Ամանորը մարդուն խորասույզ է անում կենցաղի մեջ, Սուրբ Ծնունդը՝ պոկում կենցաղից. Տեր Շմավոն

Tert.am-ը զրուցել է Տեր Շմավոն քահանա Ղևոնդյանի հետ այն մասին, թե ինչու ի տարբերություն կաթոլիկ աշխարհի` Ամանորի և Սուրբ Ծննդի տոներում որպես գլխավոր խորհուրդ ընկալվում է Նոր տարին: Ըստ հայ հոգևորականի՝ հիմնական պատճառը խորհրդային կարգերից մնացած ավանդույթի ուժն է, և այսօր մենք ակամայից այդ իներցիայով շարունակում ենք ավելի մեծարել դա, ավելի շատ հույսեր կապել Ամանորի հետ, քան` Սուրբ Ծննդի: «Եթե Սուրբ Ծնունդը կոչված է մարդկանց կենցաղից վեր բարձրացնելուն, Ամանորը, հակառակը, մարդուն ավելի խորասույզ է անում կենցաղի և աշխարհիկ ինչ-որ հոգսերի մեջ»,- ասում է քահանան:

- Տե′ր Շմավոն, ինչո՞ւ Հայաստանում Ամանորն ու Սուրբ Ծնունդն ավելի շատ ընկալվում և տոնվում են որպես Նոր տարի` ի տարբերություն, օրինակ, կաթոլիկ աշխարհի:

- Պատճառներից ամենաառաջինը, որը տևեց մոտ 7 տասնյակ տարի, Խորհրդային Միությունն էր, որն ամեն կերպ ջանաց քրիստոնեական տոնը` Քրիստոսի Սուրբ ծնունդը, նսեմացնել մարդկանց աչքում և դրան որպես հակակշիռ ուռճացրեց և ճոխացրեց Ամանորը: Եվ Ամանորն ստացավ սուրբծննդյան բոլոր ատրիբուտները, բոլոր խորհրդանիշները: Զորօրինակ` տոնածառը, որ ամբողջ աշխարհում կոչվում է Christmas Tree, այսինքն՝ սուրբծննդյան ծառ, հայերի մոտ, չգիտես ինչու, սկսեց կոչվել «տոնածառ» և կապվել Ամանորի հետ: Նվերներ տալը, որ մշտապես և ողջ աշխարհում, սկսած վաղ քրիստոնեական հնագույն ժամանակներից, համարվել է քրիստոնեության ատրիբուտ, որովհետև առաջին նվիրատուն եղել է Սուրբ Նիկողայոսը, ով նաև եղել է հայրապետ, հոգևորական և ինքն է դրել այդ ավանդույթը՝ Քրիստոսի ծննդի նախօրեին մարդկանց նվերներ տալ կամ նույն Santa Claus–ը, ով հենց Նիկողայոս սքանչելիարգործն է, դարձավ Ձմեռ պապ և սկսեց Ամանորին այցելել մարդկանց: Այսինքն՝ ամեն ինչը փոխարինվեց, անգամ` սուրբծննդյան ծառի աստղը, որը Բեթղեհեմյան աստղն է, որ ճանապարհ ցույց տվեց մոգերին: Այդ աստղը դարձավ հնգաթև, Խորհրդային Միությունը խորհրդանշող աստղ: Այսինքն՝ փորձ կատարվեց աղճատել արժեքները և փոխարինել դրանք, որովհետև այն ժամանակ կար վտանգ, որ մարդիկ, հետևելով Սուրբ Ծննդի խորհրդին, այն իրենց մեջ պահելով` պիտի ըմբոստանային և չենթարկվեին Խորհրդային Միությանը: Ու այսօր սովորության ուժի պատճառով մարդիկ շարունակում են նշել Ամանորը և դրա մեջ ավելի շատ խորհուրդ են դնում, քան այն իր մեջ պարունակում է: Ի՞նչ է Ամանորը. պարզապես` օրացուցային փոփոխության օր, որն ազդարարում է տարեմուտը և մատնանշում Նոր տարվա սկիզբը: Բայց քրիստոնյաների համար Նոր տարին և, առհասարակ, նոր բանն սկսվեց Քրիստոսի ծնունդով: Չէ՞ որ մենք անգամ ժամանակագրությունն սկսեցինք թվարկել մինչև Քրիստոս և Քրիստոսից հետո: Նույն այդ ժամանակագրության փոխարինումը տեղի ունեցավ սովետական կարգերի ժամանակ, երբ օգտագործվեցին «Մեր դարաշրջան» և «Մեր դարաշրջանից առաջ» հասկացությունները։ Այսինքն՝ ինչո՞ւ նոր, ինչո՞ւ հին` ոչ ոք հարց չէր տալիս: Բայց որպեսզի մարդկանց միջից հանեին այդ մտածումները, մեկը փոխարինվում էր մյուսով:

– Այսինքն՝ կարելի է ասել՝ սա աթեիստական մտածողության հետևանք է, իներցիայի ուժ:

- Ո՛չ թե աթեիստական, այլ` աստվածմարտնչողական, որովհետև սա զուտ մարտնչում էր Աստծու դեմ, սա ապստամբություն էր աստվածային կարգերի, օրենքների դեմ, և այսօր մենք, կամա թե ակամա, այդ իներցիայի ուժով, այո՛, շարունակում ենք ավելի մեծարել, ավելի շատ հույսեր կապել Ամանորի հետ, քան` Սուրբ Ծննդի: «Ամանորյա հրաշք» արտահայտությունն են այսօր գործածում ամենուրեք, նման բան գոյություն չունի. հրաշքը տեղի է ունենում հավատքի ուժի և Աստծո շնորհիվ: Այդ ամենի խորհուրդը կա Սուրբ Ծննդի խորհրդի մեջ, ոչ թե` Ամանորի:

-Բայց չէ՞ որ Խորհրդային Միությունը 20 և ավելի տարի է` գոյություն չունի, ի՞նչն է պատճառը, որ մինչև հիմա պահպանվում է սովորության ուժը:

- 70 տարվա մեջ երեք սերունդ փոխվեց, ես մտածում եմ՝ դեռ մի երեք սերունդ էլ պետք է փոխվի, և մենք ցանկանանք փոխել այդ ամենը: Ժողովուրդը չի ջանում փոխել. լավ է, հարմարավետ է, ուրախ է, հակառակ դեպքում պիտի պահք պահեն, չուրախանան: Այսինքն՝ ամեն դեպքում` մարդկանց կենցաղային վիճակն ավելի դուր եկավ: Եթե Սուրբ Ծնունդը կոչված է մարդկանց կենցաղից բարձրացնելու դեպի վեր, Ամանորը, հակառակը, մարդուն ավելի խորասույզ է անում կենցաղի և աշխարհիկ ինչ-որ հոգսերի մեջ. ինչպես կոկորդիլոս գնենք, ինչ առնենք-դնենք սեղանին, ով չի առնում, տառապում է, ով առնում է՝ ուզում է մյուս տարի ավելի շատ առնել:Վերջում բոլորն էլ էդ ամենը թափում են, իսկ աղքատները մնում են սոված:

- Հայ առաքելական սուրբ եկեղեցու ավանդույթով՝ այսօրվանից մինչև հունվարի 5-ը պահքի շրջան է: Պահք պահողներ կա՞ն, որովհետև որքան ինձ հայտնի է՝ ավելի շատ պահում են Քրիստոսի հարությունից առաջ:

- Այսօր մենք շատ պահք պահողներ ունենք, ովքեր Սուրբ Ծնունդն ավելի են արժևորում, քան Ամանորը: Ես չեմ ասում, որ Ամանորին չպետք է ուրախանալ, կամ այն գոյություն չունի: Տարին, անցավ, փա՛ռք Աստծո, արժևորենք այդ տարին և փառք տանք Աստծուն, որ ևս մեկ տարի մեզ նվիրելու է, բայց ոչ թե ավելին դնենք դրա մեջ, քան այն կա:

-Իսկ եկեղեցին կոնկրետ ի՞նչ ցուցում է տալիս քրստոնյային` որպես աղոթք, և եկեղեցին ընդունո՞ւմ է երազանք պահելը:

- Մենք բոլորին կոչ ենք անում ժամը 12–ին լինել Հայաստանի բոլոր եկեղեցիներում, որոնք բաց են լինելու, կատարվելու են աղոթքներ, ժամերգություն, Աստծուն աղոթք ենք անելու, քարոզ է տրվելու: Եվ մարդիկ կարող են Ամանորը դիմավորել ո′չ թե սեղանների շուրջ՝ գիրանալով, այլ` լցվելով, լիանալով աստվածայինի շնորհիվ և աղոթքներով:

Ինչ վերաբերում է երազանք պահելուն, նման բան մենք չունենք: Ուզում ես՝ պահիր, բայց ի՞նչ երազանք, եթե մարդը նստեց-երազեց, ու այն չկատարվեց, դա ի՞նչ տվեց իրեն:

Երազելու փոխարեն նա պետք է ապրի, գործի, աշխատի: Շատ բանի մասին կարելի է երազել, թե մի մարդ կգա մի քսակ փող կնվիրի: Դե` նստիր, երազիր, բայց կգա՞ այդ մարդը: Իսկ ավելի լավ չէ՞ աշխատել ու փորձել մի բան ստեղծել: