Նիկոլ Փաշինյանի նախազգուշացումը՝ կաթողիկոսին. մի նամակի պատմություն

Շիրակի թեմի առաջնորդ Միքայել արքեպիսկոպոս Աջապահյանը ֆեյսբուքյան գրառմամբ հայցել է մարդկանց օգնությունը՝ գտնելու «Հայ Առաքելական Եկեղեցու Շիրակի թեմի տնօրեն պարոն Գևորգ Աջսպահյանին, ով բնակվում է Շիրակի մարզի Գյումրի քաղաքի Մայիսյան ապստամբ. 1 հասցեում». անձը փնտրվում է ՀՀ Պետական եկամուտների կոմիտեի ոչ առևտրային կազմակերպությունների հսկողության բաժնի պետ Արման Ղազարյանի կողմից:

Հայ բարձրաստիճան եկեղեցականի նմանօրինակ խնդրանքի պատճառ, պարզվում է, դարձել է նրան ուղղված մի նամակ, որում, մասնավորապես, ասվում է.  «Հարգելի՛ պարոն Աջսպահյան. հասարակական կազմակերպությունների մասին ՀՀ օրենսգրքի 18-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի համաձայն` կազմակերպությունը պարտավոր է նույն օրենքի պահանջների կատարումը ստուգելու համար ՀՀ կառավարությանն առընթեր ՊԵԿ, (այսուհետ Լիազոր մարմին), պատճառաբանված պահանջով ողջամիտ ժամկետում նրան տրամադրել իր կառավարման մարմինների որոշումների պատճենները կամ գործունեության մասին այլ փաստաթղթերը: Հաշվի առնելով վերոգրյալը և ՀՀ ԱՆ իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի գործակալությունում «Հայ Առաքելական Եկեղեցու Շիրակի թեմ» հկ վերաբերյալ փաստաթղթերի բացակայությունը, խնդրում ենք հնարավորինս սեղմ ժամկետում ՊԵԿ ներկայացնել վերոնշյալ կազմակերպության կանոնադրությունը»:

Նամակն իսկապես բավական տարօրինակ  բովանդակության է, որ, նկատենք, տհաճ անակնկալի է բերել նամակի հասցեատիրոջը: Սակայն դա հարցի միայն մեկ կողմն է: Առավել ուշագրավ ու բավական լուրջ հարցերի տեղիք է տալիս, թերևս, նամակի գոյության փաստն ինքին: Ո՞րն է բուն պատճառը, որ իշխանություններին ստիպել է բավական տարօրինակ խաղ խաղալ եպիսկոպոս Աջապահյանի հետ, եկեղեցին դարձնել ՊԵԿ-ի թիրախ:

Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալուց հետո ակտիվ շրջանառության, քննարկման առարկա դարձավ եկեղեցուն, այսպես ասած, հարկային դաշտ բերելու հարցը: Կաթողիկոսին թիրախավորելուն, ազգային արժեհամակարգն արժեզրկելուն ուղղված պրոցեսներին զուգահեռ սկսվեց հանրային քննարկման դաշտ մտցվել նաև ՊԵԿ-եկեղեցի հարաբերությունների վերանայման հարցը:

Այնուհետև խոսակցությունները, կարծես, կանգ առան, եկեղեցին մի տեսակ դադարեց իշխանությունների առաջնային թիրախ լինելուց, իսկ հարկայինի հարցն էլ ինքնաբերաբար մեջտեղից դուրս եկավ:

ԱՄՆ կատարած այցի շրջանակներում տեղի լրատվամիջոցների համար անցկացված մամուլի ասուլիսի ժամանակ վարչապետը հանդես եկավ շատերի համար անսպասելի հայտարարությամբ՝ եկեղեցուն ու եկեղեցականներին մեղադրելով իրեն թիկունքից հարվածելու մեջ և որպես հետևանք սպառնալով եկեղեցին «ծնկի բերելով»:

Հայտարարությունը, որ պարզ երկնքում անակնկալ ամպրոպի ազդեցություն ունեցավ, առաջ բերեց հարցադրումներ, որոնց պատասխանները ցայսօր մնում են օդից կախված:

Կարելի՞ է, արդյոք, եպիսկոպոս Աջապահյանին ուղղված վերոնկարագրյալ նամակը համարել եկեղեցին ծնկի բերելու իշխանական մտադրության առաջին դրսևորումներից մեկը: Անկասկած, հարցի՝ այդ տեսանկյունից մեկնաբանումը չի կարող սխալ դիտարկվել՝ հաշվի առնելով հատկապես այն գլխավոր խնդիրներից մեկի ինչ լինելը, որն այսօր ծառացել է Փաշինյանի իշխանության առաջ:

Իսկ խնդիրը չարաբաստիկ Ստամբուլյան կոնվենցիան է, որի դեմ, ինչպես հայտնի է, իր պաշտոնական դիրքորոշումն է  հնչեցրել Հայ Առաքելական Եկեղեցին՝ այն որակելով անընդունելի, դրանում տեղ գտած մի շարք ձևակերպումներ էլ՝ խիստ խնդրահարույց՝ նկատի ունենալով հայի հոգեկերտվածքին բնորոշ առանձնահատկություններն ու հասարակական բարոյականության նորմերը:

Այնինչ Փաշինյանի համար Ստամբուլյան կոնվենցիան, հայտնի փաստ է, կենացմահու հարցի արժեք է ձեռք բերել՝ նկատի ունենալով արևմտյան որոշակի շրջանակների ունեցած սպասելիքներն այս իշխանություններից, որոնց չարդարացման պարագայում Փաշինյանի իշխանությունը կարող է իսկապես խնդիրներ ունենալ, չդիմանալ:

Նամակն ակնհայտորեն պետք է գնահատել որպես սպառնալից ուղերձ՝ եկեղեցուն: Ընդ որում՝ ուշագրավն այստեղ այն է, որ այդ ուղերձը կաթողիկոսին փոխանցելու համար թիրախ է ընտրվել մի հոգևորական, որն այսօր իրական հեղինակություն է վայելում սեփական հոտի շրջանում, հարկ եղած դեպքում կարող է գեներացնել հասարակական այնպիսի տրամադրություններ, որոնք Փաշինյանի կողմից կհամարվեն՝ «հարված՝ թիկունքից», իր իշխանության դեմ յուրատեսակ ապստամբության դրսևորում՝ բխեցվելով «իսկ տրանսգենդերը մարդ չէ՞» հայտնի հարցադրման տրամաբանությունից:

Փաշինյանը հասկացնում է, որ եթե եկեղեցու դիմադրությունը տեղափոխվի գործնական հարթություն, ապա իշխանությունները կարող են այնպիսի հակաքայլերի գնալ, որոնք եկեղեցու համար կստեղծեն, մասնավորապես, անխուսափելի ֆինանսական դժվարություններ, իսկ հաշվի առնելով այն, որ այսօր Հայ Առաքելական Եկեղեցին գործնականում նվիրատվությունների ու բարեգործությունների շնորհիվ է կարողանում հոգալ իր կենսական կարիքները՝ չհանդիսանալով շահույթ հետապնդող կազմակերպություն, ՊԵԿ-ին եկեղեցու հետևից ուղարկելն իսկապես կարող է ցավոտ հարված լինել:

Խոշոր հաշվով գրեթե նույն, բայց մի փոքր այլ դրսևորում ստացած իրավիճակում է գտնվում այսօր նույն ՍԴ-ն ու անձամբ Հրայր Թովմասյանը: Նրա դեմ սանձազերծված  արշավի հիմքում էլ, ինչպես այս դեպքում, Ստամբուլյան կոնվենցիայի խնդիրն է դրված՝ ի թիվս այլ հարցերի: Թովմասյանը, ինչպես և եկեղեցին, արդեն հասցրել է իր գնահատականը տալ կոնվենցիային՝ այն հռչակելով Սահմանադրությանը չհամապատասխանող, ինչը, բնականաբար, դուր չի եկել Նիկոլ Փաշինյանին: Արդյունքում՝ բացահայտ ոտնձգություն ՍԴ-ի դեմ, հետապնդվող սանիկներ և այլն:

Պարզ է մեկ բան՝ Փաշինյանի համար չկան ո՛չ իրավական ու ո՛չ էլ, խոշոր հաշվով, բարոյական սահմաններ: Նա այդ ամենը, ըստ էության, արհեստածին է համարում, պայմանականություններ: Նրա համար կա միայն մեկ գերխնդիր՝ ամեն գնով իշխանության մնալը, ինչի համար նախ պետք է գոհացնել դրսի հովանավորներին, բավարարել նրանց  ակնկալիքները. ժամը մեկ արվող «սելֆիներն» ու ֆեյսբուքյան «լայվերը» այլևս չեն ծառայում նպատակին:

Վարդգես Սարգսյան