10 գործողություն, որոնք մեր գլխուղեղը կատարում է առանց «մեր մասնակցության»

Ամեն վարկյան մարդկային գլխուղեղը կատարում է մի շարք գործողություններ, որոնց մասին մենք չենք էլ կասկածում, սակայն դրանց շնորհիվ ապրում, շնչում ու քայլում ենք:

Տեղեկատվության ֆիլտրումը

Ամեն վայրկյան մարդիկ հսկայական ծավալի տեղեկատվություն են ստանում (գույները, հոտերը, ձայները, շարժումները և այլն) և եթե մենք միշտ մտածենք այդ ամենի մասին, ապա պարզապես կխելագարվենք: Այդ իսկ պատճառով գլխուղեղն ինքնաբերաբար տարանջատում է կարևոր տեղեկատվությունն անկարևորից՝ մատուցելով միայն առաջինները և դեն նետելով մնացածը:

Թարթելը

Միջինում մարդը թարթում է յուրաքանչյուր երկու վայրկյանը մեկ, սակայն երբեք չի մտածում այդ մասին: Աչքի լորձաթաղանթի չորանալու դեպքում նյարդերը հատուկ ազդակներ են ուղարկում գլխուղեղին, սակայն վերջինս չի ծանրաբեռնում մեզ «թարթել, թե չթարթել» հարցի լուծմամբ և կատարում է այդ աշխատանքը մեր փեխարեն:

Լեզվի շարժվելը խոսելու ընթացքում

Օտար լեզվով խոսել փորձելիս մարդիկ սկսում են ուշարդություն դարձնել շորթերի, ծնոտի և լեզվի շարժումներին՝ փորձելով կառավարել դրանք, սակայն մայրելի լեզվով խոսելիս մարդը երբեք նման խնդիր չի ունենա, քանի որ գլխուղեղը «մտածում» է իր փոխարեն: Այն մկաններին ուղարկում է հատուկ ազդանշաններ, թե ինչպես է պետք շարժվել և համաժամանակեցնում է լեզվական համակարգի աշխատանքը:

Ներշնչում է, որ մենք ամենալավն ենք

Յուրաքանչյուր ոք, նույնիսկ ամենաինքնաքննադատ մարդը, հոգու խորքում համարում է իրեն խելացի, տաղանդավոր և ինչ-որ տեղ մյուսներից լավը: Եթե մարդը երբեմն չկատարելացնի իրեն, ապա նա չի ունենա որևէ բան անելու ոչ մի դրդապատճառ: Իսկ մեր յուրակատուկ ու տաղանդավոր լինելու մասին մտքերը մեզ ներշնչում է սեփական գլխուղեղը:

Ջերմակարգավորումը

Գլխուղեղը կարգավորում է ոչ միայն սոցիալական գործառույթները, այլև այնպիսի կարևոր խնդիրներ, ինչպիսին ներքին օրգանների ջերմաստիճանն է: 36,6°С համարվում է ամենահարմարը օրգանիզմի գործունեության համար: Եթե դրսում ցուրտ է լինում գլխուղեղը «հրամայում» է մաշկին տաքանալ և փոքրիկ մազիկները ցցվում են՝ ավելի լավ պահելով ջերմությունը:

Կեղծ հիշողությունները

Զարմանալի է, բայց մեր գլխուղեղը պարբերաբար խաբում է մեզ: Այն ստեղծում է այնպիսի հիշողություններ, որոնք իր կարծիքով ավելի հարմար են մեզ համար: Օրինակ՝ երբ մեզ որևէ մեկը խաբում է, մենք կարող ենք հետագայում անընդհատ «հիշել», որ նրա դեմքը կամ պահվածքը մեզ դուր չեն եկել առաջին իսկ հայացքից: Այդ կերպ մարդն իրեն ավելի լավ է զգում՝ մտածելով, որ ամենասկզբից էր հայտնաբերել խաբեբային:

Հավասարակշռությունը

Քայլելիս, ձեռքերը թափահարելիս և առհասարակ շարժվելիս մարդը երբեք չի մտածում, թե ինչպես է դա տեղի ունենում և չի հետևում մկանների աշխատանքին՝ հավասարակշռությունը չկորցնելու համար: Այդ աշխատանքը մեր փոխարեն կատարում է գլխուղեղը: Այն անընդհատ հրահանգներ է տալիս մկաններին ու հոդերին, թե ինչպես է պետք շարժվել:

Փռշտոցը

Հաճախ փռշտալու ցանկությունն ի հայտ է գալիս հենց այնպես և մարդը նույնիսկ չի էլ կասկածում, որ քթի խոռոչում օտար մասնիկ է հայտնվել, մինչդեռ գլխուղեղն արդեն փորձում է ազատվել դրանից:Սա շատ բարդ գործընթաց է, որ ժամանակ քթի նյարդայն վերջավորությունները ազդակներ են ուղակրում գլխուղեղին և զգայուն նյարդերն ակտիվացնում են պարանոցի ու գլխի մկանները կառավարող նյարդերը: Քթից դուր եկող օդի հոսքը տեղի է ունենում կրծքավանդակում ճնշման ավելացման հետևանքով, մինչդեռ ձայնալարերը փակ են լինում: Երբ ձայնալարերը բացվում են, օդի ուժեղ հոսքը դուրս է հանում գրգռող օտար մասնիկը քթի խոռոչից:

Դողը

Դողը մարմնի ամենակարևոր պաշտպանիչ մեխանիզմներից է, որը բնականաբար կառավարվում է գլխուղեղի կողմից: Երբ գլխուղեղը նյարդային վերջավորություններից ազդանշաններ է ստանում մարմնի սառելու մասին, այն տալիս է դողալու հրաման: Դողի ժամանակ մկանները սկսում են շատ արագ կծկվել՝ բարձրացնելով մարմնի ջերմաստիճանը:

Ծիծաղը

Երբեմն պատահում է, որ լուրջ իրավիճակում մարդը սկսում է ծիծաղել՝ հասկանալով, որ դա տեղին չէ, սակայն չկարողանալով հանգստանալ: Պարզվում է, որ ծիծաղի համար պատասխանատու են գլխուղեղի մի քանի տարբեր հատվածներ, որոնցից յուրաքանչյուրն իր գործառույթն է կատարում: Երբեմն դրանց միջև կապը խափանվում  է և այդ դեպքում մարդը հայտնվում է վերոնշյալ իրավիճակում:

Նյութի աղբյուրը՝ trental.ru