«Հայոց ցեղասպանությունը տեղի է ունեցել և թեկնածու Բայդենը ճանաչել է դա. ժամանակն է, որ նախագահ Բայդենը նույնկերպ վարվի Ապրիլի 24-ին». Newsweek

10:51 • 09.04.21
Իրադարձային

Կրոնական փոքրամասնությունների հարցերով ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի նախկին հատուկ խորհրդական Նոքս Թեմսը Newsweek պարբերականում հրապարակված իր հոդվածում անդրադարձել է կատարել ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի և առհասարակ դեմոկրատների վարած քաղաքականությանը և նշել՝ ժամանակն է, որ Միացյալ Նահանգները ցեղասպանություն անվանի 1915-1923 թվականներին Օսմանյան կայսրությունում հայերի սիստեմատիկ սպանությունները: 

Ստորև ներկայացնում ենք նախկին պաշտոնյայի հոդվածը. 

«Պատմությունը նշանակություն ունի: Ժամանակն է, որ Միացյալ Նահանգները ցեղասպանություն անվանի 1915-1923 թվականներին հայերի սիստեմատիկ սպանությունները: Այդպես վարվելով` հաստատվում է պատմական արձանագրությունը և վերահաստատվում է Միացյալ Նահանգների հանձնառությունը զանգվածային վայրագություններից տառապողների նկատմամբ: Ապրիլի 24-ը՝ զոհերի հիշատակի օրը, նախագահ Ջո Բայդենի համար ճիշտ առիթ է պատմական ռեկորդ հաստատելու համար: 

Պատմությունը խոսուն է: Օսմանյան կայսրությունը, որը նախկինում գտնվում էր ժամանակակից Թուրքիայի տարածքում, 8 տարի շարունակ՝ սկսած 1915 թվականի ապրիլի 24-ից, իրագործել է հայերի, ինչպես նաև ասորիների և հույների զանգվածային սպանություններ: Ըստ պատմաբանների գնահատականների՝ զոհվել է շուրջ 1,5 միլիոն հայ: Դա գաղտնիք չէ: Միայն 1915 թվականին New York Times-ը 145 հոդված է գրել զանգվածային սպանությունների մասին:

ԱՄՆ կառավարությունը ևս տեղյակ է եղել այս մասին: ԱՄՆ դեսպան Հենրի Մորգենթաուն փաստագրել էր դաժան բռնությունները, որոնց ականատեսն էր դարձել, երբ ուղևորվել էր Օսմանյան կայսրության գյուղական համայնքներ: Նրա հուշերում նկարագրվել են թուրքական իշխանությունների ծրագրերը՝ որպես «մի ամբողջ ռասային մահվան դատապարտում. նրանք դա լավ էին հասկանում և ինձ հետ զրուցելիս այդ փաստը թաքցնելու որևէ փորձ չէին անում»:

Միջազգային իրավունքը հիմնավորել է այս պնդումները: Ցեղասպանությունները կանխարգելելու և պատժելու մասին ՄԱԿ-ի կոնվենցիան սահմանում է ցեղասպանությունը՝ որպես «ցանկացած գործողություն, որի նպատակն է ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն ոչնչացնել ազգային, էթնիկ, ռասայական կամ կրոնական խումբը սպանությունների, լուրջ մարմնական վնաս հասցնելու կամ այլ միջոցներով»: 1,5 միլիոն սպանված հայերի փաստը համապատասխանում է այս սահմանմանը:

Պատմության տեսանկյունից հարց չի ծագում այս ոճիրների տեղի ունենալու առնչությամբ: Իրավական տեսանկյունից հարցեր չեն առաջանում դրանք ցեղասպանություն անվանելու առնչությամբ: Սակայն կա քաղաքական հարց այն մասին, թե ինչ ասել:

Ռոնալդ Ռեյգանի նախագահության օրերից ի վեր Սպիտակ տունը  1915 թվականի իրադարձությունները Հայոց ցեղասպանություն չի անվանել՝ չնայած Կոնգրեսի երկու պալատները 2019 թվականին ձայների մեծամասնությամբ ընդունել են Ցեղասպանության մասին բանաձև: Սենատոր լինելու ժամանակ՝ պաշտոնավարման ավելի քան 3 տասնամյակների ընթացքում, Բայդենը եռանդուն կերպով աջակցում էր Ցեղասպանության ճանաչմանը: Որպես նախագահի թեկնածու՝ նա խոստացել է ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը՝ նշելով, որ «չհիշելը ... միայն ճանապարհ է հարթում ապագա զանգվածային վայրագությունների համար»:

Նախկինում աշխարհաքաղաքական դիրքորոշումները ազդեցություն են ունեցել փաստերի վրա՝ գերիշխանություն ունենալով դրանց նկատմամբ: Ժամանակակից Թուրքիան կտրականապես դեմ է այդ իրադարձությունները Ցեղասպանություն անվանելուն: Թուրքիան Հյուսիսատլանտյան դաշինքի (ՆԱՏՕ) դաշնակից է, որը գտնվում է Եվրոպայի, Ասիայի և Մերձավոր Արևելքի խաչմերուկում: Դրա սահմանները հատվում են նախկին ԽՍՀՄ-ի, Իրանի, Իրաքի և Սիրիայի սահմանների հետ:

Երբ ես աշխատում էր Պետդեպարտամենտում ԱՄՆ նախկին նախագահներ Բարաք Օբամայի և Դոնալդ Թրամփի վարչակազմերի օրոք, մասնակցել եմ ներքին քննարկումներին այն մասին, թե արդյոք պետք է «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման՝ եզդիների, ասորիների, քաղդեացի/սիրիացի քրիստոնյաների և այլ փոքրամասնությունների դեմ կատարված ոճրագործությունները ցեղասպանություն որակել: Մենք բազմիցս բախվել ենք հսկայական բյուրոկրատական դիմադրության: 

Ինչ վերաբերում է Հայոց ցեղասպանությանը, ապա այս դեպքում նախագահ Բայդենը բախվում է իրադարձությունների եզակի շրջափուլի, որը թույլ է տալիս նրան սահմանել պատմական ռեկորդ: Նա գլխավորում է վարչակազմը, իսկ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը վարում է էլ ավելի խնդրահարույց քաղաքականություն: Ունենալով հնարավորության «պատուհան»՝ ժամանակն է Ցեղասպանությունը կոչել իր անունով: Սպասելը վարչակազմի համար ամեն ինչ ավելի կբարդացնի:

Կողքի դնելով միջազգային քաղաքականությունը, սա ճիշտ քայլ է: Ցեղասպանություն տեղի է ունեցել: Այս բառը փաստերն է նկարագրում: Իհարկե, դա որոշ թուրքերի դուր չի գա, և Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը կսկսի հոխորտալ, սակայն շատերը կհամաձայնեն, որ դա ճշմարտություն է: Միացյալ Նահանգները պերճախոս և կարճաժամկետ շահերի պատճառով չպետք է լռի ոչ հուսալի դաշնակցի հետ: Մենք պետք է առաջնահերթություն տանք կայուն ճշմարտությանը, ոչ թե  անօգուտ զիջումներին: Ինչպես ասել է նախագահ Բայդենը, «լռությունը մասնակցություն է»:

Հայոց ցեղասպանությունը տեղի է ունեցել: Թեկնածու Բայդենը ճանաչել է դա, և ես հույս ունեմ, որ նախագահ Բայդենը նույնկերպ կվարվի Ապրիլի 24-ին»:

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

23:54 • 22.11.24

Երևանը կհրաժարվի Բաքվի դեմ հայցերից, եթե կնքվի խաղաղության պայմանագիրը. Փաշինյան

23:52 • 22.11.24

Մանդատները դնելու խնդրանքով դիմել եմ Զեյնալյանին և Աղազարյանին, հուսով եմ Աղազարյանը ևս անարձագանք չի թողնի․ Փաշինյան

23:50 • 22.11.24

SMS` գրավոր տեքստով եմ խնդրել հրաժարական տալ պաշտոնյաներին, բայց ոչ ուշ երեկոյան. Փաշինյան

23:10 • 22.11.24

Կադրային վերջին փոփոխությունները ոչ թե կոնֆլիկտային են, այլ աշխատանքային են․ Փաշինյան

21:16 • 22.11.24

Փաշինյանը հող է նախապատրաստում իշխանությունը Աննա Հակոբյանին փոխանցելու համար, եթե դրսից ճնշումներ լինեն․ Հայկ Նահապետյան

12:29 • 21.11.24

Ինչո՞ւ մանկապարտեզը հոկտեմբերին չի բացվել, ստացվում է՝ սո՞ւտ եմ ասել. զգուշացնում եմ՝ մեկը չխախտի ժամկետը․ Փաշինյան

12:12 • 21.11.24

Մայթով քայլում ես, տեսնում 61 թվի «ԳԱԶ 66»-ի «ռամա» է դրված պապուց հիշատակ, տարե՛ք ձեր տուն, պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան

11:05 • 21.11.24

Վահե Ղազարյանի հետ մանկությունից ընկերներ ենք, դա շատ հարցերում օգնել է, երբեմն՝ խանգարել․ Փաշինյան

21:03 • 20.11.24

Չենք սպասում 2026-ի ընտրություններին, ամեն բան անելու ենք, որ իշխանափոխությունը լինի մինչև այդ. Աննա Գրիգորյան

20:33 • 19.11.24

Վաղ թե ուշ Փաշինյանը կարմիր աստղով «պիլոտկա է» հագնելու, մոտ է այդ ժամանակը․ Հայկ Մամիջանյան

18:50 • 19.11.24

ԱրարատԲանկը` «Իմ անտառ Հայաստան»-ի կողքին․ Ազնավուրի անվան անտառ է հիմնվելու (տեսանյութ)

15:03 • 19.11.24

Սուբսիդիայի տոկոսը պահպանելով հնարավորինս նվազ՝ կավելացնենք քաղաքապետարանի եկամուտները. Ավինյան

14:07 • 19.11.24

«Ո՛չ 300 դրամներին»․ «Մայր Հայաստանը» Երևանի ավագանու նիստի ժամանակ ակցիա իրականացրեց

12:49 • 19.11.24

Մինչև 7 տարեկան երեխաները տրանսպորտով կերթևեկեն անվճար, թոշակառուները՝ 30% զեղչով. փոխքաղաքապետ

15:40 • 18.11.24

«Նոմա» ռեստորանը ներկայանում է նորովի. այն կընդունի իր հյուրերին նաև ձմռան ամիսներին

12:44 • 18.11.24

Այն, որ պաշտոնանկությունների մասին դուք գիշերն եք իմացել ու գրել, դա չի նշանակում, որ այդ գործընթացները տեղի են ունեցել գիշերը. Վահագն Ալեքսանյան

12:27 • 18.11.24

Հովիկ Աղազարյանի մասով կա հարուցված կարգապահական վարույթ, որը կունենա հետևանք. Վահագն Ալեքսանյան

12:18 • 18.11.24

Սափրվելը հետևանքներ էր ունենալու. մի՛ ափսոսացեք, շատ բան չենք կորցրել. Աղվան Վարդանյանը՝ պաշտոնանկությունների մասին

12:05 • 18.11.24

Այդ պաշտոնանկությունները դիտարկում եմ նախընտրական տրամադրությունների ներքո. Տիգրան Աբրահամյան

11:55 • 18.11.24

Օպերայի տարածքի շինությունները քանդելու ենք ու ստանանք կանաչ տարածք՝ մարդկանց օգտագործման համար. քաղաքապետ

11:54 • 18.11.24

Մենք մեր պահանջներում ավելի խիստ ենք լինելու, չենք հանդուրժելու անորակ սննդի մատակարարում մեր մանկապարտեզներ. Ավինյան

17:39 • 15.11.24

Վերելակը կանչեք՝ չի գա, գալիս մեծ-մեծ խոսում եք. Կոնջորյանը՝ ընդդիմությանը

16:18 • 15.11.24

Մե՞նք ենք «Հոկտեմբերի 27»-ի շահառուն, թե Անդրանիկ Քոչարյանը, որ այդ խառը վիճակում պաշտոնյաների ցանկ էր ներկայացնում, մեկն էլ ինքն էր. Քրիստինե Վարդանյան

13:21 • 15.11.24

Սասուն Միքայելյանի որդին այնքան լավ քաղաքապետ է, որ ասում են՝ «Սևակը Հրազդանի հետ է ամուսնացել»․ Անդրանիկ Քոչարյան

12:46 • 15.11.24

Կիրանցում անասունը սահմանն անցնու՞մ է. Փաշինյանը՝ Տավուշի մարզպետին

12:16 • 15.11.24

Ո՞վ է ում ձեռք առնում, ուզում եմ հասկանամ, ես «քյասիբի ռադիո» չեմ․ Փաշինյանն՝ իրավապահներին

12:05 • 15.11.24

Ոստիկանության զորքերը կենտրոնացված են Երևանում, այնպես կանենք, որ մարզերում էլ խնդիր չլինի. Փաշինյան

11:04 • 15.11.24

Դուք ոչ միայն Փաշինյանի, այլ Զավենիչի երկրպագուն եք. Խամոյանը՝ ՀԾԿՀ նախագահի թեկնածուին

15:48 • 14.11.24

Պարոն Աղազարյան Հովիկին ոչ ոք չի դատապարտի, որովհետև կառավարությունը չի ձախողվի. Աղազարյան

13:52 • 14.11.24

Կարդացի Անկախության հռչակագիրն ու սարսափելի եզրահանգման եկա՝ ՀՀ-ն չի կարող գոյություն ունենալ. Նիկոլ Փաշինյան

13:20 • 14.11.24

Բանակը մի՛ սրբագործեք, ասում են՝ մեր զինվորի ցավը տանեմ, դուրս կգա Մադագասկար․ Փաշինյան

12:34 • 14.11.24

Այսօրվա մեր հավաքական սոցիալ-հոգեբանությունն ու սոցիալ-մտածողությունն ապապետական է․ Փաշինյան

11:50 • 14.11.24

Աղազարյա՛ն, ջանդ յուղի, քո գլխին են սարքում, ա՛յ ընկեր, դու էլ ես նախկին դաշնակցական. Արթուր Խաչատրյան

11:21 • 14.11.24

Դուք Թուրքիային ու Ադրբեջանին՝ մեր անվտանգության երաշխավոր դարձնելը փաթեթավորել եք իրական Հայաստանի ներքո, որը շատ այլանդակ տեսք ունի. Քրիստինե Վարդանյան

11:02 • 14.11.24

Դուք ձգտում եք վերադարձնել պատմական Հայաստանը, որտեղ կաք դուք, չկա պետականություն ու կա գուբերնատոր դառնալու հնարավորություն. Արթուր Հովհաննիսյանը՝ ընդդիմությանը

20:37 • 13.11.24

Աթոռը պահելու համար Փաշինյանը պատրաստ է Պուտինի նկարը կախել գլխավերևում, հարց է՝ Պուտինը կտա՞, թե ոչ․ Նաիրա Կարապետյան

17:41 • 13.11.24

Չենք բարձրացնում Ադրբեջանի սահմանադրության փոփոխության հարցը, նույնը ակնկալում ենք իրենցից․ Փաշինյան

16:26 • 13.11.24

Այսօրվա ընդդիմությունը հաջորդ ԱԺ-ում չի լինի, իշխանությունն ավելի բարձր ձայներով կընտրվի․ Ալեն Սիմոնյան

15:47 • 13.11.24

Օկուպացված տարածքների խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու խնդիր դրված չէ․ Սուրեն Պապիկյան

14:51 • 13.11.24

Երիտասարդ տարիքում, երբ լսում էի «Կիլիկիա» երգը, լացում էի, երբ մեծացա, հասկացա՝ ինչի՞ լացեմ, Կիլիկիան՝ ուր, ես՝ ուր. Հովիկ Աղազարյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց