Մոսկվայում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները քաղաքական-դիվանագիտական տեղապտույտի հերթական ոլորանն են․ Արման Մելիքյան

Tert.am-ը ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպան, Արցախի նախկին արտգործնախարար Արման Մելիքյանի հետ զրուցել է Արցախյան հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացի շուրջ եղած վերջին զարգացումների վերաբերյալ: Նրա խոսքով՝ Մոսկվայում հումանիտար ոլորտում երկու կողմերի միջև ձեռք բերված պայմանավորվածությունները երկկողմ են՝ ընդունվել են Բաքու-Երևան ձևաչափով և այժմ, նույնիսկ եթե Սարսանգի ջրամբարի ողջ ջրային պաշարն էլ ուղղվի դեպի Մուղանի դաշտ, ադրբեջանական կողմն ասելու է, որ Հայաստանն է գնացել այդ քայլին ու Ստեփանակերտն այստեղ ոչ մի կապ չունի ու չի էլ կարող ունենալ:

-Պարո՛ն Մելիքյան, այս շաբաթվա սկզբին Մոսկվայում կայացավ Մնացականյան-Մամեդյարով հանդիպումը: Հանդիպման ընթացքում ձեռք են բերվել հումանիտար ոլորտում պայմանավորվածություններ, որոնց կատարումը առաջին հայացքից ենթադրում է Արցախի ներգրավվածություն: Դուք ի՞նչ տպավորություն ստացաք հանդիպումից, դրանք կարո՞ղ են դրական տեղաշարժ ապահովել հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում և որքանո՞վ է հնարավոր, որ հումանիտար նախաձեռնություններում ներգրավվի նաև Արցախը:

-Եթե անգամ ինչ-որ գործողություններ կատարվեն էլ Արցախի տարածքում, միևնույն է, վերջինս որպես առանձին սուբյեկտ հանդես գալու հնարավորություն դժվար թե ստանա: Պայմանավորվածություններն երկկողմ են՝ ընդունվել են Բաքու-Երևան ձևաչափով և այժմ, նույնիսկ եթե Սարսանգի ջրամբարի ողջ ջրային պաշարն էլ ուղղվի դեպի Մուղանի դաշտ, ադրբեջանական կողմն ասելու է, որ Հայաստանն է գնացել այդ քայլին ու Ստեփանակերտն այստեղ ոչ մի կապ չունի ու չի էլ կարող ունենալ: Ասվելու է, որ պաշտոնական Երևանի հետ ունեցած պայմանավորվածությունների շնորհիվ են Շուշիի բանտում իրենց պատիժը կրող ադրբեջանցի դիվերսանտները հարազատների հետ հանդիպելու հնարավորություն ստացել: Նույնը նաև Հայաստանի ու Ադրբեջանի լրագրողների փոխայցելություններին է վերաբերվելու: Քաղաքական-դիվանագիտական տեղապտույտի հերթական ոլորանն է սա, որը ունակ չէ անգամ մեկ միլիմետրով մոտեցնելու հակամարտության կողմերի համար փոխընդունելի արժանապատիվ լուծումը:

-Հանդիպումից հետո ուշագրավ էր Ադրբեջանի արտգործնախարարի հայտարարությունը, ըստ որի, հանդիպումը տեղի է ունեցել 2016 թվականի Ռուսաստանի առաջարկների հիման վրա: ՌԴ արտգործնախարար Լավրովը ադրբեջանցի իր գործընկերոջ ասածը չէր ժխտել, սակայն հայտարարությունը մտացածին էր համարել հայկական կողմը և հերքել այն: Ընդհանուր առմամբ ի՞նչ տպավորություն եք ստացել այս դիսկուրսից:

-Դժվար հարց է: Ի վերջո Լավրովն ու Մամեդյարովն ավելի լավ կիմանան, թե ինչի մասին են խոսել այն ժամանակ Հայաստանի պատասխանատուների հետ, մինչդեռ Նիկոլ Փաշինյանն ու Զոհրաբ Մնացականյանը կարող են անգամ տեղյակ չլինել Սերժ Սարգսյանի և Էդվարդ Նալբանդյանի մասնակցությամբ տեղի ունեցած զրույցների թեմաներից ու մանրամասներից, քանի որ անձամբ դրանց ներկա չեն եղել եղած տեղեկատվությունն էլ միջնորդավորված են ստացել:

-Հիմա քննարկվում է նաև Վաշինգտոնում Մնացականյան-Մամեդյարով հանդիպման հնարավորության հարցը: Այս մասին հայտնել է ադրբեջանական կողմը, հայկական կողմը այն ոչ հաստատել, ոչ էլ ժխտել: Կարո՞ղ ենք ասել, որ ԱՄՆ-ը ցանկանում է ակտիվանալ ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում: Այդ ակտիվությունը կարո՞ղ է դրական ազդեցություն ունենալ գործընթացի վրա:

-Բանակցություններում կա մի կողմ, որի ակտիվացումը կարող է դրական լիցք հաղորդել խաղաղ կարգավորման գործընթացին և այդ կողմը Հայաստանն է: Խնդիրն այն է միայն, որ այդ ակտիվացումը պետք է լավ նախապատրաստված լինի, իսկ դրա նպատակներն ու դրանց հասնելու ուղիները՝ հստակ սահմանված ու մշակված: Առկա օրակարգով որտեղ էլ հանդիպեն Հայաստանի ու Ադրբեջանի պաշտոնատարները, հայկական կողմերի դիրքերը չեն բարելավվելու:

-Խոսվում է այն մասին, որ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն ցանկանում է ջանքեր գործադրել հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում՝ առաջընթաց ապահովելու համար: Եթե հաշվի ենք առնում Պոմպեոյի մոտեցումները մեզ հարևան և բարեկամ Իրանի նկատմամբ,ապա ի՞նչ կարող ենք ասել նրա հավակնությունների, ցանկությունների մասին ԼՂ  հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացի վերաբերյալ:

- Եկեք ԱՄՆ Պետքարտուղարի ցանկություններին անդրադառնանք այն ժամանակ, երբ դրանք առավել հստակ ձևակերպված կլինեն ու կսկսեն վերածվել կոնկրետ գործողությունների: Միացյալ Նահանգների գլոբալ ու տարածաշրջանային շահերը հստակորեն փոխկապակցված են և չզարմանաք, եթե Արցախում խաղաղության և պատերազմի հարցն անմիջականորեն կախված լինի, օրինակ, նրանից թե ինչ ավարտ կունենան ԱՄՆ-Չինաստան առևտրային բանակցությունները:

-Հայկական կողմը կարո՞ղ է ամերիկյան ուշադրությունը գրավել իր ցանկությունների վրա: Ինչպե՞ս պետք է աշխատեն ՀՀ-ի նոր իշխանությունները ԱՄՆ այս վարչակազմի հետ:

-Հայաստանի իշխանությունները պետք է արտաքին աշխարհի հետ հարաբերվելու ընդհանուր տեսլական ունենան, որի վրա հիմնվելով էլ կկառուցեն միջպետական հարաբերությունները տարբեր պետությունների, այդ թվում ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի, Չինաստանի, անմիջական հարևանների ու բոլոր մնացյալների հետ: Իսկ այդպիսի տեսլական ձևավորելու համար գործող իշխանությունը պետք է հստակ պատկերացում ունենա, թե ինչպիսի զարգացումներ են տեղի ունենալու աշխարհում առաջիկա առնվազն տասնհինգ-քսան տարիների ընթացքում: Համապատասխան կանխատեսումները հնարավոր է պատրաստել, բայց դրա համար գործող իշխանությունները նախ պետք է գիտակցեն, որ դրա անհրաժեշտությունն ու պակասն ունեն, ապա այդ ուղղությամբ անհրաժեշտ աշխատանքները կազմակերպեն ու հանդես գան որպես պատվիրատու: Այս աշխատանքը չի կարող իրականացվել արտաքին ֆինանսական կամ քաղաքական աջակցությամբ՝ դա պետք է լինի զուտ ներքին պահանջ ու պատվեր, որն առ այսօր պետական մակարդակում այդպես էլ չի ձևավորվել: