Հայաստանի վերաբերյալ ԵԽԽՎ–ի նոր բանաձևի նախագիծը

ԵԽԽՎ–ի պաշտոնական կայքում հրապարակվել է երեկ Փարիզում ԵԽԽՎ Մոնիտրոնինգի հանձնաժողովի կողմից ընդունված Հայաստանին վերաբերող նոր բանաձևի նախագծի նախնական տարբերակը, որը կքննարկվի ԵԽԽՎ ձմեռային նստաշրջանի ժամանակ։ Բանաձևի նախագիծը ներկայացնում ենք թարգմանաբար.

1. ԵԽԽՎ–ի կողմից հունիսի 25-ին ընդունված 1620 բանաձևում, որը վերաբերվում էր Հայաստանի կողմից 1609 բանաձևի պահանջների կատարմանը, Խորհրդարանական վեհաժողովը նշել էր, որ Հայաստանի կողմից անբավարար առաջընթաց է գրանցվել, չնայած այն փաստին, որ Հայաստանի իշխանությունները քաղաքական կամք էին դրսևորել՝ կատարելու 2008թ. ապրիլի 17-ին ընդունված 1609 բանաձևի պահանջները։ Վեհաժողովը մի շարք կոնկրետ պահանջներ ներկայացրեց Հայաստանի իշխանություններին և որոշեց քննարկել Հայաստանի պատվիրակությանը ձայնի իրավունքից զրկելու հարցը 2009թ. հունվարյան նստաշրջանի ընթացքում, եթե մինչև այդ պահը չկատարվեն 1609 և 0620 բանաձևերում նշված պահանջները։
2. 2008թ. մարտի 1-ի և 2-ի դեպքերի անկախ, անկողմնակալ և վստահելի քննության առնչությամբ Վեհաժողովը ողջունում է ՀՀ նախագահի 2008թ. հոկտեմբերի 23-ին կայացրած որոշումը, այն է՝ ստեղծել Փաստահավաք խումբ՝ հետևելով Եվրախորհրդի Մարդու իրավունքների հանձնակատարի առաջարկին։ Այն հավասարապես ողջունում է ընդդիմության՝ այս խմբի աշխատանքներին լիիրավ կերպով մասնակցելու որոշումը։
3. Վեհաժողովը շեշտում է, որ աշխատանքային խումբի համար պետք է ապահովվի ազատ հասանելիություն յուրաքանչյուր մակարդակի պետական մարմինների տրամադրության տակ գտնվող կարևոր տեղեկություններին, և միայն այդ դեպքում խմբի աշխատանքը վստահություն կներշնչի հանրությանը։ Այդ իսկ պատճառով Վեհաժողովը
3.1 քաղաքական բոլոր ուժերին կոչ է անում զերծ մնալ Փաստահավաք խմբի աշխատանքները քաղաքականացնելուց կամ դրանց մեջ խառնվելուց։
3.2 Հայաստանի իշխանություններին կոչ է անում երաշխավորել, որ Փաստահավաք խմբին համագործակցության կարգով կտրվի բոլոր հնարավոր աղբյուրներից օգտվելու հնարավորություն, այսինքն՝ նրանք պետք է հնարավորություն ունենան տեղեկություններ ստանալ բոլոր պետական մարմիններից և անձանցից, առանց բացառության, ներառյալ բոլոր նրանցից, ովքեր իրենց պաշտոնները փոխել են կամ պաշտոնանկ են եղել 2008թ. մարտի 1–ի իրադարձություններից հետո։
4. Վեհաժողովը ցավով նշում է, որ Հայաստանի իշխանությունները սահմանափակ առաջընթաց են գրանցել 1609 (2008թ) և 1620 (2008թ) բանաձևերի պահանջները կատարելու գործում։ Դրանք վերաբերում են 2008թ. մարտի 1–ի և 2–ի իրադարձություններից հետո ազատությունից զրկված անձանց ազատ արձակելուն։ Վեհաժողովը նշում է, որ ի հակադրություն Գագաթաժողովի պահանջների.
4.1 մի շարք դատական գործեր և դատավճիռներ հիմնված են եղել բացառապես ոստիկանական ցուցմունքների վրա՝ առանց հիմնավոր և հավաստի վկայությունների։
4.2 Հայաստանի քրեական օրենսգրքի 225 և 300 հոդվածների հատկանիշներով հարուցված շատ քիչ թվով քրեական գործեր են կասեցվել։
5. Վեհաժովովը նշում է, որ Քրեական օրենսգրքի 225 և 300 հոդվածների էությունը որոշակի կասկած է առաջ բերում, որը վերաբերում է նաև 2008թ. մարտի 1–ի և 2–ի իրադարձությունների հետ կապված դատապարտված անձանց օրինական գործողություններին, որոնք կասկածի տակ են դրվել նաև ԵԽԽՎ մարդու իրավունքների հանձնակատարի կողմից։ Այդ իսկ պատճառով էլ Վեհաժողովը համոզմունք է հայտնում, որ մի շարք անձանց դատապարտված լինելը, հատկապես նրանց, ովքեր դատապարտվել են Քրեական օրենսգրքի 225–3 և 300 հոդվածներով և նրանց, ովքեր դատապարտվել են բացառապես ոստիկանական ցուցմունքների հիման վրա, քաղաքկան շարժառիթների հետևանք է։ Հետևաբար, այն մարդիկ, ովքեր դատապարտվել են սույն մեղադրանքներով, կարող են քաղբանտարկյալներ համարվել։
6. Վեհաժովովը նաև ցավում է, որ իշխանությունները չեն օգտագործել իրենց իրավասությունների շրջանակում գտնվող հնարավորությունները, ինչպիսին են ներում շնորհելու հնարավորությունը, մեղադրանքները չեղյալ համարելը՝ ազատ արձակելու համար բոլոր նրանց, ովքեր ազատազրկվել են 2008թ. մարտի 1–ի և 2–ի իրադարձություններից հետո։ Վեհաժողովը, այնուամենայնիվ, կոչ է անում իշխանություններին օգտագործել այս հարցի լուծմանն ուղղված հնարավորությունները։
7. Նման հանգամանքներում, Վեհաժողովը շարունակելու է գնահատել Հայաստանի իշխանությունների քաղաքական կամքը, որի արդյունքում վերջիններս պետք է լուծում տան 2008թ. մարտի 1–ի և 2–ի դեպքերից հետո ձերբակալվածների դատական գործերին՝ համաձայն Վեհաժողովի կողմից նախօրոք նշված պահանջներին։
8. Վեհաժողովն իր գոհունակությունն է հայտնում Հայաստանի իշխանությունների՝ մի քանի այլ ոլորտներում բարեփոխումներ անցկացնելու փորձեր անելու առնչությամբ, որոնք կանխավ պահանջվել էին Վեհաժողովի կողմից մասնավորապես մամուլի, ընտրական օրենդրության և դատական համակարգերում։ Վեհաժողովը Հայաստանի իշխանություններին կոչ է անում այս ոլորտների շրջանակներում շարունակել համագործակցությունը Եվրախորհրդի համապատասխան մարմինների հետ։ Ինչ վերաբերվում է մամուլում բազմակարծությանը և ազատությանը, Վեհաժովողը.
8.1 ողջունում է Հայաստանում մամուլի ազատությունը երաշխավորելու փորձը և իշխանություններին կոչ է անում ամբողջությամբ իրականացնել Եվրախորհրդի փորձագետների առաջիկա խորհուրդները։
8.2 հաշվի է առնում է ռադիոյի և հեռուստատեսության վերաբերյալ օրենքում փոփոխությունները, որոնք չեղյալ են համարում հեռարձակման հաճախականությունների վերաբերյալ բոլոր առաջարկությունները մինչև 2010թ., երբ Հայաստանում թվային հեռարձակում սկսելու առաջին փուլն ամբողջովին կավարտվի։ Վեհաժողովն ընդգծում է, որ թվային հեռարձակման հետ կապված տեխնիկական պահանջների գործոնը չպետք է օգտագործվի իշխանությունների կողմից՝ հեռարձակման արտոնագրերի արդար և թափանցիկ տրամադրման հարցը երկրարաձգելու համար։
9. Չնայած որոշ ոլորտներում դրական զարգացումների՝ Վեհաժողովն անընդունելի է համարում այն փաստը, որ մարդիկ մեղադրվել և ազատազրկվել են քաղաքական դրդապատճառներից ելնելով և որ Հայաստանում դեռևս քաղբանտարկյալներ կան։ Այնուամենայնիվ, չնայած ազատ, թափանցիկ և վստահելի ուսումնասիրություններ անցկացնելու դրական փորձերի, Վեհաժողովը որոշում է Վեհաժողովում Հայաստանի պատվիրակության անդամներին ժամանակավորապես զրկել ձայնի իրավունքից, համաձայն կանոնադրության 9–րդ կետի 3–րդ և 4–րդ պարբերությունների, քանի դեռ Հայաստանի իշանությունները հստակորեն չեն ցուցաբերել իրենց քաղաքական կամքը՝ 2008թ. մարտի 1–ի և 2–ի իրադարձություններից հետո ձերբակալվածներին ազատ արձակելու, ինչպես նաև 1609 (2008) և 1620 (2008) բանաձևերում արտահայտված մի շարք պահանջնները կատարելու համար։

Թեմային առնչվող կայքեր

• Բանաձևն անգլերեն լեզվով