«Զարմիկս զոհվեց, բայց սգացել եմ բոլորի կորուստը». Նոնա Թելոյանը՝ պատերազմի շրջանում իր ու տղայի ապրումների մասին

Դերասանուհի Նոնա Թելոյանի համար Արցախի պատերազմն առավել ծանր է եղել, քանի որ Արցախում զոհվել է նրա զարմիկը: Tert.am Life-ի հետ զրույցում Նոնան պատմել է պատերազմական շրջանը հոգեբանորեն չհաղթահարելու, զարմիկին կորցնելու, իր և տղայի՝ 4,5 տարեկան Էդուարդի ապրումների մասին:

«Պատերազմական շրջանը հաղթահարելու փորձեր արել եմ, բայց ապարդյուն: Տեսնում եմ, որ շատերը գրում են՝ պետք է շարունակել կյանքը, ամեն ինչ նորից սկսել: Ես նրանց չեմ քննադատում, բայց չեմ էլ կարողանում հասկանալ այդ բանաձևը, որն իրենք կարողացել են գտնել: Ինձ համար հաղթահարելն այս պահին անհնար է, որևէ տարբերակ չեմ գտնում, քանի որ պատերազմական շրջանում հարազատ մարդ եմ կորցրել` մասնագիտությամբ բժիշկ զարմիկս, ով 25 տարեկան էր: Նրան դիվերսանտներն են սպանել: Մինչև այսօր չեմ կարողանում փարատվել»,- ասաց նա:

Նոնան նշեց, որ զարմիկից բացի սգացել է զոհված բոլոր տղաների կորուստը: «Պետք է ասեմ, որ կային տղաներ, ում երբևէ չեմ ճանաչել, բայց, համացանցում կարդալով նրանց մասին, տեսնելով նրանց լուսանկարները՝ սգացել եմ նրանց կորուստն այնպես, կարծես, եղբայրներս լինեին: Զգացողություն է, որ ամեն մեկս մեկ կորցրած կյանքի հաշվին ենք ապրում, ինչը շատ ծանր է, սրտիդ չի նստում: Ամաչում ես, որ վերջաբանն այսպիսին է ու ոչ մի կերպ չես կարողանում փոխհատուցել այն հերոսությունը, որը տղաներն արել են մեզ համար: Կանանց համար բարդ է գիտակցել, որ չկա այլ տարբերակ ու, ակամա, ապրում են իրենց տղամարդկանց, եղբայրների, հայրերի կյանքի հաշվին: Ստացվում է, որ ներսումդ գերեզմաններ կան, պարտավոր ես անընդհատ ներսումդ փոխել ծաղիկները»,- ընդգծեց Նոնան:

Խոսելով իր ապրումների մասին՝ դերասանուհին ասաց. «Ես ինձ շատ հայրենասեր մարդ չեմ համարել, բայց այս անգամ ամեն ինչ փոխվեց, ինքս իմ մեջ շատ մեծ բացահայտումներ արեցի: Ավելի ծանր ապրումներ եմ ունեցել, քան այն մարդիկ, ովքեր միշտ գոռացել են, որ հայրենասեր են: Մի հետաքրքիր բան ասեմ. պատերազմն ինձ համար ավելի անկեղծ է, քան սերը: Այն կոնկրետ կանոններ ունի, գիտես, որ քեզ չի սիրում, պատրաստվում է սպանել, վնասել: Սերը չունի այդ անկեղծության չափը, լավ կլիներ, որ ունենար, մենք հասկանայինք, թե ինչով ենք շրջապատված»:

Դերասանուհին հայտնեց, որ մայրն արմատներով Արցախից է ու պատերազմի օրերին Արցախից եկած իրենց բարեկամներն ապրել են իրենց տանը: «Նրանց երեխաները խոսում էին պատերազմի մասին, հարավոր չէր փակել երեխաների ականջները, բերանը: Ինչ տարիքում էլ երեխան լինի, պետք է ճշմարտությունը չթաքցնել, չխափել, ուղղակի ճիշտ ձևով մատուցել: Չէի ցանկանա, որ երեխաս տեսներ ու ապրեր այդ շրջանը, բայց չկարողացա նրան հեռու պահել պատերազմի մասին լուրերից: Ամեն դեպքում տղայիս հետ բարդ չեղավ, քանի որ չափից ավելի զգայուն է, միևնույն ժամանակ, չափից ավելի քաջ, վախեր չունի: Պատերազմի ընթացքում նույնիսկ հարցեր չէր տալիս, կարողանում էր ինքնուրույն հասկանալ ու վերլուծել իրավիճակը: Հույս ունեինք, որ հաղթելու ենք ու վերջում երեխաներին պատմենք նաև հաղթանակի մասին»,- ասաց նա:

Նոնայի ամուսինը՝ դերասան Դավիթ Հակոբյանը, պատերազմի օրերին մեկ շաբաթ եղել է Վարդենիսում: Թեև մարտական գործողությունների չի մասնացել՝ Նոնան նշեց, որ անհանգիստ է եղել ամուսնու համար:

«Այդ օրերին ռմբակոծվում էր Վարդենիսը։ Դավիթն ու մյուսները կատարել են գործեր զինվորների համար թիկունքում: Քանի որ Դավիթն ինչ-ինչ պատճառներով բանակում չէր ծառայել, չուներ պատրաստվածություն, որն անցնում են երկու տարվա ընթացքում: Այդ առումով անհանգիստ էի,- ասաց նա և հավելեց, որ իրենց որդին շատ է ոգևորվել, երբ հայրիկին տեսել է զինվորական համազգեստով,- Էդուարդն ասում էր, որ հայ զինվորը գնում է, տանկերով կռվում է, խփում, շատ լավ պատկերացնում էր հայկական կողմի կռիվը: Երբեք չեմ ասել, որ թուրքը վատն է, որովհետև կողքից լսել եմ, թե ինչպես են ուրիշ երեխաներ վատ արտահայտություններ հնչեցնում թուրքերի հասցեին: Ես իմ երեխային չէի տրամադրել, չէի ասել՝ ով է ուժեղ, ով թույլ»:

Դերասանուհին նկատեց, որ, որպես քրիստոնյա, երբեք չպետք է մեր հույսն ու սերը կորցնենք, որովհետև սերն ապրեցնում է: «Վերջերս եկեղեցում էի, Սսկերանի վանքի քահանան էր եկել։ Ասաց՝ իր մատուցած պատարագին այդքան մարդ չէր եղել, քանի որ Ասկերանում միշտ չորս-հինգ հոգի են եղել: Սա լուրջ մտածելու տեղիք է տալիս, որովհետև անթույլատրելի է հայ ազգի համար: Մենք ամեն օր պետք է շնորհակալ լինենք Աստծուն, ոչ թե աղոթքով դիմենք այն ժամանակ, երբ նեղության մեջ ենք: Խորհուրդ կտամ բոլորին Աստվածաշունչ կարդալ: Եթե կարդացել են, վերընթերցել, որովհետև բոլոր հարցերի պատասխանները միայն այնտեղ կարող են գտնել»,- եզրափակեց նա: