ԵՄ երկրների շահերից չի բխում Իրանի շուրջ լարվածության մեծացումը, նրանց կողմից հարաբերություններ զարգացնելու հնարավոր մեխանիզմները ՀՀ–ին նույնպես կօգնեն․ Վարդան Ոսկանյան

Իրանագետ Վարդան Ոսկանյանի խոսքով՝ Եվրամիության հարաբերությունները Իրանի հետ՝ ԱՄՆ-ի կողմից պատժամիջոցներ սահմանելուց հետո ևս սրվել են: Նա Tert.am-ի հետ զրույցում նման դիտարկում արեց՝ անդրադառնալով  Իրան-Եվրամիություն հարաբերություններին և առաջիկայում ԵՄ անդամ երկրների արտգործնախարարների նիստին, որի ժամանակ քննարկվելու է Իրանի շուրջ ստեղծված իրավիճակը:

«Իրանցիները շատ դեպքերում վերջնագրերի լեզվով պահանջում են նաև ԵՄ երկրներից հավատարիմ մնալ իրենց խոստումներին և ստեղծել հատկապես  ֆինանսական մեխանիզմ, որը հնարավորություն կտա շարունակել Իրան-Եվրամիություն տնտեսական համագործակցությունը, առևտրային հարաբերությունները»,-ասաց նա:

Այս  համատեքստում, նա նկատեց, որ ԵՄ երկրները, կարծես թե, ավելի շատ զբաղված են սեփական ներքին խնդիրներով, քան Իրանի հետ կապված հարցերով: «Հետևաբար  հռետորաբանության կամ գործողությունների մակարդակով որոշակի թյուրընկալման մթնոլորտ է ստեղծվում, որը բերում է անհարկի լարումների»,- ասաց նա՝ մատնանշելով, որ օրինակ, Մեծ Բրիտանիան Բրեքսիթի հետ կապված խնդիրներ ունի, Գերմանիայում փոխվելու է կանցլերը և այլն:

Վարդան Ոսկանյանի խոսքով՝ Եվրամիության անդամ երկրների վրա կա նաև ամերիկյան ճնշում, որը ևս խոչընդոտում Իրանի հետ հարաբերությունների զարգացմանը:

«Մեկ այլ կարևոր հարթություն են նաև Իրանի ներսում եղած տրամադրությունները․ այնտեղ կան ուժեր, որոնք պնդում են, որ եթե Եվրամիությունը հավատարիմ չի մնում իր ստանձնած պարտավորություններին, ապա Իրանի՝ Միջուկային համաձայնագրում մնալը դառնում է անիմաստ: Հետևաբար` Իրանը կարող է համաձայնագրից դուրս գալ՝ ամբողջությամբ կամ մասամբ և իրականացնել դրանից բխող բազմաթիվ գործողություններ, այդ թվում նաև՝ ուրանի հարստացումը՝ նախատեսված շեմից ավելին»,- ասաց նա՝ նշելով, որ նկատելի է, որ իրավիճակը լուծում չի ստանա՝ չնայած նրան, որ տեղի են ունենում բազմակողմանի և երկկողմանի բազմաթիվ շփումներ՝ խնդրի լուծումները ստանալու համար:

Նշենք, որ Եվրամիության 28 երկրների արտաքին գործերի նախարարությունների ղեկավարները կքննարկեն Իրանի և այդ երկրի միջուկային ծրագրի շուրջը Գործողությունների համատեղ համապարփակ պլանի (ԳՀՀՊ) շուրջ իրադրությունը: Նախարարները կքննարկեն ԱՄՆ-ի և Իրանի միջև լարված հարաբերությունների, ինչպես նաև ԳՀՀՊ-ի շրջանակներում իր պարտավորությունների կրճատման մասին Թեհրանի վերջին հայտարարությունների հետևանքների պատճառով ռազմական Էսկալացիայի ռիսկի նվազման ուղիները։

ԵՄ 28 անդամ երկրների արտգործնախարարների նիստի ժամանակ, ըստ Վարդան Ոսկանյանի, իրավիճակի լուծմանը նվիրված քննարկումներ և խորհրդածություններ կլինեն, սակայն դժվար է կանխատեսել, թե ինչ արդյունքներ կլինեն:

«Համենայն դեպս, ակնհայտ է, որ Եվրամիության  երկրների շահերից չի բխում Իրանի շուրջ լարվածության մեծացումը: Առավել ևս պատերազմի վտանգը  զգալիորեն անհանգստացնում է Եվրամիության երկրներին, որովհետև, ակնհայտ է, որ հնարավոր պատերազմական գործողությունների դեպքում Եվրամիությունն առաջինն է, որը կբախվի լրացուցիչ փախստականների քանակի հետ, ինչը առանց այն էլ ԵՄ անդամ երկրների համար ստեղծել է լրջագույն խնդիրներ: Հետևաբար` Եվրամիության անդամ երկրների շահերից է բխում Իրանի հետ հարաբերությունների զարգացումը, նորմալացումը»,- ասաց նա:

Վարդան Ոսկանյանի կարծիքով՝ ԵՄ առանձին երկրները և հենց ԵՄ-ը, որպես կառույց, քայլեր և մեխանիզմներ կձեռնարկեն, որ ունենան մեխանիզմներ Իրանի հետ հարաբերությունները զարգացնելու:

«Այդ մեխանիզմի առկայությունը շատ կարևոր է․ այդ խողովակը կարելի է օգտագործել նաև Հայաստան-Իրան հարաբերություններում՝ հաշվի առնելով Միացյալ Նահանգների այն ճնշումները, որոնք առկա են մեր բանկային համակարգի վրա: Այդ ճնշումները զգալի են, և խոչընդոտում են հայ-իրանական հարաբերությունների զարգացմանը»,- ասաց նա:

Եվրամիությունը, ըստ նրա, ունի հնարավորություններ Իրանի հետ առանձին տնտեսական հարաբերություններ հաստատելու, դրա ցանկությունն էլ կա, սակայն խնդիրն այն է, որ ԵՄ-ը բազմաշերտ կառույց է, որի ներսում էլ շահերի բախում կա:

«Պարզ է, որ Եվրամիության այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք՝ Ֆրանսիան կամ Գերմանիան են, ցանկանում են մեխանիզմներ մշակել Իրանի հետ հարաբերությունները զարգացնելու, ինչը և՛ տնտեսական առումով է ձեռնտու, և՛ թե քաղաքական »,- ասաց նա:

Ի՞նչ քաղաքականություն են որդեգրել Իրանում արտաքին աշխարհի հետ հարաբերություններում։ Վարդան Ոսկանյանն այս համատեքստում հիշատակեց Իրանի կողմից ամերիկյան անօդաչու թռչող սարքերի խոցումը։

«Իրանցիները ներկայացրել են «կարմիր գիծը»՝ անօդաչու թռչող սարքերը խոցելով: Դա բնորոշում է Իրանի ներկայիս արտաքին քաղաքականությունը․ որևէ պարագայում Իրանը թույլ չի տալու սեփական տարածքային սահմանների խախտում: Պարսից ծոցի տարածաշրջանում իրանցիները չեն զիջելու իրենց դիրքերը: Սա հստակորեն գծագրվել է իրանական արտաքին քաղաքականությունում, դրա հետ պետք է հաշվի նստեն բոլորը, որովհետև Մերձավոր Արևելքում Իրանն ունի կենսական շահեր և Մերձավորարևելյան տերություն է: Փորձը ցույց է տալիս, որ այդ շահերի հետ հաշվի նստել չի կարելի»,- ասաց նա:

Հիմա, այնուամենայնիվ, իրանցիները որոշակի սպասողական քաղաքականություն են վարում՝ հաշվի առնելով Միացյալ Նահանգներում առաջիկայում սպասվող նախագահական ընտրությունները:

«Չնայած ամերիկագետները պնդում են, որ պարոն Թրամփը կվերընտրվի Միացյալ Նահանգների նախագահ, բայց, այդուհանդերձ, Միացյալ Նահանգներում առաջիկայում ավելի շատ զբաղված են լինելու ներքաղաքական խնդիրներով, և կարծում եմ, ժամանակ չեն ունենալու ծախսելու արտաքին քաղաքական հարցերի, այդ թվում՝ Իրանի վրա: Հետևաբար` իրանցիներն այս «պատուհանը» համարում են հնարավորություն՝ սեփական դիրքերն ամրապնդելու և ավելի ուժեղ դիրքերից հնարավոր բանակցությունների գնալու համար»,- ասաց նա: