Սկսած 2020-ի 2-րդ եռամսյակից՝ ՀՀ-ում տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը դրսևորում է կայուն անկման միտում․ գնաճի զարգացումների ֆոնին ավելի արմատական քայլեր են ցանկալի․ տնտեսագետ

20:29 • 05.04.21
Տնտեսություն

Հայաստանում գնաճի, տնտեսական ընդհանուր վիճակի մասին Tert.am-ը զրուցել է տնտեսական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Գագիկ Վարդանյանի հետ։ Վերջինիս խոսքով՝ սկսած 2020-ի երկրորդ եռամսյակից, կապված կորոնավիրուսի համավարակի հետ, ՀՀ-ում տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը դրսևորել է կայուն անկման միտում, ինչը շարունակվել է մինչև 2021 թվա­կանի փետրվար ամիս՝ կազմելով 5.3 %:

- Պարո՛ն Վարդանյան, ինչո՞վ է պայմանավորված ներկայիս գնաճը:

- Գործոնները բազմաթիվ են՝ յուրաքանչյուր ապրանքախմբի համար՝ յուրահատուկ: Ներմուծվող ապրանքների գնագոյացման ժամանակ այլ կառուցակարգեր են գործում, տեղականի վրա՝ այլ, թեպետ նման սահմանազատումը պայմանական է: Իսկ, օրինակ, էներգակիրների գնագոյացումն ընդհանրապես տարբերվում է առօրյա սպառման ապ­րանքների գնագոյացումից:

Սպառողական գների փոփոխությունները, սովորաբար, արտացոլում են ազգային և համաշխարհային տնտեսությունների իրադրությունը. տնտեսական վերելքի ժամա­նակ, գները բարձրանում են, իսկ անկումների ժամանակ՝ նվազում: Տնտեսական ճգնաժամերին հաջորդող վերելքի սկզբում ավելի արագ բարձրանում է հանքա­հումքային արտադրանքի նկատմամբ պահանջարկը՝ հանգեցնելով նաև գների բարձրաց­մանը: Սա տնտեսական իրադրության պարբերաշրջաններին բնորոշ երևույթ է:

Հետևաբար, ՀՀ-ում գնաճին նպաստող գործոնների երկու խումբ է առանձնանում՝ ներքին և արտաքին: Ներկայիս գնաճն ինչ-որ չափով պայմանավորված է գնաճային սպասումներով, որոնք առաջացել են ի պատասխան միջազգային որոշ կազմակերպությունների և փորձագետների գնահատումների՝ կապված համաշխարհային մասշտա­­բով սննդամթերքի առաջարկի նվազման, այսինքն՝ սննդամթերքի որոշ տեսակ­ների հնարավոր պակասուրդի հետ: Էներգակիրների մասով նկատված գնաճը պայմանավորված է ինչպես նավթի գների աճով, այնպես էլ հայկական դրամի արժեզրկմամբ, ինչը որոշակիորեն ազդել է նաև ներմուծվող մյուս ապրանքատեսակ­ների գների վրա: Այդուհանդերձ, դրամի արժեզրկումը դրական է արտահանման համար:

-Ներքին ի՞նչ գործոններ են ներկայում նպաստել գնաճին, և ինչպե՞ս դա կանդրադառնա երկրի տնտեսության, մարդկանց սոցիալական վիճակի վրա:

-Ներքին գործոնների շարքում էական են այնպիսի ցուցիչները, ինչպիսիք են տնտեսական ակտիվությունը, գործազրկության մակարդակը, ամբողջական պահանջարկի մակար­դակը: Արդեն մեկ տարի է, ինչ ՀՀ-ում նշված ցուցիչների նշանակությունները վատանում են: Այսպես, սկսած 2020-ի երկրորդ եռամսյակից, կապված կորոնավիրուսի համավարակի հետ, ՀՀ-ում տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը դրսևորել է կայուն անկման միտում, ինչը շարունակվել է մինչև 2021 թվա­կանի փետրվար ամիս՝ կազմելով 5.3 %: 2020-ին տնտեսական անկումը կազմել է 7.6 %: Անշուշտ, այդ միտումներն ավելի են ուժեղացել սեպտեմբերի վերջին սանձազերծված պատերազմի հետևանքով:

Ըստ պաշտոնական վիճակագրության՝ 2020-ի 3-րդ եռամսյակում, 2019 թ. նույն ժամանակահատվածի համեմատ, զբաղվածների թվաքանակը նվազել է 40 հա­զարով: Ակնհայտորեն նվազում արձանագրված կլինի նաև 4-րդ եռամսյակում, ինչի վերաբերյալ տվյալները դեռևս չեն հրապարակվել: Աշխատուժի թվաքանակի նկատ­մամբ հաշվարկված գործազրկության մակարդակը հասել է 17.5 %-ի՝ աճելով 1%-ով:

Բնականաբար, նշվածը բացասական ազդեցություն է ունեցել նաև մարդկանց գնողունակության մակարդակի վրա՝ հանգեցնելով ամբողջական պահանջարկի նվազմանը: Բացի դրանից, ոչ պակաս նշանակություն ունի նաև մարդկանց հոգեվիճակը՝ կապված ինչպես պատերազմի ելքի, այնպես էլ սոցիալական մեկուսացման անհրա­ժեշտության հետ, ինչն էլ առաջացրել է բացասական դրսևորումներ առևտրի և ծառա­յությունների ոլորտում. 2020-ին մանրածախ առևտրի ծավալը նվազել է 13 %-ով, իսկ ծառայություններինը՝ 12.5 %-ով:

Ակնհայտորեն, համավարակով պայմանավորված, տնտեսության մասնակի կանգի հետևանքները շարունակում ենք զգալ, իսկ համավարակին ավելացված նաև պատերազմի ոչ շահեկան ելքի հետևանքները երկրի տնտեսության հա­մար ստեղծված անորոշությունների գոտին էլ ավելի են ընդարձակել: 

Թեպետ նշվածը գնանկման համար նպաստավոր վիճակ պետք է ստեղծել, այդուհանդերձ, տարակուսանք կարող է առաջացնել այն, որ սպառողական շուկայում 12-ամսյա գնաճը (2021թ. մարտը 2020թ. մարտի նկատմամբ) կազմել է 5.8%:

Չնայած գնաճի սոցիալական բացասական հետևանքներին` այնուամենայնիվ, կարճաժամկետում դա կարող է հանգեցնել տնտեսական ակտիվության բարձրաց­մանը, հետևաբար՝ գործազրկության մակարդակի որոշակի նվազմանը և, անշուշտ, պահանջարկի մեծացմանը: Այսպես է գործում շուկայական տնտեսությունը:

-Դուք նշեցիք, որ դրամի գնանկումը դրական է ազդում արտահանման վրա, խթանում է այն: Ի՞նչ ակնկալիքներ կարող են ունենալ տեղական տնտես­վարողները:

-Առաջին հերթին շահեկան վիճակում են հայտնվում հանքարդյունաբերողները: Նկատի ունենալով սննդամթերքի համաշխարհային շուկայի զարգացումները՝ կարող է նպաստավոր իրավիճակ ստեղծվել սննդամթերք արտահանողների համար: Մինչդեռ մեր երկրի կարողությունները, այդ առումով, սահմանափակ են: Ընդհանուր առմամբ, մեր արտահանման ծավալում ավելացված արժեքի բաժնեմասը փոքր է, հետևաբար, հնարավորություններ առաջանալու դեպքում մեծ ակնկալիքներ չեն կարող լինել տնտեսության գոյություն ունեցող կառուցվածքի պարագայում: Սովորաբար, նման իրավի­ճակներում ինովացիոն ապրանքներն են, որ կարող են մեծ օգուտներ բերել, իսկ այդպիսիք գրեթե բացակայում են: Միջազգային լրահոսին հետևելիս կարելի է հանդիպել բազմաթիվ ինովացիոն ապրանքատեսակների, որոնք առաջարկում են բազմաթիվ երկրներ. էլեկտրական ավտոմեքենաներից մինչև կենցաղային ամենատարբեր ապրանքներ: Այդ ամենը կարճ ժամանակում չի լինում, դրա համար աշխատում են ազգային ինովացիոն համակարգեր: Ըստ էության, տնտեսության ինովացիոն բնույթի դեպքում, գնաճն այդքան սարսափելի չի կարող լինել, քանի որ մարդկանց եկամուտ­ներն այդպիսի տնտեսությունում աճում են առաջանցիկ: Գների անկումն առաջին հայացքից է դրական, մինչդեռ դա չի խթանում տնտեսական ակտիվությունը:

-ՀՀ տնտեսությունը դեռևս ինովացիոն չէ, իսկ մեր հասարակության մի զգալի մասը սոցիալապես խոցելի է և զգայուն գների բարձրացման նկատմամբ:

-Այո, այդ խնդիրը տարեցտարի սրվում է: Չնայած այն բանին, որ կառավարությունը որոշակի նպաստներ է տրամադրում այդ խավին, այդուհանդերձ, դա բավարար չէ։ Այստեղ պահանջվում է ավելի ակտիվ սոցիալական քաղաքականություն՝ ուղղված մարդկանց այդ խմբի աջակցությանը: Ի վերջո, բնակչության սոցիալապես խոցելի հատվածի գնողունակության բարձրացումը կնպաստի տնտեսական ակտիվության բարձրացմանը: Գնաճի այս անկանխատեսելի զարգացումների ֆոնին ցանկալի է ավելի արմատական քայլեր ձեռնարկել: 

 

Հեղինակ Մարիամ Սարգսյան

ԼՐԱՀՈՍ

ՕՐՎԱ ԿԱՐԵՎՈՐ

Տեսանյութեր

20:37 • 27.11.24

Փաշինյանը թիմին մեսիջ հղեց, որ իր և ընտանիքի անվտանգության երաշխիքներ ստացել է դրսից, թիմն էլ ինքն իր համար պետք է ստանա․ Հակոբ Բադալյան

17:29 • 26.11.24

Դեղերի համար մրցունակ գնագոյացո՞ւմ եք ապահովելու, ի՞նչ համակարգ եք դնելու, որ գներն իջնեն. Հրայր Թովմասյան

15:12 • 26.11.24

Ռիսկայնությունը մեծ է, որ վարկային այս գումարները ծախսվելու են բյուջեի ընթացիկ ծախսերը փակելու համար․Հրայր Թովմասյան

14:35 • 26.11.24

Դուք սայլը ձիուց առաջ եք դրել․ համաձայնագրով 9 մլն 270,000 եվրո վերցրել եք և ասում եք՝ հետո օրենքը կընդունենք, կծախսենք, գուցե նույն տրամաբանությամբ էլ բանակցվել է. Հրայր Թովմասյան

20:38 • 25.11.24

Իշխանությունն ապամոնտաժում է 3-րդ հանրապետությունը, 4-րդը կարող է կոչվել «Արևմտյան Ադրբեջան» կամ հայ-ադրբեջանական. Արման Աբովյան

11:14 • 25.11.24

Կենսաթոշակային ֆոնդի ծավալը հասել է 1 տրիլիոնի, մասնակիցները 525,000-ից ավելին են․ ԿԲ փոխնախագահ

23:54 • 22.11.24

Երևանը կհրաժարվի Բաքվի դեմ հայցերից, եթե կնքվի խաղաղության պայմանագիրը. Փաշինյան

23:52 • 22.11.24

Մանդատները դնելու խնդրանքով դիմել եմ Զեյնալյանին և Աղազարյանին, հուսով եմ Աղազարյանը ևս անարձագանք չի թողնի․ Փաշինյան

23:50 • 22.11.24

SMS` գրավոր տեքստով եմ խնդրել հրաժարական տալ պաշտոնյաներին, բայց ոչ ուշ երեկոյան. Փաշինյան

23:10 • 22.11.24

Կադրային վերջին փոփոխությունները ոչ թե կոնֆլիկտային են, այլ աշխատանքային են․ Փաշինյան

21:16 • 22.11.24

Փաշինյանը հող է նախապատրաստում իշխանությունը Աննա Հակոբյանին փոխանցելու համար, եթե դրսից ճնշումներ լինեն․ Հայկ Նահապետյան

12:29 • 21.11.24

Ինչո՞ւ մանկապարտեզը հոկտեմբերին չի բացվել, ստացվում է՝ սո՞ւտ եմ ասել. զգուշացնում եմ՝ մեկը չխախտի ժամկետը․ Փաշինյան

12:12 • 21.11.24

Մայթով քայլում ես, տեսնում 61 թվի «ԳԱԶ 66»-ի «ռամա» է դրված պապուց հիշատակ, տարե՛ք ձեր տուն, պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան

11:05 • 21.11.24

Վահե Ղազարյանի հետ մանկությունից ընկերներ ենք, դա շատ հարցերում օգնել է, երբեմն՝ խանգարել․ Փաշինյան

21:03 • 20.11.24

Չենք սպասում 2026-ի ընտրություններին, ամեն բան անելու ենք, որ իշխանափոխությունը լինի մինչև այդ. Աննա Գրիգորյան

20:33 • 19.11.24

Վաղ թե ուշ Փաշինյանը կարմիր աստղով «պիլոտկա է» հագնելու, մոտ է այդ ժամանակը․ Հայկ Մամիջանյան

18:50 • 19.11.24

ԱրարատԲանկը` «Իմ անտառ Հայաստան»-ի կողքին․ Ազնավուրի անվան անտառ է հիմնվելու (տեսանյութ)

15:03 • 19.11.24

Սուբսիդիայի տոկոսը պահպանելով հնարավորինս նվազ՝ կավելացնենք քաղաքապետարանի եկամուտները. Ավինյան

14:07 • 19.11.24

«Ո՛չ 300 դրամներին»․ «Մայր Հայաստանը» Երևանի ավագանու նիստի ժամանակ ակցիա իրականացրեց

12:49 • 19.11.24

Մինչև 7 տարեկան երեխաները տրանսպորտով կերթևեկեն անվճար, թոշակառուները՝ 30% զեղչով. փոխքաղաքապետ

15:40 • 18.11.24

«Նոմա» ռեստորանը ներկայանում է նորովի. այն կընդունի իր հյուրերին նաև ձմռան ամիսներին

12:44 • 18.11.24

Այն, որ պաշտոնանկությունների մասին դուք գիշերն եք իմացել ու գրել, դա չի նշանակում, որ այդ գործընթացները տեղի են ունեցել գիշերը. Վահագն Ալեքսանյան

12:27 • 18.11.24

Հովիկ Աղազարյանի մասով կա հարուցված կարգապահական վարույթ, որը կունենա հետևանք. Վահագն Ալեքսանյան

12:18 • 18.11.24

Սափրվելը հետևանքներ էր ունենալու. մի՛ ափսոսացեք, շատ բան չենք կորցրել. Աղվան Վարդանյանը՝ պաշտոնանկությունների մասին

12:05 • 18.11.24

Այդ պաշտոնանկությունները դիտարկում եմ նախընտրական տրամադրությունների ներքո. Տիգրան Աբրահամյան

11:55 • 18.11.24

Օպերայի տարածքի շինությունները քանդելու ենք ու ստանանք կանաչ տարածք՝ մարդկանց օգտագործման համար. քաղաքապետ

11:54 • 18.11.24

Մենք մեր պահանջներում ավելի խիստ ենք լինելու, չենք հանդուրժելու անորակ սննդի մատակարարում մեր մանկապարտեզներ. Ավինյան

17:39 • 15.11.24

Վերելակը կանչեք՝ չի գա, գալիս մեծ-մեծ խոսում եք. Կոնջորյանը՝ ընդդիմությանը

16:18 • 15.11.24

Մե՞նք ենք «Հոկտեմբերի 27»-ի շահառուն, թե Անդրանիկ Քոչարյանը, որ այդ խառը վիճակում պաշտոնյաների ցանկ էր ներկայացնում, մեկն էլ ինքն էր. Քրիստինե Վարդանյան

13:21 • 15.11.24

Սասուն Միքայելյանի որդին այնքան լավ քաղաքապետ է, որ ասում են՝ «Սևակը Հրազդանի հետ է ամուսնացել»․ Անդրանիկ Քոչարյան

12:46 • 15.11.24

Կիրանցում անասունը սահմանն անցնու՞մ է. Փաշինյանը՝ Տավուշի մարզպետին

12:16 • 15.11.24

Ո՞վ է ում ձեռք առնում, ուզում եմ հասկանամ, ես «քյասիբի ռադիո» չեմ․ Փաշինյանն՝ իրավապահներին

12:05 • 15.11.24

Ոստիկանության զորքերը կենտրոնացված են Երևանում, այնպես կանենք, որ մարզերում էլ խնդիր չլինի. Փաշինյան

11:04 • 15.11.24

Դուք ոչ միայն Փաշինյանի, այլ Զավենիչի երկրպագուն եք. Խամոյանը՝ ՀԾԿՀ նախագահի թեկնածուին

15:48 • 14.11.24

Պարոն Աղազարյան Հովիկին ոչ ոք չի դատապարտի, որովհետև կառավարությունը չի ձախողվի. Աղազարյան

13:52 • 14.11.24

Կարդացի Անկախության հռչակագիրն ու սարսափելի եզրահանգման եկա՝ ՀՀ-ն չի կարող գոյություն ունենալ. Նիկոլ Փաշինյան

13:20 • 14.11.24

Բանակը մի՛ սրբագործեք, ասում են՝ մեր զինվորի ցավը տանեմ, դուրս կգա Մադագասկար․ Փաշինյան

12:34 • 14.11.24

Այսօրվա մեր հավաքական սոցիալ-հոգեբանությունն ու սոցիալ-մտածողությունն ապապետական է․ Փաշինյան

11:50 • 14.11.24

Աղազարյա՛ն, ջանդ յուղի, քո գլխին են սարքում, ա՛յ ընկեր, դու էլ ես նախկին դաշնակցական. Արթուր Խաչատրյան

11:21 • 14.11.24

Դուք Թուրքիային ու Ադրբեջանին՝ մեր անվտանգության երաշխավոր դարձնելը փաթեթավորել եք իրական Հայաստանի ներքո, որը շատ այլանդակ տեսք ունի. Քրիստինե Վարդանյան

Տեսնել բոլորը

Ամենից շատ կարդացված նյութեր Այսօր Երեկ Շաբաթվա

Տնտեսություն

Գիտություն/տեխնիկա

Մշակույթ

Սպորտ

Իրադարձային

Մամուլի տեսություն

Քաղաքականություն

Իրավունք

Ժամանց