Կարող է արդյոք հիվանդանալ պատվաստված անձը

«Ճի՞շտ է արդյոք,որ պատվաստված անձինք ավելի հաճախ են հիվանդանում, քան չպատվաստվածները: Ինչու՞ պատվաստել երեխային, եթե պատվաստվածները միևնույնն է, հիվանդանում են:» Նման պնդումներն անընդհատ շրջանառվում են հակապատվաստումային կայքերում: Կարո՞ղ է արդյոք պատվաստումը անարդյունավետ լինել: Կարո՞ղ է արդյոք պատվաստում ստացած մարդը հիվանդանալ: 

Կա պատվաստված անձանց հիվանդանալու մի քանի պատճառ: Դիտարկենք դրանք ավելի մանրամասն:

Պատճառ 1: Պատվաստանյութը պաշտպանում է միայն այն վարակից, որի համար այն նախատեսված է:
Թվում է, թե այս պնդումը ակնհայտ է, որ պատվաստանյութը պաշտպանում է այն վարակից, որի համար նախատեսված է: Սակայն քննարկենք այնպիսի տարածված վարակ, ինչպիսին գրիպն է: Ո՞ր բժիշկը չի լսել այս փաստարկը. «Պատվաստվել եմ, բայց միևնույնն է, հիվանդացել եմ»: Եվ կարևոր չի, որ հիվանդացել է ընդամենը հարբուխով, ոչ թե գրիպով:

Բժիշկը գրիպի դեմ պատվաստումից առաջ պետք է անհատին զգուշացնի, որ ամեն հարբուխ գրիպի վարակ չի և գրիպի պատվաստանյութը պաշտպանում է միայն գրիպի վարակից, ոչ թե ընդհանրապես բոլոր շնչառական վարակներից:

Պատճառ 2: Որպեսզի պատվաստանյութը սկսի պաշտպանել, ժամանակ է պետք: Յուրաքանչյուր պատվաստանյութի համար այդ ժամանակահավածը տարբեր է: Կան պատվաստանյութեր, որոնց ներմուծումից հետո հակամարմիններն արագ են ձևավորվում /օրինակ` կարմրուկը/, և այն կպաշտպանի նույնիսկ եթե ներմուծվել է շփումից հետո առաջին օրերին: Սակայն կան պատվաստանյութեր, որոնց ներմուծման ժամանակ հակամարմինները դանդաղ են ձևավորվում, և պաշտպանական մակարդակը ապահովում է միայն պատվաստումից 2-4 շաբաթ անց: Պատվաստեցին և հիվանդացաք: Երբեմն սա նշանակում է, որ չափազանց ուշ պատվաստեցին:

Դիտարկենք պատվաստված անձանց հիվանդանալու այլ պատճառները՝

Պատճառ 1. Գոյություն չունեն բացարձակ արդյունավետությամբ պատվաստանյութեր:
Ցանկացած, նույնիսկ ամենաարդյունավետ պատվաստանյութն օժտված չէ բացարձակ պաշտպանությամբ: Այս դեպքում գործում են գենետիկորեն միջնորդավորված մեխանիզմներ: Ցանկացած պոպուլյացիայում կան անձինք /ոչ ավել, քան մի քանի տոկոս/, որոնց օրգանիզմը պատվաստանյութի ներմուծմանը հակամարմինների արտադրությամբ չի պատասխանում: Հետևաբար, նույնիսկ ամենաարդյունավետ պատվաստանյութերը չեն կարող ապահովել բոլոր պատվաստվածների մոտ բացարձակ պաշտպանություն:

Պատճառ 2. Տարբեր պատվաստանյութերի հետպատվաստումային իմունիտետն ունի տարբեր տևողություն:
Կան կենդանի պատվաստանյութեր, որոնց նույնիսկ մեկ դեղաչափն ապահովում է երկարատև, հնարավոր է նաև ցմահ իմունիտետ: Կան նաև պատվաստանյութեր, որոնք առաջացնում են լարված, բայց կարճատև իմունիտետ, օրինակ, կապույտ հազի պատվաստանյութը: Մեր երկրում կապույտ հազի դեմ վերջին պատվաստումը կատարվում է մեկուկես տարեկանում, իսկ ուշացած դեպքերում` ոչ ուշ, քան 4 տարեկանում: Հետևաբար, ավելի մեծ տարիքում կապույտ հազի իմունիտետի լարվածությունն արդեն իջնում է և նրանք չեն կարող համարվել լիարժեք պաշտպանված:

Պատճառ 3. Կենդանի պատվաստանյութերը կարող են անարդյունավետ լինել` վերջիններիս ոչ ճիշտ պահպանման հետևանքով կամ օրգանիզմում հակամարմինների առաջացումից ավելի շուտ պատվաստումային շտամերի ոչնչացման հետևանքով: Այդ պատճառով էլ կենդանի պատվաստանյութերի երկրորդ ներմուծումը /կրկնապատվաստումը/ էականորեն բարձրացնում է պատվաստման արդյունավետությունը:

Աղբյուր` Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման Ազգային Կենտրոնի ֆեյսբուքյան էջ