Մեծ հանդուրժողականություն կա ռազմական հանցագործությունների և մարդու իրավունքների խախտումների նկատմամբ, կրակը պետք է կանգնեցնել. միջազգային իրավունքի փորձագետը`Ադրբեջանի գործողությունների մասին

Ալիևը պետք է կանգնի միջազգային դատարանի առջև: Թվիրթերյան իր էջում այս մասին հայտարարել էր միջազգային իրավունքի ՄԱԿ-ի նախկին փորձագետ, իրավաբան, Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ գրքի հեղինակ Ալֆրեդ դե Զայասը` անդրադառնալով այս օրերին Ադրբեջանի կողմից Արցախի և Հայաստանի դեմ սանձազերծած պատերազմին:

Իսկ արդեն Tert.am-ի հետ զրույցում նա նշեց, որ ինքը նկատի է ունեցել, որ Ադրբեջանի նախագահը խախտել է Հռոմի քրեական դատարանի 5-րդ հոդվածը, ագրեսիա է կիրառել, իսկ ագրեսիայի զոհերը կարող են իրենց հետ կատարվածը ներկայացնել Միջազգային քրեական դատարանին (ՄՔԴ), նաև ՄՔԴ-ի անդամ երկրներին  և ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդին:

«Իրավական ամփոփագիրը պետք է փոխանցվի ՄՔԴ գլխավոր դատախազ  տիկին Ֆաթու Բենսուդային: Իսկական ժամանակն է, որ ագրեսիան դատապարտվի Միջազգային քրեական դատարանի կողմից»,- ասաց նա` նշելով, որ Ալիևի գործողությունները կարող են համարվել Լոնդոնի համաձայնագրի 6.1 հոդվածի խախտում, որը Նյուրենբերգում նացիստների դեմ ուղղված հիմնական մեղադրանքն էր:

«Իհարկե, կարող են լինել տարրեր 6-րդ հոդվածի` ցեղասպանության, հոդված 7-ի մարդկության դեմ հանցագործությունների, հոդված 8-ի` ռազմական հանցագործությունների տարրեր: Եվ եթե ՄՔԴ-ի հետաքննությունները չեն ընթանում, ես կառաջարկեի ժամանակավոր քրեական տրիբունալ, ինչպիսիք են նրանք, որոնք ստեղծվել են Հարավսլավիայի և Ռուանդայի համար»,- ասաց նա:

Անդրադառնալով Թուրքիայի` այս պատերազմում ներգրավվածությանը` Ալֆրեդ դե Զայասն ասաց, որ որևէ կասկած չկա այդ հարցում, դա հաստատել են նաև Ֆրանսիայի հատուկ ծառայությունները:

«ՄԱԿ-ի վարձկանների աշխատանքային խումբը պետք է կոչվի ուսումնասիրել օտարերկրյա ներգրավվածությունը, հատկապես իսլամական վարձկանների և ահաբեկիչների»,- ասաց նա` նշելով, որ հարցը կարող է ուղղվել նաև ՄԱԿ-ի արտադատական կարգով կայացված մահապատիժների իրագործման հարցով հատուկ զեկուցողին:

Ադրբեջանի դեմ պայքարում, ըստ նրա, Հայաստանը պետք է օգտագործի ԱՄՆ-ում, Մեծ Բրիտանիայում, Ֆրանսիայում և այլ վայրերում իր ընկերներին, որ ստիպեն ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդին դատապարտել ագրեսիան և պահանջեն անմիջապես հրադադար: «Նրանք պետք է նաև իրենց խնդրագրերը ուղարկեն ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատար Միշել Բաչելետին»,- ասաց նա:

Նա նշեց, որ ամբողջ միջազգային հանրությունը պետք է ստիպի Ադրբեջանին, որ կանգնեցնի կրակը:

«Բայց Ադրբեջանն ունի դաշնակից, որը Թուրքիան է: Թուրքիան ամբողջ աշխարհում մարդու իրավունքների պաշտպանության  հարցում ամենավատ վիճակում է: Մի երկիր է, որը 2016-ից հետո հեղաշրջման փորձից հետո ունի ամենաշատ բանտարկված վերլուծաբանները, պրոֆեսորները, ուսուցիչները, դատավորները,- ասաց նա` նշելով, որ անգամ դա հաշվի առնելով` նկատելի է, թե ինչպես են եվրոպական կառույցները երկակի ստանդարտներ կիրառում,- նրանք հանդուրժող են Թուրքիայի նկատմամբ, նրա, թե ինչ է անում այդ երկիրը ներառյալ մարդու իրավունքների ոլորտում: Նրանք հրաժարվում են Թուրքիայի դեմ պատժամիջոցներ կիրառելուց, բայց միևնույն միաժամանակ պատժամիջոցներ են կիրառում Բելառուսի նկատմամբ: Դա արդեն հարց է առաջացնում, թե ինչպես է միջազգային իրավունքն աշխատում: Մի տեղ այն մի ձև է աշխատում, մեկ այլ տեղ՝ այլ ձև»:

Միջազգային իրավունքի մասնագետը նշեց, որ այստեղ կարևոր է ազգերի ինքնորոշման իրավունքի մասին բարձրաձայնումը: Հիշատակեց, որ որոշ երկրների դեպքում այդ իրավունքը գերակայեց տարածքային ամբողջականության իրավունքին:

«Եթե Կոսովոյի դեպքում միջազգային իրավունքն ասում է, որ տարածքային ամբողջականության իրավունքը ստորադասվում է ինքնորոշման իրավունքին, ապա այս դեպքում վերապահում: Ադրբեջանը չի ցանկանում դա ընդունել, բայց եթե  միջազգային հանրությունը ճնշում գործադրի ավելի շատ Թուրքիայի, քան Ադրբեջանի վրա, ապա այս խնդիրը կարող է հեշտությամբ լուծվել»,- ասաց նա:

Նա միաժամանակ նկատեց, որ միջազգային հանրությունը, երկրների ղեկավարները, քաղաքական գործիչները չունեն էթիկա, բարոյականություն, նրանք օգտագործում են միջազգային իրավունքը իրենց շահերի համար, նրանք որպես զենք են օգտագործում մարդու իրավունքները` դիմացինին մեղադրելու համար, զոհին ճնշելու համար:

«Դա շատ վաղուցվա պրակտիկա է: Ես դա տեսել եմ քառասուն տարի առաջ էլ, երբ դեռ ՄԱԿ-ում չէի, երբ աշխատում էի համալսարանում որպես պրոֆեսոր: Այստեղ լրատվամիջոցներն ունեն գործ անելու: Նրանք պետք է ներկայացնեն օբյեկտիվորեն, թե ինչ է տեղի ունենում և պահանջեն դեմոկրատական ճանապարհով ընտրված Միացյալ Նահանգների, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի առաջնորդներին, որ ամեն ինչ անեն, որ կրակը դադարեցվի: Մարդիկ են մահանում: Դա պետք է նրանք կանգնեցնեն հիմա: Կա մեծ հանդուրժողականություն ներկայիս ռազմական հանցագործությունների և մարդու իրավունքների խախտումների նկատմամբ»,- ասաց նա:

Վերադառնալով Արցախի ինքնորոշման իրավունքի իրացման թեմայինՙ նա նշեց, որ ինքը ժամանակին ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեայում զեկույց է պատրաստել այդ իրավունքի թեորիայի և պրակտիկայի մասին:

«Ես այնտեղ մի շատ կարևոր կետ եմ առանձնացրել, որը վերաբերում է նաև Լեռնային Ղարաբաղին: Ինքնորոշման իրավունքը չէ, որ հակամարտություն է առաջացնում, այլ այն մերժելն է հակամարտություն ստեղծողը: Մարդկանց ինքնորոշման իրավունքի իրացումը հակամարտությունը կանխելու ստրատեգիա է,- ասաց նա` նշելով, որ դա են  հենց փորձում հասկանալի դարձնել ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների գերագույն հանձնակատար Միշել Բաչելետին, ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը,- ինչի՞ կարիք ունենք մենք հիմա: Պետք է Արցախի հիմնախնդիրը միջազգայնացնել և  կազմակերպել հանրաքվե:ՙ Կարելի է քննարկել ինչպես, բայց պետք է հարգենք մարդկանց իրավունքը, որոնք ապրում են Արցախում»:

Հռիփսիմե Հովհաննիսյան