք պետք է առաջնահերթություն տանք կայուն ճշմարտությանը, ոչ թե  անօգուտ զիջումներին: Ինչպես ասել է նախագահ Բայդենը, «լռությունը մասնակցություն է»:

Հայոց ցեղասպանությունը տեղի է ունեցել: Թեկնածու Բայդենը ճանաչել է դա, և ես հույս ունեմ, որ նախագահ Բայդենը նույնկերպ կվարվի Ապրիլի 24-ին»:

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

13:20 • 14.11.24

Բանակը մի՛ սրբագործեք, ասում են՝ մեր զինվորի ցավը տանեմ, դուրս կգա Մադագասկար․ Փաշինյան

12:34 • 14.11.24

Այսօրվա մեր հավաքական սոցիալ-հոգեբանությունն ու սոցիալ-մտածողությունն ապապետական է․ Փաշինյան

11:50 • 14.11.24

Աղազարյա՛ն, ջանդ յուղի, քո գլխին են սարքում, ա՛յ ընկեր, դու էլ ես նախկին դաշնակցական. Արթուր Խաչատրյան

11:21 • 14.11.24

Դուք Թուրքիային ու Ադրբեջանին՝ մեր անվտանգության երաշխավոր դարձնելը փաթեթավորել եք իրական Հայաստանի ներքո, որը շատ այլանդակ տեսք ունի. Քրիստինե Վարդանյան

11:02 • 14.11.24

Դուք ձգտում եք վերադարձնել պատմական Հայաստանը, որտեղ կաք դուք, չկա պետականություն ու կա գուբերնատոր դառնալու հնարավորություն. Արթուր Հովհաննիսյանը՝ ընդդիմությանը

20:37 • 13.11.24

Աթոռը պահելու համար Փաշինյանը պատրաստ է Պուտինի նկարը կախել գլխավերևում, հարց է՝ Պուտինը կտա՞, թե ոչ․ Նաիրա Կարապետյան

17:41 • 13.11.24

Չենք բարձրացնում Ադրբեջանի սահմանադրության փոփոխության հարցը, նույնը ակնկալում ենք իրենցից․ Փաշինյան

16:26 • 13.11.24

Այսօրվա ընդդիմությունը հաջորդ ԱԺ-ում չի լինի, իշխանությունն ավելի բարձր ձայներով կընտրվի․ Ալեն Սիմոնյան

15:47 • 13.11.24

Օկուպացված տարածքների խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու խնդիր դրված չէ․ Սուրեն Պապիկյան

14:51 • 13.11.24

Երիտասարդ տարիքում, երբ լսում էի «Կիլիկիա» երգը, լացում էի, երբ մեծացա, հասկացա՝ ինչի՞ լացեմ, Կիլիկիան՝ ուր, ես՝ ուր. Հովիկ Աղազարյան

14:11 • 13.11.24

Մենք առաջարկում ենք, որ էլի վարկ վերցնենք նոր սարքավորումների, արտադրանքի գեներացման համար, հետո շնորհակալություն եք հայտնելու. Խաչատուր Սուքիասյան

12:21 • 13.11.24

«ՀՀ ԶՈՒ-երն այսօր Հնդկաստանի համար դարձել են գովազդային վահանակ». «Պարոն Մանուկյանը քաղաքական լավ ելույթ ունեցավ, մի՛ խանգարեք». քննարկում ԱԺ-ում

10:44 • 13.11.24

Չե՞ք կարծում, որ բերետավորների հոգեկան առողջությունը ստուգելու կարիք կա․ Խաչատրյանը՝ Քոչարյանին

17:43 • 12.11.24

Գերիների ամբողջական վերադարձը պետք է նախապայման լինի ցանկացած բանակցության համար․ Քրիստինե Վարդանյան

15:23 • 12.11.24

Բաքվում պահվողներին վերադարձնելու ամենապատեհ առիթը COP29-ն է, հետո վերադարձի հավանականությունը հավասարվելու է զրոյի. Արթուր Խաչատրյան

15:11 • 12.11.24

Բաքուն հայ գերիներին օգտագործում է ՀՀ-ից զիջումներ կորզելու համար. Տիգրան Աբրահամյան

12:49 • 12.11.24

Եթե ունենայիք 100 մլն դոլար, որպես պետություն, ո՞ր ոլորտներին կուղղեիք. Խաչատուր Սուքիասյանը՝ նախարարին

12:19 • 12.11.24

Փաշինյանի ներկայությամբ խախտվել է «ՀՀ օրհներգի մասին» օրենքը

11:50 • 12.11.24

20,366 մարդ գնացել է երկրից, 12,700 աշխատատեղ է կրճատվել, գուցե թողեք պատմության անիվը նորմալ գնա՞. Արթուր Խաչատրյանը՝ Վահե Հովհաննիսյանին

11:29 • 12.11.24

«Այստեղ հաց, այստեղ կաց». քաղաքացին ՀՀ-ում պետք է տեսնի իր ապագան, 2025-ին 2 տրիլիոն հարկ կհավաքենք. նախարար

10:59 • 12.11.24

Շնորհակալ եմ վարչապետին ու փոխվարչապետներին՝ իմաստուն առաջնորդության համար․ ֆինանսների նախարար

20:35 • 11.11.24

Մոսկվան մեսիջ հղեց Փաշինյանին՝ քեզնով կամ առանց քեզ վերականգնելու ենք ազդեցությունը Հայաստանում․ Վիգեն Հակոբյան

15:07 • 11.11.24

Ոչ թե իմ տունն իմ ամրոցն է, այլ մեր պետությունն է մեր ամրոցը, իսկ մեր տունը՝ մեր բնակավայրը․ Փաշինյանը՝ ՏԻՄ համակարգի 28-ամյակի միջոցառմանը

14:29 • 11.11.24

Եթե մեծ գործ եք անում, ինչպե՞ս է,որ վարչապետի և ԿԳՄՍ նախարարի երեխաները դրսում են սովորում.Էդգար Ղազարյանը՝ փոխնախարարին

12:40 • 11.11.24

Աննա Հակոբյանի համար 145 հազար դոլար արժողությամբ ծառայողական նոր մեքենա է գնվել, 2 տարի առաջվա ջիպն այդքան մաշվե՞լ էր. Մանուկյանը՝ ՊՊԾ պետի տեղակալին

11:43 • 11.11.24

Հարցը լուծեք, դետալների մեջ մի մտեք, փողը տվեք, եթե պարտք ենք, բայց մրցույթն արեք. Ավինյան

10:48 • 11.11.24

Այս դժվար պահին 24 մլն հավելյալ գումար ենք հավաքագրել Երևանի տրանսպորտից. Տիգրան Ավինյան

20:35 • 08.11.24

Չեմ բացառում, որ ռուսներն ասեն Թրամփին՝ վերադարձրեք մեզ Հարավային Կովկասը՝ մեր պատմական ազդեցության գոտին․ Սուրեն Սարգսյան

13:21 • 08.11.24

«Նախագիծը բերում եք միայն ձե՞ր խմբավորման համար», «քաղաքական թիմի անդամ չեմ, փաթեթը բոլորի համար է». քննարկում ԱԺ-ում

11:58 • 07.11.24

858 մլն եվրոյի շրջանակում կկառուցվի Սիսիան-Քաջարան ճանապարհը, կամուրջներ ու թունելներ․ Սանոսյան

20:41 • 06.11.24

Քաղաքացու դատարկվող սառնարան, 14 միլիարդ դոլար պետական պարտք, հարկային ճնշումներ․ Նաիրի Սարգսյանը՝ 2025-ի մասին

17:33 • 05.11.24

Լավագույն նախագծերը՝ մեկ վայրում. կայացավ Project Management Awards 2024-ը

16:40 • 05.11.24

2025-ին Երևանը պլանավորում է ունենալ ավելի քան 90 մլրդ դրամ բյուջե, այս տարվա 61.5 մլրդի փոխարեն, նաև սեփական եկամուտների աճ կապահովվի. Տիգրան Ավինյան

11:02 • 05.11.24

ԵՄ հետ արտոնագրերի ազատականացման շուրջ ծրագիր ենք մշակում, ԵՄ պատվիրակությունը ՀՀ-ում է. ԱԳ փոխնախարար

20:34 • 04.11.24

Միրզոյանը պետք է ԱԺ շենքից դուրս գար ԱԱԾ աշխատակիցների ուղեկցությամբ՝ գլուխը ներքև ու ձեռնաշղթաներով․ Էդգար Ղազարյան

18:39 • 04.11.24

«Լույսեր» բնակելի համալիրն ընդունեց իր առաջին բնակիչներին

11:12 • 04.11.24

Շուտով անդրադառնալու ենք արտոնյալ խմբերին, նրանք կունենան հանրային տրանսպորտից օգտվելու զեղչային համակարգ. Տիգրան Ավինյան

20:40 • 01.11.24

Հայաստանը լուծարվելու է, եթե հաջորդ ընտրությանը հանրությունը էլի վստահի Փաշինյանին․ Թագուհի Թովմասյան

19:51 • 01.11.24

Բիբլոս Բանկ Արմենիայի հովանավորությամբ անցկացվեց ԵՊՀ Տնտեսագիտության և կառավարման ֆակուլտետի 90-ամյակին նվիրված հանդիսավոր նիստը

13:40 • 31.10.24

Մեր ազգային անվտանգության ռազմավարության մեջ ընդգծել ենք հայկական խոհանոցը` որպես ազգային արժեք. Նիկոլ Փաշինյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց