ԼՂ հարցի փուլային սցենարը կհանգենցնի արյունահեղության, իսկ ՀՀ ԱԳՆ-ն, ԱԽՔ-ն հենվում են թույլ պատրաստված մարդկանց գիտելիքների վրա, որոնք չգիտեն երկրի պատմությունը. Նորատ Տեր-Գրիգորյանց

Ղարաբաղյան հարցի փուլային լուծումը պետք է վերացնել ԵԱՀԿ-ի ծրագրերից, պարզ է, որ դա իրենից օգնություն է ներկայացնում Ադրբեջանի Հանրապետությանը՝ անկախ Արցախի զավթման գործում։ Եթե իրականացնեն փուլային որոշումը, ապա Արցախի զինված ուժերի մեջքին կհարվածեն փախստականների անվան տակ հատուկ պատրաստված մարտիկները, որոնք դժվար թե այստեղ վերադառնան հիմա, նրանք հայտնի աղբյուրներից զինված պայքար տանելու միջոցներ ձեռք կբերեն և հայերի արդեն ազատագրած տարածքների վրա կսկսվի արյունահեղություն: Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց ԽՍՀՄ և ՌԴ զինված ուժերի գեներալ-լեյտենանտ, 1992-1995 թթ. ՀՀ ՊՆ գլխավոր շտաբի պետ, 1993 թ. պաշտպանության նախարարի պաշտոնակատար Նորատ Տեր-Գրիգորյանցը՝ անդրադռանալով ՌԴ արտագործանախար Լավրովի հայտարարությանը՝ ղարաբաղյան հարցը փուլային տարբերակով լուծելու մասին:

«Միևնույն ժամանակ այս դեպքում անհրաժեշտ կլինի Ղարաբաղի զորքերն առաջնագծից բերել թիկունք` ընդդեմ «փուլային մարտիկների», և տեղի կունենա «Կուլիկովյան ճակատամարտ», լիարժեք ոչնչացում, մասշտաբային գլխատումներ՝ երկու կողմերից էլ, իսկ ինչպես են դրան սովորել Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերը՝ 1915-1923 թվականների Հայոց ցեղասպանության օրինակով, թուրքերից և քրդերից: Այդ իսկ պատճառով պետք է խաչակնքվել, քանի դեռ այս փուլային քաղաքականությունը դժբախտություն չի բերել Արցախի հայերին, ինչպես նաև բոլոր կողմերի մարտիկներին: Փուլային ծրագրի սցենարով քայլերը կլինեն շատ վտանգավոր, վնասակար, խորամանկ՝ ի վնաս հայերի և հօգուտ Ադրբեջանի և Թուրքիայի»,-մանրամասնել է գեներալ-լետնենանտը՝ գրավոր տրված պատասխանում:

Նորատ Տեր-Գրիգորյանցը նշում է, որ փուլային տարեբարկի ծայրահեղ վտանգների մասին բարձարձայնել է նաև նախկինում:

«Այս մասին ես ասել եմ ու քննադատել եմ ՀՀ նախկին արտգործնախարար Նալբանդյանին, որը նույնպես առաջ էր տանում այս քաղաքականությունը: Քննադատել եմ նաև անվտանգության խորհրդի քարտուղար Գրիգորյանին: Եվ միայն Սերժ Սարգսյանի ամրության, ինչպես նաև Սփյուռքի հայերի պահանջների, Ղարաբաղի և Հայաստանի խելամիտ քաղաքական գործիչների առաջարկների ու ընդհանուր ջանքերի միջոցով չեզոքացրինք այդ վտանգավոր նախաձեռնությունն ու նոր փորձանքը: Իսկ այսօր անտեսվում են անգամ երկրի անվտանգության և ոլորտում շատ գրագետ, բանակային պրոֆեսոր Հայկ Քոթանջյանի առաջարկությունները: Անտեսվում է նաև նրա ստեղծած ինստիտուտը, որը պատրաստել է գրագետ մարդկանց այդ ոլորտում: Իսկ ՀՀ ԱԳՆ-ն՝ ներառյալ երկրի անվտանգության խորհուրդը, հենվում են թույլ պատրաստված մարդկանց գիտելիքների ու խորհուրդների վրա, որոնք չգիտեն ռազմական գիտությունը, երկրի պատմությունն ու ղարաբաղյան հարցը: Դա շատ վտանգավոր ու վնասակար է Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի ժողովրդի համար»,-մանրամասնում է նա:

Գեներալ լեյտնենանտի կարծիքով ՝ ժամանակն է արդեն, որ ՄԱԿ-ի ղեկավարները, ԵԱՀԿ-ի կազմում գտնվող ղեկավարները հասկանան իրողությունը և ճանաչեն Ղարաբաղի անկախությունը:

«Պետք է պատժել ագրեսորներին և տարածաշրջանում խաղաղությունը խաթարողներին, որոնք այդքան վիշտ են բերել տարածաշրջանի ժողովուրդներին: Կրկնում եմ, ճանաչել Արցախի անկախությունը, ինչպես ճանաչվել է Աբխազիան, Հարավային Օսիան, Կոսովոն, Ղրիմը... և դադարեցնել երկակի չափանիշներով առաջնորդվելը Ադրբեջանի և Թուրքիայի հանրապետությունների հետ հարաբերությունները չփչացնելու վախից»,- նշում է նա:

Ռազմական գործիչը նաև նկատում է, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը պետք է հայտարարություններ կատարելիս կոնկերտ առաջարկություններ ներկայացնի:

«Միգուցե Հայաստանի վարչապետը նաև ծրագիր ներկայացներ, կողմերի գործողությունների ալգորիթմ, թե ինչպես պետք է անել, որ կովկասյան տարածաշրջանի բոլոր կողմերը գոհ լինեն»,-ընդգծում է Նորատ Տեր-Գրիգորյանցը:

Գեներալ-Լեյնտենանտը նաև առաջարկություններ է ներկայցնում իրավիճակը թուլացնելուն միտված:

«Առաջին՝ հայ բնակչությանը վերադարձնել Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից օկուպացված Շահումյանի շրջանը: Երկրորդ՝ Ղարաբաղի կարգավիճակի որոշումից հետո վերադարձնել 7 շրջանների բնակիչներին, իհարկե նրանց, ովքեր կցանկանան վերադառնալ: Չէ՞ որ ժողովուրդը փախել է ադրբեջանական կողմի բացած կրակից և գնացել է Ադրբեջանի Հանրապետության իշխանությունների հրամանով: Եվ պատերազմի կանոններով՝ այդ տարածքները մնացել են Ղարաբաղի բանակի թիկունքում: Եվ նրանք այդ տարածքներն անվտանգության գոտի են սարքել, ինչպես Կյոնիսբերգ-Կալինինգրադում»,-առաջարկում է Նորատ Տեր-Գրիգորյանցը:

Ըստ նրա՝ նշված քայլերը պետք է անել նաև բոլոր տեսակի բանակցությունները դադարեցնելու և ինչ-որ մեկին մեղադրելու, հայաֆոբիայով և ադրբեջանաֆոբիայով զբաղվելը դադարեցնելու, թաքուն ապրելը, հաջորդ պատերազմների համար զենք գնելու անիմաստ գումարների ծախսերը դադարեցնելու համար: Ըստ նրա՝ ամենալավ տարբերակն այն կլինի, որ ՌԴ-ն ապավավերացնի 1921 թվականի մարտի 16-ի պայմանագիրը:

«Չեղարկեք այդ պայմանագիրը Ռուսաստանի Դաշնության` Ռուսաստանի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետության և ԽՍՀՄ-ի իրավահաջորդի հետ: Եվ դա արդար կլինի, կտիրի խաղաղություն Կովկասի տարածաշրջանում, արդեն իրապես կամրապնդվի Ռուսաստանի ու Թուրքիայի բարեկամությունը, արդեն առանց խաբկանքների: Իսկ ահա Թուրքիան պետք է ճանաչի երիտթուրքերի կողմից իրականացված Հայոց ցեղասպանությունը, թույլ տա հայրենիք վերադառնալ Օսմանյան կայսրության նախկին քաղաքացիների սերունդներին` ապահովելով նրանց անվտանգ կյանքն այնտեղ, պետք է կատարի 1920 թվականի Սևրի պայմանագրի պահանջները, որով 4 վիլայեթներ տրամադրվում էին հայերի ապրելու համար: Այդ ժամանակ Թուրքիային կսկսեն հարգել, ոչ թե նայել նրան՝ որպես ցեղասպան երկրի, ԻՊ-ի ստեղծողի և Սիրիայի քաղաքներ կործանողի, այնտեղի ժողովրդի կործանողի իր և օտար ձեռքերի միջոցով, որը միաժամանակ զուգահեռաբար այդ երկրի նավթն է իրենով անում»,- նշում է գեներալը:

Նորատ Տեր Գիգորյանցի խոսքով՝ ԼՂ հարցի շուրջ իրավիճակը հասկանալու համար պետք է վերլուծել պատմությունը, տիրապետել տարածշրջանային զարգացումներին, հասկանալ դրանց հնարավոր ազադեցությունը Արցախի և ՀՀ-ի վրա:

«Ես խոսում եմ որպես սպա, որպես մարտնչած գեներալ, Աֆղանստանում առաջին ծայրահեղական իսլամիստների դեմ պատերազմի մասնակից: Նշեմ, որ այնտեղ մենք միջազգային պարտք էինք կատարում, ինչպես հիմա ՌԴ-ն նման պարտք է կատարում Սիրիայում, որտեղ, ի դեպ, կռվում են Թուրքիայի զինված ուժերը՝ ընդդեմ Սիրիայի ժողովրդի` համագործակցելով ԻՊ իսլամիստների հետ, այսինքն՝ ահաբեկչական խմբավորումների հետ ընդդեմ Սիրիայի ժողովրդի` նպատակ ունենալով զավթել նավթային տարածքները, ընդլայնել իր տարածքները, հետո էլ զավթել ամբողջ Սիրիան, որը ժամանակին Օսմանյան կայսրության մաս է եղել, այժմ նմանատիպ քաղաքականություն նրանք տանում են իրենց երկրորդ պետության` Ադրբեջանի հետ համատեղ Ղարաբաղի նկատմամբ: Ոչ, սկզբում եղել է Ռուսաստանի նկատմամբ, ցանկանում էին զավթել Ռուսաստանի մի մասը, սկսեցին Չեչնիայից և Ինգուշեթիայից և հասան մինչև Դաղստան, բայց կործանիչ հարված ստացան ռուսական բանակի կողմից, ռուս ժողովուրդը փրկեց չեչեններին, ինգուշներին և դաղստանցիներին այն ժամանակ շատ ագրեսիվ նախկին խորհրդային հանրապետություններ Ադրբեջանից, Վրաստանից, ինչպես նաև Թուրքիայի գլխավորությամբ ՆԱՏՕ-ի անունից այստեղ հայտնված Սաուդյան Արաբիայից, Քաթարից և նրանց հանցավոր խմբերից:

Այդ հանցավոր խմբերից Ռուսաստանն ազատվեց դրանց վերացնելու շնորհիվ: Իսկ հայերը, ինչպես հիմա, այն ժամանակ էլ աջակցում էին Ռուսաստանին: Ռուսաստանի պատճառով այդ ագրեսորների համար հայերը ոսկոր դարձան կոկորդում, նրանք հարավից պաշտպանում էին Ռուսաստանը, իսկ Վրաստանը, Ադրբեջանը և Թուրքիան ուժեր չէին խնայում, նրանց ձեռքերն արյունոտվեցին, երբ վերացնում էին վերը նշված հանրապետությունների բնակիչներին»,-նշեց նա:

Ըստ նրա ՝ Պանթուրքիզմի ծրագրերի իրականցման համար Հայաստանը պիտի ճամփա բացի դեպի կովկաս:

«Հիշենք, թե ինչպես ոչ վաղ անցյալում նախագահ Ալիևն ու նրա շրջապատի քաղաքական գործիչները վստահեցնում էին, որ այնտեղ Ալիևի արձանն են տեղադրել, այդ իսկ պատճառով Դերբենդը նրանցն է և լեզգիների մի քանի գյուղեր էլ արդեն փոխանցվել են Ադրբեջանի կազմ: Իսկ հայերը նորից կանգնեցնում են նրանց և, ինչպես ոսկոր կոկորդում, իրենց և հարավից էլ Ռուսաստանին պաշտպանելով՝ չեն թողնում զավթել հայկական մյուս հողերը` սկսած Ղարաբաղից: Արևմտյան Հայաստանն արդեն զավթել են և այնտեղ տեղավորել են քրդերին՝ այսօրվա իրենց թշնամիներին, որոնք 1915-ին հայերին սպանողներն էին, և չեն թողնում Թուրքիայի տարածքում Քուրդիստան պետություն հիմնել: Այն ժամանակ իզուր քրդերը կատարեցին թուրքերի հրամանները, և Աստված պատժեց նրանց, ախր քրդերի գլխավոր թշնամին հենց Թուրքիան է»,-մանրամասնում է նա:

Նորատ Տեր-Գրիգորյանցի խոսքով՝ Ալիևը նույնիսկ Վրաստանի մի մասը Թբիլիսիով հանդերձ, համարում է ադրբեջանական տարածք:

«Չչնայած այնտեղ վրացականի հետ համատեղ գործում են նաև Նախիջևանի ուժային կառույցները: Իսկ կրտսեր եղբայրները շնորհակալության փոխարեն օկուպացրել են նաև Մառնեուլին, այդ երկրամասերի սրբավայրերը: Դեռ մի բան էլ իրենց տարածքով օգնեցին երկաթգիծ կառուցել` շրջանցելով Հայաստանն ու Արցախը: Ըստ երևույթին, զորք և զինամթերք տեղափոխելու համար Դերբենդի ուղղությամբ և Իրան: Եվ պատահական չէ, որ այնտեղ ԱՄՆ-ի կողմից Իրանի նկատմամբ պատժամիջոցներից հետո իսրայելցի փորձագետներ են աշխատում: Համալրելով Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերը ժամանակակից միջոցներով, որոնցով նա հարձակվում է նաև Հայաստանի ու Ղարաբաղի վրա՝ դեռ մի բան էլ ստանալով ռուսական զենքեր, որոնցով վառում են Արցախի խաղաղ բնակիչների տները: Ինչ որ բան այն չէ»,-նշում է նա:

Նորատ Գրիգոյանցը կարծում է, որ հայ ժողովրդին պետք է միավորվել, դառնալ հզոր պետություն հարավային ուղղության վրա, նույնիսկ ներել հարևան երկրների ագրեսորներին ու դավաճաններին, որոնք իրենց զինված ուժերով շրջափակել են Հայաստանն ու Արցախը, Վրաստանի միջոցով էլ փակում են երկաթուղային հաղորդակցությունը Ռուսաստանի հետ:

«Եվ ինչ նպատակով է Վրաստանն այդպես ծառայում Թուրքիային ու Ադրբեջանին: Վրաստանը Թբիլիսիի տարածքով Բաքվից դեպի Ջեյհան գազատարի ճանապարհ է տալիս նրանց, Ադրբեջանի Հանրապետությունն էլ շնորհակալության փոխարեն գրեթե զավթել է Մառնեուլին, մտածում է վրաց ժողովրդի սրբավայրերը զավթելու մասին, իսկ Թուրքիան ընդհանրապես թիրախավորել է Բաթումը և ցանկանում է քշել հայերին Ջավախքից: Ինչ-որ բան այն չէ, պարոնայք Վրաստանի ղեկավարներ: Այն տարիներին վրաց ժողովուրդը հայերի հետ միասին նույնպես կոտորվել է թուրքերի ձեռքով: Իսկ այսօր արդեն խաղաղ ձևով հանձնվում է ամբողջ տարածքը: Եվ աջակցում է թուրքերին Հայաստանի ու Ղարաբաղի կործանման գործում: Ինչ-որ բան այն չեք անում, պարոնայք: Ախր Աստված կտեսնի ու կպատժի»: