ՀՀ-ն կարող է ԵՄ-ի հետ տնտեսական հարաբերությունները խորացնել առանց Վրաստանի՝ ԵՄ ադապտացված ասոցացման միջոցով. Խ. Հարությունյան

ԱԺ «Հանրապետական» խմբակցության պատգամավոր Խոսրով Հարությունյանը Tert.am-ի հետ զրույցում կարծիք հայտնեց, որ Հայաստանը Վրաստանի՝ ԵՄ-ի հետ ասոցացումից օգտվելու անհրաժեշտություն չունի, ինչպես դա արվել է Ադրբեջանի դեպքում, երբ Վրաստանն առաջարկել է Ադրբեջանին օգտվել այդ հնարավորությունից։ Խոսրով Հարությունյանի համոզմամբ՝ Հայաստանը ԵՄ հնարավորություններից օգտվելու ավելի լուրջ գործիք ունի, դա GSP+ համակարգն է, որից օգտվելու հնարավորություն չունի ո՛չ Ադրբեջանը և ո՛չ նույնիսկ Վրաստանը։ Ըստ Հարությունյանի՝ Հայաստանն ինքնուրույն կարող է ԵՄ-ի հետ տնտեսական հարաբերությունները խորացնել. «Արդեն իսկ Եվրոպական հանձնաժողովի շրջանակներում խոսում են Հայաստանի հետ և ոչ միայն ադապտացված ասոցացման համաձայնագրի մասին, և այդ ուղղությամբ աշխատանքներ տարվում են»։

-Պարո՛ն Հարությունյան, հավանաբար տեղյակ եք, որ Վրաստանն Ադրբեջանին առաջարկել է օգտվել ԵՄ-ի հետ իր ասոցացումից։ Ըստ Ձեզ, ինչո՞ւ նման համագործակցության առաջարկ չկա նաև Հայաստանի համար՝ հաշվի առնելով Հայաստանի՝ ԵՏՄ-ի անդամակցության դեպքում երկու խոշոր շուկաների հնարավոր հեռանկարը։ Դեռ մի բան էլ սեպտեմբերի 1-ից վիզային ռեժիմ է գործելու Հայաստանի ու Վրաստանի միջև:

- Ես չեմ կարծում, որ միգրացիոն քաղաքականության վերաբերյալ մոտեցումները կտարբերակեն Ադրբեջանի և Հայաստանի համար, կարծում եմ միատեսակ մոտեցում կլինի։ Բայց ինչ վերաբերում է տնտեսական քաղաքականությանը՝ Եվրոպական միության հետ Վրաստանի ասոցացման համաձայնագրին, ապա պետք է արձանագրել, որ Վրաստանը շատ զգայուն է ու ուշադիր Ադրբեջանի նկատմամբ, այսինքն՝ Վրաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունները տարբերվում են, և մենք դա պետք է փաստենք, որ տարբերվում է Վրաստան-Հայաստան հարաբերություններից։ Այնտեղ և՛ էներգակիրներով պայմանավորված խնդիրներ կան, և՛ անվտանգության ու ընդհանրապես տարածաշրջանային ազգային կոմունիկացիաներով պայմանավորված խնդիրներ կան, այդ իսկ պատճառով Վրաստանն անկասկած փորձում է լոյալ և երկուստեք ավելի շահեկան հարաբերություններ ձևավորել Ադրբեջանի հետ՝ կրկնում եմ, որովհետև նա Ադրբեջանից կախված է, և Վրաստանն էլ իր հերթին Ադրբեջանին առաջարկում է օգտվել նոր ձևավորվող տնտեսական կապերից։ Ինչու նույն բանը չի առաջարկում Հայաստանին, ես կդժվարանամ միանշանակ պատասխանել, բայց կարող եմ փաստել հետևյալը, որ Հայաստանը ԵՄ հնարավորություններից օգտվելու ավելի լուրջ գործիք ունի, դա GSP+ համակարգն է, այսինքն՝ օգտվել ԵՄ արտոնությունների ընդհանուր համակարգի (GSP) դրույթներից, որոնք ապահովում են եթե իմ հիշողությունը չի դավաճանում, 7000 ապրանքատեսակների ԵՄ շուկայի արտոնյալ հասանելիությունը։ Համակարգը թույլ է տալիս բավականին տպավորիչ քանակի հայկական ծագումով ապրանքատեսակներ հայտնվել եվրոպական շուկայում, առանց ավելորդ մաքսային քաշքշուկների, որից օգտվելու հնարավորություն չունի ո՛չ Ադրբեջանը և ո՛չ նույնիսկ Վրաստանը, որը թեև ստորագրել է Ասոցացման համաձայնագիրը։ Իհարկե, Վրաստանի համար Ասոցացման համաձայնագիրը նոր հորիզոններ կբացի, բայց այս տեսակետից կարծում եմ, որ Վրաստանը չէր կարող մեզ մի բան առաջարկել, որից հավելյալ հնարավորություն կարող էր մեզ մոտ ձևավորվել։

-Չնայած ասում եք, որ Վրաստանը չի կարող տալ ավելին, քան GSP+ համակարգն է տալիս, բայց ամեն դեպքում, ինչո՞ւ օրինակ՝ նույն Վրաստանը չի շահագրգռվում Հայաստանի միջոցով ռուսական շուկա մտնելու հնարավորությունից օգտվել և քայլեր է ձեռնարկում համագործակցության ոչ թե Հայաստանի, այլ՝ Ադրբեջանի հետ։

-Այստեղ պետք է հաշվի առնել վրաց-ռուսական հարաբերությունների առանձնահատուկ բնույթը։ Նախ՝ վրացական նոր իշխանությունները որակապես այլ քաղաքականություն են որդեգրել Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում, քան Սաակաշվիլու ժամանակ էր, այսինքն՝ նրանք հիմա փնտրում են համագործակցության հնարավորություններ։ Վրացական ներկայիս իշխանությունները քայլեր ձեռնարկում են ռուսական շուկան մատչելի դարձնելու ուղղությամբ, և ռուսները նույնպես գնում են ընդառաջ, եթե հիշեք, նախորդի ժամանակ համարյա փակ էր ռուսական շուկան վրացական ծագում ունեցող ապրանքների համար, այսօր որոշ ապրանքատեսակներ ակնհայտ մուտք են գործել ռուսական շուկա։ Ընթացքը դանդաղ է տեղի ունենում, բայց տեղի ունենում է, որը, ի դեպ, մեզ համար նույնպես օգտակար է։ Նախ՝ Վրաստանը Ռուսաստանի հետ հարաբերվելու հարցում, կարծում եմ, չի փորձի Հայաստանի ծառայություններից օգտվել։ Կարծում եմ, վրացիները հնարավորինս կխուսափեն դրանից, որովհետև բանն այն է, որ Հարավային Կովկասում տնտեսական և քաղաքական ազդեցությունն ապահովելու աշխարհաքաղաքական ազդեցությունն ապահովելու ռուսական ձգտումը ենթադրում է նորմալացում հարաբերությունները Վրաստանի հետ, այսինքն՝ Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական շահերից էլ է բխում դեպի Եվրոպա անվերադարձ գնացող Վրաստանի հետ կապեր պահպանել, և նման ձգտում կա նաև Վրաստանի կողմից և բնականաբար միջնորդի կարիք չեն զգում։ Եթե նույնիսկ Հայաստանն ինչ-որ բաներ առաջարկի, օրինակ ես տեղյակ եմ, որ ոչ պաշտոնական զրույցների ժամանակ, բայց, իհարկե, պաշտոնյաների միջև, նման հարցադրումներ եղել են, բայց ինքներդ հասկացեք, եթե փորձեք վերլուծել վրացական իշխանությունների դիրքորոշումը, նրանք եթե կարող են ինքնուրույն հասնել դրան, ինչո՞ւ պետք է միջնորդի ծառայություններից օգտվեն՝ դրանով իսկ ստանձնելով հավելյալ պարտավորություններ միջնորդի առջև։ Կարծում եմ հայ-վրացական հարաբերությունները վրացիները չեն ուզում ուրիշ այլ պարտավորություններով ծանրաբեռնել։

- Պարո՛ն Հարությունյան, ամեն դեպքում չե՞ք կարծում, որ Վրաստանի հետ հարաբերությունների խորացման անհրաժեշտություն կա, գուցե նույն Ասոցացման համաձայնագրից օգտվելու առաջարկ Հայաստանն անի։

-Ես այդ կարծիքին չեմ, Հայաստանը ԵՄ-ի հետ սեփական ասոցացման պայմանավորվածությունները ձեռք կբերի։ Արդեն իսկ Եվրոպական հանձնաժողովի շրջանակներում խոսում են Հայաստանի հետ և ոչ միայն, ադապտացված ասոցացման համաձայնագրի մասին, և այդ ուղղությամբ աշխատանքներ տարվում են։ Այսինքն՝ եվրոպացիները նույնպես սկսեցին հասկանալ, որ այդ «կամ,կամ» մոտեցումը բացարձակապես շահեկան չէ որևէ պարագայում, իսկ ուկրաինական զարգացումները դրա վառ ապացույցն են։ Այդ իսկ պատճառով Հայաստանը ԵՄ-ի հետ սեփական խողովակներով կհամագործակցի, և եթե հիշում եք բոլորովին վերջերս ՄԱԿ-ում Էդվարդ Նալբանդյանը ներկա էր գտնվել Արևելյան գործընկերության արտգործնախարարների գագաթաժողովին, իսկ նա այնտեղ հենց այնպես դիտորդ չէր, այլ ակտիվ ծրագրի մասնակից։