Գինեկոմաստիա. առաջացման պատճառները, ախտորոշումն ու բուժումը

Գինեկոմաստիան դա կրծքագեղձի (կամ կրծքագեղձերի) մեծացումն է տղամարդկանց մոտ: Կրծքագեղձի մեծացման չափսերը տարբեր են` 1-10 սմ, միջինը` 4սմ: Գինեկոմաստիան հանդիպում է 50-70% առողջ դեռահասների, 40%` հասուն տարիքի տղամարդկանց, և մինչև 60-70%` տարեցների մոտ:

Էստրոգեններն (էստրադիոլ) ունեն կաթնագեղձերի ծորանների պրոլիֆերացիան խթանող, իսկ անդրոգենները (տեստոստերոն)` ընկճող ազդեցություն: Գինեկոմաստիան շատ հաճախ կապված է էստրոգենների բարձր մակարդակի, տեստոստերոնի ցածր մակարդակի կամ ծայրամասային հյուսվածքներում անդրոգենից էստրոգեն արագ փոխանակման հետ: Սակայն գինեկոմաստիայի պատճառ կարող են լինել նաև կառուցվածքի փոփոխությունը և անդրոգենային ընկալիչների դեֆեկտը:

Դասակարգումը

Իսկական գինեկոմաստիա՝ կրծքի մեծացումը կատարվում է գեղձային հյուսվածքի հաշվին: Պտուկի տակ շոշափվում է պինդ գոյացություն, իսկ գերձայնային հետազոտությամբ երևում է գեղձը:

Կեղծ գինեկոմաստիա կամ լիպոմաստիա՝ կուրծքը մեծանում է ի հաշիվ ճարպային հյուսվածքի: Այս ձևը հիմնականում դիտվում է ճարպակալումով տառապող տղամարդկանց մոտ:

Խառը գինեկոմաստիա՝ իսկական և կեղծ գինեկոմաստիայի համակցում` ճարպային կամ գեղձային հյուսվածքի գերակշռմամբ

Միակողմանի գինեկոմաստիա՝ մեկ կրծքագեղձի մեծացում

Երկկողմանի գինեկոմաստիա՝ երկու կրծքագեղձերի մեծացում

Ֆիզիոլոգիական գինեկոմաստիա

• Նորածնային գինեկոմաստիա: Ծննդաբերությունից հետո, երբ նորածին տղայի օրգանիզմում դեռ առկա է մոր էստրոգենների որոշակի քանակ, որը և բերում է կրծքագեղձերի ուռչեցմանը: Դա անհետանում է առաջիկա կես տարվա ընթացքում:

• Սեռահասուն շրջանի գինեկոմաստիա: Սեռական հասունացման շրջանում, կտրուկ աճում է տղմարդու սեռական հորմոնների (անդրոգեններ) մակարդակը, սակայն այն ամբողջությամբ չի յուրացվում: Անդրոգենների մի մասը ենթարկվում է արոմատիզացիայի, առաջացնելով մեծ քանակությամբ էստրոգեններ (կանացի հորմոններ), որոնք բերում են կրծքագեղձերի մեծացմանը:

• Մեծահասակների գինեկոմաստիա: Տղամարդու տարիքի առաջացման հետ, անդրոգենների քանակը պակասի և էստրոգենների քանակի ավելացման հետևանքով:

Պատճառները

• Կլայնֆելտերի համախտանիշ

• Տեստիկուլյար ֆեմինիզացիա

• Հիպոթիրեոզ

• Կաստրացիա (ամորձիների հեռացում)

• Խորիոկարցինոմա

• Հիպոֆիզի և մակերիկամի ուռուցքներ

• Բրոնխների քաղցկեղ

• Լյարդի և երիկամների հիվանդություններ

• Ալկոհոլի չարաշահում

• Շաքարային դիաբետ

• Ճարպակալում

• Գարեջուրի չարաշահումը (այն պարունակում է ֆիտոէստրոգեններ)

• Նարկոտիկներ (հաշիշ, հերոին…)

• Դեղորայքի կողմնակի ազդեցություն (միզամուղներ, անաբոլիկ ստերոիդներ, հակադեպրեսանտներ, հորմոններ…)

Կլինիկական պատկերը

• Կրծքի (կաթնագեղձի) շրջանում ծանրություն և անհանգստացնող զգացում

• Գինեկոմաստիայի տևական բնույթը մեծացնում է կրծքագեղձի ուռուցքի հավանականությունը

• Եթե պտուկից առկա է արյունային արտադրություն, կաթնագեղձի պնդացում, երբեմն մաշկի գույնի փոփոխություն, ապա հարկավոր է այն դիֆերանցել կրծքագեղձի քաղցկեղի հետ

Ախտորոշում և տարբերակիչ ախտորոշում

• Օբկեյտիվ քննություն: Կրծքագեղձերի շոշափելիս նկատվում է խիտ, էլաստիկ և շարժուն գոյացություն, հստակ կոնտուրներով,անցավ: Ռեգիոնար ավշահանգույցները մեծացած չեն

• Ուլտրաձայնային հետազոտություն

• Մամոգրաֆիա (երբեմն)

• Գանգի և կրծքավանդակի ռենտգենաբանական հետազատություն

• Հորմոնալ պրոֆիլի հետազոտություն (էստրոգեն, տեստոստերոն, պրոլակտին, մակերիկամի հորմոններ..)

• Լյարդի ֆունկցիայի հետազոտություն

• Կաթնագեղձի ուռուցքի բացառման համար կատարվում է տվյալ գոյացության պունկցիա և հետագա բջջաբանական հետազոտություն:

Բուժում

Գինեկոմաստիայի ֆիզիոլոգիական ձևերը հիմնականում անհետանում են ինքնաբերաբար և չեն պահանջում դեղորայքային շտկում: Երբեմն, դեռահասների մոտ, էստրոգենների բարձր կոնցենտրացիան ճնշելու համար, կարող են նշանակվել հորմոնային պրեպարատներ: Որոշ դեղորայքների կողմակի ազդեցությամբ պայմանավորված գինեկոմաստիաներն անհետանում են դրանք ընդհատելուց հետո:

Վիրահատական բուժման ցուցումները հետևյալն են.

• Կրծքագեղձի մեծ ծավալը

• Գինեկոմաստիայի տևողությունը (մեկ տարուց ավել)

• Կոնսերվատիվ բուժման անարդյունավետություն

• Կոսմետիկ նպատակով

Հիշեցում

Գինեկոմաստիայի ախտորոշման և վարման համար կարևոր է էնդոկրինոլոգի, ուրոլոգի, մամալոգի և գեղձային վիրաբուժի խորհրդատվություններն ու համագործակցությունը:

Գրետա Մուրադյան, էնդոկրինոլոգ
Հայ-Ամերիկյան Առողջության Կենտրոն