Իրանն անհանգստացած է ՀՀ ներքաղաքական անկայունությամբ, թույլ Հայաստանն Իրանի ազգային շահերից չի բխում. վերլուծաբան

Թեհրանի «Ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի» վերլուծաբան Վալի Քալեջիի խոսքով՝ Իրանն աջակցում է Հայաստանի սուվերենությանն ու կայունությանը որպես հարևան։ Նա Tert.am-ի հետ զրույցում նման դիտարկում արեց՝ անդրադառնալով Արցախյան վերջին պատերազմից հետո Իրան-Հայաստան հարաբերություններին։

«Թույլ Հայաստանը Իրանի ազգային շահերից չի բխում, Իրանն անհանգստացած է Հայաստանի ներքաղաքական անկայունությամբ, և ես հույս ունեմ, որ կառավարությունն ու ընդդիմադիր ուժերը կկարողանան հասնել իրավիճակի խաղաղ լուծման»,- ասաց նա։

Իրանցի վերլուծաբանը նշեց, որ Իրանի նախագահը և այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ ընդգծել են՝ Իրանի համար չափազանց կարևոր է, որ միջազգայնորեն ճանաչված սահմանները չփոխվեն։

«Հայ-իրանական սահմանը չափազանց կարևոր է երկու երկրների համար էլ։ Մեր ընդհանուր սահմանը՝ Սյունիքի մարզը որևէ փոփոխության չպետք է ենթարկվի։ Իրանն ունի 15 հարևան, և մենք թույլ չենք տա, որ Հայաստանի հետ տեղի ունեցած խնդիրների պատճառով այդ հարևանները նվազեն, դառնան 14-ը»,-ասաց նա՝ նշելով, որ Հայաստանի հետ սահմանի պահպանումը կարևոր է Իրանի համար մի շարք նախագծերի անխափան իրականացման համար,- ««Գազ՝ էլեկտրաէներգիայի դիմաց» նախագծի իրականացումը շատ կարևոր է երկու երկրների համար էլ։ Նաև Հայաստանի և Իրանի համար կարևոր հնարավորություն էր կառավարության որոշումը՝ բոյկոտել թուրքական ապրանքատեսակների ներմուծումը, դրանք փոխարինել իրանականով»։

Անդրադառնալով Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի վերաբերյալ ունեցած իրանական դիրքորոշմանը՝ Վալի Քալեջին նշեց՝ շատ կարևոր է, որ իրենց երկիրը տարիների ընթացքում չի փոխել այն։

«Իրանի դիրքորոշումը հիմնախնդրի վերաբերյալ նոր չէ։ 1990-ականներին՝ Ղարաբաղում պատերազմի սկզբին Իրանի կառավարությունը Լեռնային Ղարաբաղը ճանաչել է որպես Ադրբեջանի Հանրապետության մաս։ Իրանի ղեկավարությունը երբեք անջատման կողմնակից չի եղել։ Այս առանաձնահատուկ մոտեցումն Իրանն ունի նաև Աբխազիայի և Հյուսիսային Օսիայի, նաև՝ Ղրիմի նկատմամբ։ Բոլոր այս դեպքերում Իրանը չի ճանաչել այս տարածքների անկախությունը։ Դա է Իրանի դիրքորոշումն արդեն երեք տասնամյակ»,- ասաց նա՝ մատնանշելով, որ 2020 թվականի Ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ էլ Իրանը մնաց իր դիրքորոշմանը։

Սակայն, ըստ նրա, այս հարցում Իրանը տարբերվում է օրինակ, Թուրքիայից։ «Իրանի կառավարությունը այս երեք տասնամյակների ընթացքում չի աջակցել ԼՂ հիմնախնդրի ռազմական լուծման գաղափարին։ Մենք տեսանք, որ այս պատերազմի ժամանակ Թուրքիան Ադրբեջանին աջակցեց և՛ քաղաքական, և ռազմական առումով։ Բայց Իրանը չաջակցեց ռազմական լուծմանը»,- ասաց նա։

Մեկ այլ տարբերություն, որն Իրանը ունի Թուրքիայի հետ համեմատած, ըստ Վալի Քալեջիի՝ այն է, որ կարևորում է արցախահայության անվտանգության հարցը։ «Նախագահ Ռոհանին կարևորել է Ղարաբաղում ապրող հայերի անվտանգության հարցը։ Իրանի համար կարևոր է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի լուծման ցանկացած ծրագրում անպայմանորեն հաշվի առնվի Ղարաբաղի հայերի անվտանգության պահպանման հարցը»,- ասաց նա։

Անդրադառնալով Իրան-Հայաստան տնտեսական հարաբերությունների ապագային՝ Վալի Քալեջին նշեց, որ անհրաժեշտ է անցնել պրակտիկային, գործնականում աշխատել։

«Մենք ունենք պայմանագրեր Ռոբերտ Քոչարյանի, Սերժ Սարգսյանի և Նիկոլ Փաշինյանի ժամանակներից, որոնք աշխատելու կարիք ունեն․ հիմա իրանական կողմը շատ անհանգստացած է հայկական կողմից Արաքս գետի աղտոտումով։ Կա նաև ցանկություն իրանական գազը Հայաստանի միջոցով Վրաստան հասցնելու, ինչպես նաև հիմա՝ նոյեմբերի եռակողմ համաձայնությունից հետո խոսվում է Հայաստան-Իրան երկաթգծի կառուցման մասին։ Սրանք նոր հնարավորություններ են։ Եթե իրանական Ջուլֆա քաղաքից երկաթգիծը կարող է միացվել Նախիջևանին, հետո այնտեղից Երևան, հետո՝ Թբիլիսի, շատ կարճ երկաթուղային ճանապարհ կստացվի։ Մենք գիտենք, որ Մեղրիով երկաթուղի կառուցելը շատ թանկ կարժենա լեռնային դիրքի պատճառով, բայց եթե այն անցնի Նախիջևանով, հրաշալի կլինի։ Դա երկու երկրների հարաբերություններն ընդլայնելու նոր հնարավորություն կլինի»,- ասաց նա։