«Պատերազմից հետո ընտանիքս վերադարձավ Արցախում մեր գյուղ». Վարդան Բադալյանը՝ պատերազմ գնալու, ապրած օրերի և Արցախում իրենց տան վիճակի մասին

Հոկտեմբերին երգիչ Վարդան Բադալյանը ռազմաճակատ էր մեկնել և այնտեղ մնացել մինչև պատերազմի ավարտը, մասնակցել իր հայրենի գյուղի պաշտպանությանը: Tert.am Life-ի հետ զրույցում Վարդանը պատմել է պատերազմ գնալու, իր ապրումների և մինչև այսօր կատարվածի հետ չհամակերպվելու մասին:

Երգչի խոսքով՝ պատերազմի առաջին օրերին աշխատանքներ է տարել թիկունքում: «Անհրաժեշտ իրեր ու սնունդ էինք հավաքագրում, ուղարկում կամ ինքներս հասցնում Արցախ: Այդ օրերին մեր գյուղում՝ Մահավուզում, ուժգին ռմբակոծություններ էին, գնացի ծնողներիս, քրոջս, հարազատներիս Երևան բերելու: Ծնողներս չէին ուզում Արցախից դուրս գալ, դժվարությամբ համոզեցի որոշ ժամանակով տեղափոխվել մինչև վտանգն անցնի: Մեր գյուղը թշնամու վերահսկողության տակ չի մնացել, տունը չի ռմբակոծվել, պատերազմի ավարտից մի քանի օր հետո ծնողներիս հետ տարա տուն: Անհանգստություններ ունեմ, որովհետև որքան էլ ռուս խաղաղապահները հսկում են, թշնամուց ամեն ինչ սպասելի է, պետք է զգոն լինենք»,- ասաց նա:

Վարդանը նկատեց, որ սեպտեմբերին սկսված պատերազմն իր կյանքում առաջինը չէ. դպրոցական է եղել, երբ սկսվել է Արցախյան առաջին պատերազմը:

«Մենք Արցախյան առաջին գոյամարտ ենք տեսել, որին որպես ջոկատի հրամանատար մասնակցել է նաև հայրս, ինչի շնորհիվ որոշակի պատրաստվածություն ունեի: Արցախյան առաջին պատերազմի ժամանակ մեր տունն այրվել է, նույն տեղում նորից կառուցել ենք: Ժամանակին զինվորական ծառայությունս ևս Արցախում եմ անցել, բայց քանի որ նվագախմբում եմ ծառայել, զինկոմիսարիատից ծանուցում չստացա: Որոշեցի իմ դասընկերների, ընկերների հետ որպես կամավոր մեկնել ռազմաճակատ: Ծննդով Արցախից՝ Մարտակերտի շրջանի Մահավուզ գյուղից եմ, գնացել եմ իմ ծննդավայրն ու տունը պաշտպանելու: Երբ հայտնեցի, որ գնում եմ ռազմաճակատ, ընտանիքիս անդամները, բնականաբար, անհանգիստ էին, բայց հասկանում էին՝ ինչպես բոլորը, այնպես էլ ես, ի՞նչ տարբերություն: Երբ այդ օրերին Արցախից խոսում էի որդուս հետ, ասում էր՝ շուտ վերադարձիր տուն»,- նշեց նա:

Վարդանը նշեց, որ իրենց գյուղում մարտական կոնկրետ գործողություններ չեն ընթացել: «Անընդհատ հրետակոծություն և ռմբակոծություն էր, ինչը սկզբում անսովոր էր, հետո սովորական դարձավ, նույնիսկ աչք չէինք թարթում: Այս պատերազմում թիկունք չկար, ամեն տեղ վտանգավոր էր, նույնիսկ օգնություն հասցնող մարդկանց համար էր վտանգավոր: Իմ ներկայությունը տղաներին ոգևորում էր, երբեմն, եթե ժամանակ էինք ունենում, զենքը երգով էի փոխարինում ու, հիմնականում, հայրենասիրական երգեր էի կատարում, «Ղարաբաղի հորովել» երգն էի հաճախ երգում: Հնուց եկած ավանդույթ է կռվից առաջ յարխուշտա պարելը կամ կռվի դաշտում երգելը. դա ոգևորում է: Կռվի դաշտից երբեմն նաև լուսանկարներ էի հրապարակում, որոնց միջոցով ուզում էի ասել, որ հաղթելու ենք, պետք չէ նեղսրտել: Ցանկանում էի ոգևորել, որ մարդիկ թիկունքում աշխատանքներ տանեն, օգնում էի՝ ինչով կարող էի»,- պատմեց նա:

Երգիչն ընդգծեց, որ իրենց գյուղը մինչև վերջ պաշտպանել են, իրենց ջոկատում զոհեր չեն եղել:

«Միայն թե չէինք սպասում, որ ավարտն այսպիսին կլինի, մտածում էինք՝ հաղթելու ենք, ամեն ինչ լավ է լինելու, հիմա նորից հարցի վերջնական լուծումը մնաց հաջորդ սերնդի ուսերին: Ավարտը պարտությունն էր, բայց հեշտ է հաղթած Արցախը սիրելը, բարդ է վիրավոր ու պարտված Արցախի կողքին լինելը: Ռազմաճակատում ես միայն զինվորների նվիրվածությունն եմ տեսել, նրանց կողմից անասելի հերոսություններ են կատարվել: Ամեն դեպքում, մեր զինվորները, հաղթանակի ճանապարհին զոհվածները չեն պարտվել: Նրանք զոհվել են, որ մեր ճանապարհը մոմերի պես լուսավորեն,- ասաց նա և հավելեց, որ պարտքի զգացում ունի,- Ամեն մեկս ապրում է մեկ զոհվածի փոխարեն, եթե մեզնից մեկը ձեռք ունի, ուրեմն՝ մյուսը չունի: Չեմ համակերպվում, ինձ համար կարծես միշտ նոյեմբերի 10-ը լինի: Առհասարակ, հայ լինելը բարդ է, հայի ճակատագիրն այլ է: Կարող ես ամերիկացի, չինացի լինել ու հանգիստ ապրել, հայրենասեր չլինել, մտածելու ոչինչ չունենալ, իսկ հայը ծնված օրից արդեն իր առջև դրված խնդիրներ ունի, երևի մեր աշխարհագրական դիրքից է»:

Վարդանը նաև շեշտեց, որ հայրենիքի հանդեպ սերը պատերազմի ժամանակ արթնանում է, բայց չի սկսվում: «Այն պետք է մանկուց լինի և ցուցաբերվի առօրյա գործունեության մեջ: Թեկուզ եթե մաքրուհին փողոցը լավ մաքրի, նշանակում է՝ հայրենասեր է: Կամ մեկը գնացել և սահման է պահել, մյուսը սահման պահողի թիկունքն է պահել»,– ասաց նա։

Ինչ վերաբերում է գործունեության այս շրջանին՝ Վարդանը նկատեց․ «Հիմա դժվար օրեր ենք ապրում, բայց մեր գենը չեն կարող հեշտ կոտրել, կյանքը շարունակվում է, որքան էլ բարդ լինի: Այս պահին աշխատանքային նորություններ դեռ չունեմ, համերգներ չկան, բայց քիչ-քիչ փորձում եմ վերականգնվել»: