Քաղցկեղից տառապողների և մահացության գործակիցը ՀՀ-ում բավականին բարձր է. Գագիկ Համբարձումյան

Med.tert.am-ը Վիրաբուժական ուռուցքաբանության հայկական միության նախագահ Գագիկ Համբարձումյանի հետ զրուցել է ՀՀ-ում քաղցկեղի տարածվածության մասին: Բժշկի խոսքով՝ քաղցկեղով հիվանդների մասով ՀՀ գործակիցները բավականին բարձր են, համեմատաբար բարձր է նաև մահացությունների թիվը: Սակայն Համբարձումյանը նկատեց, որ ՀՀ-ում մահացությունների թիվը հաշվելիս հաշվառվում են նաև արտերկրում բուժում ստացածները, այսինքն` ամբողջ աշխարհում ՀՀ քաղաքացիները: Վերջինս նկատեց, որ ՀՀ-ում 60-65 տոկոսը բժշկին է դիմում քաղցկեղի 3-րդ, 4-րդ փուլում, ինչը դժվարացնում է բժշկի գործը: Նրա կարծիքով՝ իրազեկման հետ կապված խնդիրներ կան, մարդիկ ավելի վաղ պետք է դիմեն բժշկին:

- Պարո՛ն Համբարձումյան, տեսակետ կա, որ ՀՀ-ն քաղցկեղի տեսակների մեծ մասի ցուցանիշներով առաջատար է: Իրականում ի՞նչ պատկեր ունենք, նախորդ տարիների համեմատ ավելացե՞լ, թե՞ նվազել դեպքերը:

- Այս տարվա ցուցանիշներն էլ կան, սակայն դեռևս վերջնական չեն, տարին չի ավարտվել, դրա համար համեմատություն անենք 2007 թվականից սկսած: 2007-ին քաղցկեղից տառապել է 7294 մարդ, իսկ այս 10 տարվա ընթացում 8376 նոր առանցքային դեպք է հայտնաբերվել, որը դինամիկայում ավելացել է 1082 հիվանդով: Այսինքն՝ 14.8 տոկոսով ավելացում ունենք: Հիվանդությունից տառապողների թվի աճ ՀՀ-ում գրանցվել է:

- Իսկ մահացության դեպքերի առումով ի՞նչ պատկեր ունենք:

- 2007 թվականին եղել է քաղցկեղի հետևանքով մահացության 5317 դեպք, իսկ 10 տարվա ընթացքում հասել է 5694-ի: Դինամիկայում ուռուցքային մահացությունների թիվն ավելացել է 377 դեպքով, այսինքն` 10 տարվա կտրվածքով աճել է 7.5 տոկոսով: Բարձիթողության՝ հիվանդությունը 3-րդ և 4-րդ փուլերում հայտնաբերելու, ուշ դիմելու դեպքերը նույնպես ավելացել են: 2007-ին եղել է բարձիթողության 3525 դեպք, 10 տարվա ընթացում դարձել է 3730, իսկ 2017-ին դինամիկան կրկին բարձրացել է 205-ով:

- Համեմատած այլ երկրների հետ՝ ՀՀ-ում քաղցկեղի մահացությունների թիվը բա՞րձր է:

- Մեր գործակիցները բավականին բարձր են, համեմատաբար բարձր է նաև մահացությունների թիվը: Սակայն մենք չեն կարող համեմատվել առաջատար եվրոպական երկրների հետ, որովհետև նրանց մոտ մահացությունների թիվը մի փոքր ցածր է: Մենք մեր ցուցանիշներով առաջատարների մեջ ենք, պետք է ընդունենք առկա խնդիրը և լուծումներ մտածենք: Սակայն պետք է ասեմ, որ շատ բան բժիշկների մասնագիտական որակներին չի վերաբերում, քանի որ բարձիթողի վիճակ է. մարդիկ շատ ուշ են դիմում բժշկի, իսկ այդ ժամանակ հրաշքներ գործելն է անգամ դժվար:

- Ի՞նչն է պատճառը, որ մեզ մոտ մահացությունները շատ են, խնդիրը տեխնիկական հագեցվածությո՞ւնն է: Չէ՞ որ մարդիկ քաղցկեղի բուժումը նախընտրում են իրականացնել արտերկրում:

-  Պետք է նշեմ, որ արտերկրում բուժում ստացողների 5-10 տոկոսն է լավ արդյունք ստանում, շատերը նույն ցուցանիշներով հետ են գալիս: Արտերկրում բուժում ստացածների մահացություններն էլ են մեր վրա գրանցվում: Մենք գրանցում ենք նաև այն մարդկանց մահերը, որոնք մեզ մոտ չեն բուժվել, բայց եղել են ՀՀ քաղաքացիներ: Տեխնիկական հագեցվածության մեջ այդքան շատ տարբերություն չկա, թեպետ կան երկրներ, որոնք ունեն նորագույն տեխնիկական մոտեցումները: Բայց հիմնական բուժումն իրականացնում է ոչ թե տեխնիկան, այլ բժիշկը, իսկ վիրահատական մեթոդները բոլոր տեղերում նույն ձևով են արվում: Այլ հարց է, որ այլ երկրներում մարդիկ բժշկին են դիմում քաղցկեղի ավելի վաղ փուլում, իսկ մեզ մոտ 60-65 տոկոս դեպքերում, բժշկի են դիմում 3-4-րդ փուլում: Մեր գիտակցության մեջ չի մտնում, որ ուռուցքին վերաբերվենք որպես քրոնիկ հիվանդության, որից պետք չէ փախչել, այլ պետք է ժամանակին դիմել բժշկին: Իրազեկման հետ կապված՝ ազգաբնակչության հետ աշխատանք պիտի տարվի, որ մարդիկ հանգիստ դիմեն բժշկին: Մեծ է նաև մամուլի դերը, քանի որ բավականին դրական առաջընթաց է լինում, սակայն լուսաբանվում է միայն բացասականը: ՀՀ-ում մենք շատ լավ արդյունքներ ունենք քաղցկեղի բուժման հետ կապված:  Համալիր աշխատանք է պետք այս վիճակագրությունը փոխելու համար, բայց առաջնային է, որ մարդիկ վաղ շրջանում դիմեն, իսկ բժիշկները միշտ խորացնում են իրենց հմտությունները:

- Հիվանդանոցների մատուցած ծառայություններն ինչպիսի՞ն են, որովհետև պայմաններից դժգոհություն կա: Ի՞նչ մակարդակի վրա է հետվիրահատական բուժումը:

- Աշխատանքներ տարվում են, բայց կարևորը բժշկի մոտեցումն է: Երբ հիվանդը նորմալ բուժում է ստանում, արդյունք է տեսնում, ապա հիվանդանոցային պայմաններն իր համար երկրորդական են դառնում: Հետվիրահատական շրջանի համար ասեմ, որ խնամքը շատ հաճախ, բացի բուժքույրներից, վստահում ենք նաև հիվանդի հարազատներին: Մենք ինչով կարողանում ենք բարելավում ենք պայմանները, սակայն դա զուտ հոգեբանական խնդիր է, մարդու վիճակի վրա ազդեցություն չի թողնում: Հետվիրահատական շրջանը մարդիկ պատշաճ անցնում են:

- Կարո՞ղ ենք հստակ արձանագրել, որ քաղցկեղով հիվանդ մարդը կարող է չգնալ արտերկիր, քանի որ նույն բուժումը կարող է ստանալ ՀՀ-ում:

-  Այո՛, կարող է ստանալ ՀՀ-ում, քանի որ վիրահատական տեսակետից կարող եմ ասել, որ թե՛ ՀՀ-ում, թե՛ արտերկրում մոտեցումները նույնն են:  Քիմիաթերապիայի հետ կապված  ասեմ, որ այլ դաշտ է, քանի որ վճարման տեսակետից մեզ մոտ պետության մասնակցությունն այդքան մեծ չէ: Արտերկրում տարբեր ձևերով պետությունը մասնակցում է՝ ապահովագրական, համավճարի և այլն: Այնտեղ ավելի մատչելի է: Խնդիրներ ունենք արյան քաղցկեղի հետ կապված, քանի որ այս ոլորտը պետք է զարգանա: