Կարմրուկը տարիներ անց կարող է առաջացնել նյարդային համակարգի ծանր ախտահարում

Կարմրուկը սուր վարակիչ հիվանդություն է, հարուցիչը Մորբիլի վիրուսն է (Morbillivirus):

Հիվանդությունը սովորաբար սկսվում է տենդով, հազով, ռինիտով, կոկորդի ցավով, հետո միանում է ցանը: Մարդկանց ընկալությունը կարմրուկի նկատմամբ շատ բարձր է 95-96%:

Գործնականում հիվանդացությունն ընկալ մարդկանց մոտ հասնում է 99-100%-ի։ Վարակի աղբյուրը հիվանդ մարդիկ են՝ հիվանդության գաղտնի շրջանի վերջին 2 օրը և ցանը դուրս գալու մինչև 4-րդ օրը: Գաղտնի շրջանի տևողությունը 9-11 օր է։ Հազվադեպ այն կարող է կրճատվել մինչև 7 օր կամ երկարել մինչև 21 օր:

Կարմրուկի հաճախ հանդիպող բարդութուններից են էնցեֆալիտը, մենինգիտը, թոքաբորբերը, միջին ականջի բորբոքումը, լարինգիտը, լարինգոտրախեիտը, բրոնխիտները։ Կարմրուկի ժամանակ թոքաբորբերը կարող են հանդիպել հիվանդության ցանկացած շրջանում։

Կարմրուկային թոքաբորբերն համարվում են երեխաների մոտ հանդիպող ամենահաճախակի բարդությունները: Ավելի ծանր են ընթանում վաղ տարիքի երեխաների մոտ։

Նյարդային համակարգի բարդությունները՝ էնցեֆալիտ, մենինգիտ (ուղեղի թաղանթների բորբոքում), բնորոշ են ավելի բարձր տարիքի անձանց, ընթանում են շատ ծանր և տալիս մեծ մահացություն (մինչև 25%)։ Մնացորդային երևույթները դրսևորվում են պարեզներով, հիշողության և ինտելեկտի խանգարումներով, էպիլեպտանման նոպաներով։

Կարմրուկի ծանր բարդություններից է հազվադեպ հանդիպող, բայց մահացու համարվող «ենթասուր սկլերոտիկ պանէնցեֆալիտը», որն առաջանում է նախկինում տարած կարմրուկից հետո, բնորոշվում է կենտրոնական նյարդային համակարգի ծանր ախտահարումով: Այն կարող է առաջանալ նույնիսկ հիվանդությունից 7-ից 10 տարի հետո (միջինում՝ 6 տարի), երբ հիվանդին թվում է, թե ինքն ապաքինվել է: Բնական կարմրուկային վարակի առաջնակի գրոհից հետո վիրուսները պասիվ վիճակում պահպանվում են ուղեղի բջիջներում՝ հիվանդագին երևույթներ չառաջացնելով տարիներ շարունակ: Հազվադեպ, կարմրուկով բնականոն հիվանդացած 100,000-ից 2-ի մոտ ախտահարված ուղեղի բջիջների հանդեպ սկսվում են բորբոքային ռեակցիա, որի արդյունքում առաջանում է ուղեղի տարածուն ախտահարում՝ անբարեհաջող ելքով: Այն առավել վտանգավոր է մինչև 2 տարեկան հիվանդացած երեխաների մոտ:

Ցավոք, 2015 թվականի մայիս-օգոստոս ժամանակամիջոցում Հայաստանում գրանցված կարմրուկի 33 բերովի դեպքից մեկի մոտ զարգացել է «ենթասուր սկլերոտիկ պանէնցեֆալիտ»:

Դեպքը 4 տարեկան երեխա է, ով կարմրուկի դեմ պատվաստումներ չի ստացել, կարմրուկով վարակվել է հուլիսի սկզբներին և ապաքինվելուց մոտ 4 ամիս հետո նրա մոտ զարգացել է «ենթասուր սկլերոտիկ պանէնցեֆալիտ»:

Կարմրուկի, ինչպես նաև կարմրուկային «ենթասուր սկլերոտիկ պանէնցեֆալիտի» կանխարգելման միակ անվտանգ և արդյունավետ միջոցը պատվաստումներն են: Հայաստանի Հանրապետությունում Պատվաստումների ազգային օրացույցով նախատեսվում է երկու դեղաչափ համակցված ԿԿԽ (կարմրուկ-կարմրախտ-խոզուկ) պատվաստում՝ 12 ամսականում և 6 տարեկանում: Միայն ժամանակին և լիարժեք պատվաստումները կարող են կանխել կարմրուկը և նրա հետևանքով առաջացած բարդությունները:

Աղբյուրը՝  NCDC, Armenia