Անքուն գիշերները կարող են դառնալ ճարպակալման ու շաքարային դիաբետի առաջացման պատճառ

Լիարժեք քնի պակասն ազդում է ոչ միայն մարդու ինքնազգացողության ու աշխատունակության վրա, այլև կարող է հանգեցնել օրգանիզմում հորմոնալ խանգարումների և խախտել կենսաբանական ժամացույցի աշխատանքը։ Ընդ որում՝ օրգանիզմի վրա բացասական ազդեցություն է ունենում նույնիսկ մեկ օր անքուն անցկացնելը։ Բացի այդ, սա կարող է նաև հանգեցնել ճարպակալման։

Ցիրկադային ռիթմերն օրգանիզմի ներքին ժամացույցներն են, որոնք աշխատում են նույնիսկ արտաքին խթանիչների բացակայության դեպքում, սակայն, չնայած այդ ամենին, նրանց աշխատանքի վրա ազդում են շրջակա միջավայրի պայմանները, հատկապես՝ լուսավոր օրվա տևողությունն ու տարվա եղանակների փոփոխությունը։

Այդ ներքին ժամացույցները «տեղակայված» են գլխուղեղի «սուպրախիազմատիկ կորիզ» կոչվող հատվածում, որտեղ տեղակայված են օրգանիզմի ցիրկադային ռիթմերը կարգավորող նեյրոններ։

Գիտնականները պարզել են, որ այդ կերպ մարդու օրգանիզմը «հասկանում» է, թե տարվա ո՞ր եղանակն է և արդեն դրա հիման վրա կարգավորում է իմունային համակարգի գործունեության համար պատասխանատու գեների աշխատանքը։

Երկար ցերեկային օրվա ազդեցությունը մարդու օրգանիզմի վրա

Կենսաբանական ժամացույցի աշխատանքն ազդում է մարդու ինքնազգացողության ու առողջական վիճակի վրա։ Գիտնականները պարզել են, որ գիշերային աշխատանքի կամ արհեստական լուսավորության օգնությամբ ցերեկային օրվա տևողության երկարացման արդյունքում խանգարվում է հորմոնալ համակարգի աշխատանքը, նկատվում են հոգեբանական վիճակի փոփոխություններ, քնի, ինչպես նաև կանանց վերատադրողական ֆունկցիայի խանգարումներ։

Բացի այդ, երկար ցերեկային օրը խափանում է շագանակագույն ճապային հյուսվածքների բջիջների աշխատանքը, ինչը հանգեցնում է օրգանիզմում ճարպաթթվի ու գլյուկոզայի կուտակման։ Սա է պատճառը, որ առաջանում են 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետ ու սրտանոթային համակարգի հիվանդություններ։

Քնի պակասի հետևանքով առաջացած հորմոնալ խանգարման արդյունքում օրգանիզմը սկսում է «պահանջել» ավելի շատ քաղցր ու ճարպոտ սնունդ։ Այս հետազոտությունները վերաբերում էին միայն այն անձանց, ում օրվա ռեժիմը խախտվել էր արտաժամյա աշխատանքի և ուսման հետևանքով։ Ավելի ուշ հետազոտողները որոշեն են պարզել, թե անքուն անցկացրած որքա՞ն ժամանակը կարող է հանգեցնել ցիրկադային ռիթմերի խախտման։

Քանի՞ անքուն գիշերն է նպաստում ցիրկադային ռիթմերի խանգարմանն ու ճարպակալմանը

Շվեդիացի ու գերմանացի մի խումբ գիտնականների անցկացրած գիտափորձին մասնակցում էր 15 կամավոր, ովքեր չունեին վատ սովորություններ ու քրոնիկ հիվանդություններ, վարում էին առողջ ապրելակերպ, հետևում էին օրվա ճիշտ ռեժիմին և չունեին ավելորդ քաշի խնդիր։

Հետազոտության առաջին փուլում գիտնականները վերցրել են մասնակիցների արյան, ճարպային ու մկանային հյուսվածքների անալիզներն այն բանից հետո, երբ բոլոր 15 մասնակիցն էլ 2 օր գրեթե անքուն են անցկացրել։ Ընդ որում՝ անքուն գիշերները բաժանված են եղել 4-շաբաթյա ժամանակահատվածով, որի ընթացքում մասնակիցները վարել են բնականոն կյանք։

Հաջորդիվ՝ բոլոր մասնակիցները մեկ օր անցկացրել են լաբորատորիայում՝ բժիշկների հսկողության տակ։ Ցերեկը նրանք կերել են նույն սնունդը, իսկ գիշերը քնել են 7-8 ժամ, որից հետո գիտնականները կրկին վերցրել են նրանց հյուսվածքների անալիզները։

Պարզվել է, որ առաջին անքուն գիշերվա արդյունքում խանգարվել է ԴՆԹ-ի մեթիլ խմբերի սովորական քանակը։ Հատկապես տուժել են այն գեները, որոնք կարգավորում են կենսաբանական ժամացույցների աշխատանքը։ Բացի այդ, մկանային ու ճարպային հյուսվածքների գեները նույնպես սկսել են տարբեր կերպ դրսևորվել, ինչը վկայում է, որ օրգանիզմը «կորցրել է ինքն իր հետ համաժամանակեցումը»։ Գիտնականների կարծիքով՝ հենց այս երևույթն էլ հանգեցնում է նյութափոխանակության խանգարումների։

Հետազոտության հեղինակները վստահ են, որ ընդամենը մեկ անքուն գիշերը կարող է հանգեցնել ցիրկադային ռիթմերի խանգարման, ուստի գիշերային աշխատանքը կարող է դառնալ ճարպակալման ու շաքարային դիաբետի առաջացման պատճառ։

Նյութի աղբյուրը՝ estet-portal.com.