Կանդիդոզի(կաթնասնկախտ) ախտանշանները, բուժումն ու հիգիենան

Կանդիդոզը «կաթնասնկախտ» անվանումով հայտնի է դեռ Հիպոկրատի ժամանակներից: Յուրաքանչյուր տարի աճում է վագինալ կանդիդոզով հիվանդների թիվը: Կանդիդոզի հարուցիչը Candida սնկերն են, որոնք մոտ 150 տեսակի են: Հիվանդության առաջացման մեջ հիմնական դերը տանում է Candida albicans սունկը, որն էլ կանդիդոզի հարուցիչն է 95% դեպքերում: Այդ սնկերը հանդիպում են միայն մարդկանց,  կենդանիների մոտ և նրանց միջավայրում:

Հետազոտությունների համաձայն սնկի այդ տեսակը հայտնաբերվել է փոշու նմուշի 7% և օդի նմուշի 49 % մեջ:  Դրանք բնակվում են ինչպես շրջակա միջավայրում, այնպես ել առողջ մարդու մաշկի կամ լորձաթաղանթների վրա: Որոշ գործոնների ազդեցության տակ այդ սնկերը կարող են հիվանդություն առաջացնել:

Ի տարբերություն վեներական հիվանդությունների, կաթնասնկախտը առաջացնում են ոչ թե վարակված միկրոբները կամ միկրօօրգանիզմները և պարազիտները, այլ սնկերը, որոնք բնակվում են մեր օրգանիզմում ծնված  առաջին օրվանից: Անցնելով նորածնի մաշկի վրա այն պահին, երբ երեխան անցնում է մայրական ծննդուղիներով, սնկերը շուտով տարածվում են ամբողջ օրգանիզմով`դրանք բնակվում են մաշկի և եղունգների վրա, բերանի խոռոչի, աղիների, շնչառական և ծննդուղիների լորձաթաղանթի և նույնիսկ ներքին օրգանների վրա:

Ինչպես և թքաըմպանի պաթոգեն բակտերիաները, որոնք ժամանակ առ ժամանակ դուրս են գալիս իմունային համակարգի հսկողության տակից և հարբուխ առաջացնում, կանդիդա սնկերը սովորական ժամանակ շատ հանգիստ են և հարմարվող: Սակայն մրսելու, հիվանդությունների (շաքարախտ, ստամոքս-ազիքային հիվանդություններ, հիպովիտամինոզ), սթրեսի, գերհոգնածության, հակաբիոտիկների և հորմոնալ դեղամիջոցների չարաշահման պատճառով սնկերը շատ արագ սկսում են բազմանալ, ինչը վտանգավոր է դառնում:

Նորածինների և ծանր հիվանդների մոտ, սովորաբար, զարգանում է բերանի խոռոչի կանդիդոզ: Այն կանանց մոտ, որոնց ձեռքերը հաճախ ջրի մեջ են լինում, սովորաբար առաջանում է եղունգների կանդիդոզ: Երեխաների և գեր մարդկանց մոտ կանդիդա սնկերը բորբոսի պես բնակվում են մաշկի ծալքերի մեջ, կրծքի տակ և մատների արանքում:

Շատ հաճախ կանդիդոզը ուղեկցվում է այնպիսի հիվանդություններով, ինչպիսին են խլամիդիոզը, տրիխոմոնիազը, գարդներելեզը, միկոպլազմոզը: Հեշտոցային կաթնասնկախտով վարակվելը միակ տարբերակը չէ: Կանդիդա սնկերը կարող են անցնել հեշտոց նաև սեռական ճանապարհով, ընդ որում ոչ թե մենակ այլ մի շարք այլ «դաշնակիցների» հետ`տրիխոմոնադների և բակտերիաների, որոնք լուրջ վեներական հիվանդություններ են առաջացանում:  Կանդիդոզը հաճախ վկայում է օրգանիզմում տեղի ունեցող լուրջ խնդիրների մասին`սկսած ցածր իմունիտետից մինչև ձվարանների դիսֆունկցիա, իսկ դա ավելի հեշտ է բուժել հիվանդության սկզբնական շրջանում:

Հեշտոցային տիպի կանդիդոզը հայտնի  է կանանց մեծամասնությանը: Հիվանդության առաջին նշանն է, սովորաբար, կտրուկ, արագ ուժեղացող և գրեթե միշտ ուղեկցվող քորը շեքի և հեշտոցի շրջանում: Կանդիդոզի ժամանակ հեշտոցի լորձաթաղանթի վրա սպիտակ փառ և մոխրագույն շոռային արտադրություն է առաջանում:

Այսօր տարբերում են գենիտալ կանդիդոզի երեք կլինիկական տեսակներ`

կանդիդա սնկեր կրողներ
սուր ուրոգենիտալ կանդիդոզ
քրոնիկ ուրոգենիտալ կանդիդոզ

Կանդիդա սնկեր կրողների մոտ, սովորաբար, բացակայում են հիվանդության հետ կապված բողոքները և հիվանդության վառ արտահայտումը: Սակայն միկրոկենսաբանական հետազոտության արդյունքում հեշտոցի մեջ հայտնաբերվում է սնկերի որոշ քանակ: Պետք է նշել, որ  որոշակի պայմանների առկայության դեպքում դա կարող է վերածվել հիվանդության: Բացի այդ չի կարելի բացառել նաև այն, որ սնկերը կարող են փոխանցվել մորից երեխային, կամ կնոջից զուգընկերոջը: Սուր վագինալ կանդիդոզի տեսակը ուղեկցվում է սուր բորբոքային պրոցեսներով`կարմրություն, այտուց, քոր, ցան մաշկի և հեշտոցի լորձաթաղանթի վրա: Հիվանդության սուր կանդիդոզ տեսակի տևողությունը չի գերազանցում 2 ամիսը, քրոնիկ տեսակի տևողությունը 2-3 ամիս է:

Ուրոգենիտալ կանդիդոզին բնորոշ են հետևյալ ախտանշանները`

շոռային արտադրություն
քոր, այրոց, գրգռում արտաքին սեռական օրգանների շրջանում, քորի գրգռում քնի ժամանակ կամ լոգանքից և սեռական ակտից հետո, տհաճ հոտ, որը ուժեղանում է սեռական ակտից հետո
հաճախ գենիտալ կանդիդոզը զուգակցվում է միզհամակարգի կանդիդոզի հետ
Պետք է նշել, որ միզօրգանների կանդիդոզը հղի կանանց մոտ 2-3 անգամ ավելի հաճախ է լինում, քան ոչ հղի կանանց մոտ: Հղիության ժամանակ կանդիդոզի զարգացմանը նպաստում է հեշտոցի առավել թթվայնությունը և հորմոնալ փոփոխությունները:

Կաթնասնկախտի ախտորոշման ամենահեշտ միջոցը  վագինալ քսուքի միկրոսկոպիան է: Այն թույլ է տալիս որոշել միկրոբների քանակը և հեշտոցի լորձաթաղանթի բորբոքային ռեակցիաների արտահայտման աստիճանը:

Հիվանդությունը կարելի է ախտորոշել նաև կուլտուրալ հետազոտությամբ: Սակայն կարևորը, իհարկե, բուժումն է, որը պետք է լինի կոպլեքսային, քայլ առ քայլ, իր մեջ ներառի ոչ միայն սնկերից ազատումը, այլ նաև նպաստող գործոնների լիկվիդացումը և ուղեկցվող հիվանդությունների բուժումը:

Սովորաբար կանայք լուրջ չեն վերաբերվում կանթնասնկախտին: Ինչո՞վ է պայմանավորված նման վերաբերմունքը: Հիվանդների և երբեմն նույնիսկ բժիշկների նման վերաբերմունքն է, որ հանգեցնում է քրոնիկ կանդիդոզով տառապող կանանց թվի աճին: Ընդհանրապես, եթե սնկային վարակը հաճախ է լինում կնոջ մոտ, ապա դա լուրջ պատճառ է հետազոտվելու համար, հավանաբար դա վկայում է էնդոկրին կամ այլ  քրոնիկ հիվանդությունների մասին: Պետք է հաշվի առնել, որ քրոնիկ գենիտալ կանդիդոզի դեպքում սովորաբար խոցվում են մոտակա օրգանները և համակարգերը`միզապարկը և աղիները: Ցավոք, հիվանդության քրոնիկ տեսակով տառապող հիվանդների հետ հաճախ դժվարություններ է լինում:

Բուժման անարդյունավետությունը կարող է կախված լինել ինչպես բուժման տևողությունից և չափաքանակից, այնպես էլ անհատական անզգայությունից հակասնկային դեղամիջոցների այս կամ այն խմբի նկատմամբ: Պետք է հաշվի առնել, որ սնկերը կարողանում են ընտելանալ և կայունություն ցուցաբերել այս կամ այն դեղամիջոցների նկատմամբ: Սովորաբար բուժումը տևում է 10 օրից ոչ պակաս սկզբնային վարակի ժամանակ, քանի որ բուժումը պետք է շարունակվի նաև ախտանշանների անհետանալուց հետո:

 Մեկ անգամ ևս ուզում ենք հիշեցնել, որ սնկային  վարակի խնդիրը հեշտ չէ: Կանդիդոզի բուժումը պետք է լինի կոպլեքսային և քայլ առ քայլ: Սկզբում կատարվում է նպատակային   հակասնկային բուժում բակտերիոլոգիկ ցանքը հաշվի առնելով: Երկրորդ քայլը`բարելավել ընդհանուր և տեղային իմունիտետը: Երբեմն բժիշկը նշանակում է այսպես կոչված պրոբիոտիկներ`բակտերիալ դեղամիջոցներ, որոնք պարունակում են օգտակար բակտերիաների կենդանի կուլտուրաներ, որոնք խոչընդոտում են պաթոգեն միկրոֆլորայի և սնկերի առաջացմանը: Հետագայում բժիշկը նշանակում է դեղամիջոցներ, որոնք կարգավորում են վագինայի նորմալ թթվայնությունը կանանց մոտ: Անցկացվում է աղիքների միկրոֆլորայի շտկում: Պարտադիր է նաև զուգընկերոջ բուժումը: Չափաբաժինը և բուժման տևողությունը խիստ անհատական է, ինչը կախված է կնոջ առողջության որոշակի գործոններից: Բուժման ընթացքում, իսկ ցանկալի է նաև հետագայում, հետևել դիետայի, առաջին հերթին սահմանափակելով շաքարի օգտագործումը, ածխաջրերի, կաթի, խմորիչով հացի, գարեջրի և ապահովել սպիտակուցների, վիտամինների քանակը: Բացի առողջության մասին մտածելու անհանգստությունից, սովորաբար, կինը տառապում է նաև ֆիզիկական տանջանքներից: Առաջին հերթին դա անտանելի քորն է շեքի և հեշտոցի շրջանում: Նույնիսկ եթե դուք արդեն սկսել եք բուժումը և շուտով կազատվեք այդ վարակից, քորը կարող է դեռ երկու-երեք օր տանջի ձեզ:

 Ինչպե՞ս թեթևացնել կյանքը հիմնական բուժումը սկսելուց առաջ: Բժիշկները համառորեն պահանջում են դադարեցնել սեռական կյանքը մոտ 10 օրով: Որքան հնարավոր է հաճախ լվացումներ արեք, ջրի մեջ ավելացնելով  ֆուրացիլին կամ մեկ գդալ սոդա: Իսկ ահա օճառ օգտագործել պետք չէ, քանի որ հաճախակի օգտագործման դեպքում լորձաթաղանթը կարող է չորանալ: Լվացումից հետո կարող եք տալկ  օգտագործել, ինչը կազատի ձեզ հետագա քորից: Ճաշացանկից բացառեք կծու, թթու և համեմված մթերքը: Ավելի լավ է թարմ միրգ, բանջարեղեն, կաթնամթերք և շիլաներ ուտեք:

Ժամանակավորապես հրաժարվեք երկարատև ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունից և արևի տակ երկարատև ժամանակ անցկացնելուց`այն ամենը  ինչ առաջացնում է քրտնարտադրություն, մաշկի գրգռվածություն: Դաշտանի ժամանակ միջադիրները փոխեք յուրաքանչյուր 4-6 ժամը մեկ՝ անկախ արտադրության քանակից: Դաշտանային արտադրությունը համապատասխան միջավայր է  հիվանդաբեր բակտերիաների բազմացման համար, իսկ իմունային համակարգը այդ օրերին թույլ է: Տամպոններ նման դեպքում ավելի լավ է չօգտագործել: