Մանկական հոգեբանություն. նախանշաններ, որոնք վկայում են երեխայի մոտ սթրեսի առկայության մասին

Անհանգստություններից ու լարվածությունից տուժում են և՛ ծնողները, և՛ երեխաները: Նույնիսկ մեծահասակները երբեմն չեն կարողանում ճիշտ հասկանալ օրգանիզմի ազդանշաններն ու չեն հասկանում, թե ինչ է իրենց հետ տեղի ունենում: Իսկ երեխաների համար, որոնք նույնիսկ ծանոթ չեն «սթրես» բառին, դա շատ ավելի դժվար է:

Գիտականորեն ապացուցվել է, որ սթրեսի հակվածությունը կարող է փոխանցվել ժառանգաբար: Անհանգստությունը նաև հատուկ է այն երեխաներին, որոնց մայրիկները սթրեսային իրավիճակներում են հայտնվել հղիության ժամանակ: Ընդ որում՝ անհանգստության պատճառ կարող է հանդիսանալ ցանկացած բան, այդ թվում նաև լարվածությունը դպրոցում կամ մանկապարտեզում, ծնողների ու ուսուցիչների պահանջները, հարաբերությունները հասակակիցների հետ, ընտանեկան անառողջ մթնոլորտը և այլն: Ձեր ուշադրությանն ենք ներկայացնում երեխաների մոտ սթրեսի առկայության առաջին նախանշանները, որոնք կօգնեն արագ կողմնորոշվել և լուծել խնդիրը, մինչև դրա խորանալը:

Հետաճ

Այս դեպքում երեխան վերադառնում է իր մանկական սովորություններին: Նա կարող է մատները բերանը դնել, անընդհատ ուշադրություն պահանջել և նույնիսկ միզել անկողնում: Սովորաբար այս վիճակն անցնում է ինքն իրեն, սակայն ծնողները պետք է հանգստացնեն երեխային ու ավելի ուշադիր լինեն նրա հանդեպ:

Վախեր

Վախերը կարող են լինել տարիքային, սակայն լինում են նաև դեպքեր, երբ սթրեսի ժամանակ դրանք սրվում են կամ նոր դրսևորումներ են ձեռք բերում: Եթե երեխան սկսել է վախենալ, որևէ բանից, ինչի հանդեպ նախկինում անտարբեր էր, ապա նա սթրեսի մեջ է:

Այս դեպքում հարկավոր է ավելի շատ խաղալ ու նկարել երեխայի հետ, ինչը կօգնի նրան ազատվել այդ վախերից: Եթե երեխան նկարում է ընտանիք, ապա հարկավոր է անպայման ուսումնասիրել նրա այդ նկարը, քանի որ շատ հնարավոր է, որ սթրեսի պատճառը ընտանեկան հարաբերություններն են:

Ագրեսիվություն

Երեխաների ագրեսիայի պատճառները կարող են շատ տարբեր լինել: Դրանցից մեկն էլ սթրեսն է: Երեխան սկսում է կռվել, հայհոյել ու կոնֆլիկտներ է ստեղծում: Այս դեպքում կարելի է այն էներգիան, որը նա վատնում է ագրեսիայի վրա , վատնել որևէ լուրջ սպորտաձևի կամ մեկ այլ զբաղմունքի վրա: 

Տրամադրության տատանումներ

Եթե երեխայի տրամադրությունը հաճախ է փոփոխվում, ընդ որում՝ հիմնականում դեպի վատը, ապա նա, ամենայն հավանականությամբ, սթրեսի է ենթարկվել: Շաբաթներ շարունակ տևող նեղացկոտությունն ու ագրեսին, ինչպես նաև ճնշվածությունը, այն հիմնական ազդանշաններն են, որ հուշում են ծնողներին լսել ու օգնել երեխային: Հարկավոր է շատ զգույշ զրուցել երեխայի հետ, պարզել նրա անհանգստության պատճառը և հնարավորության դեպքում նաև աջակցել:

Առողջական խնդիրներ

Նյարդային խնդիրների պատճառով երեխայի մոտ կարող են առաջանալ գլխացավեր ու անհասկանալի ցան, նա կարող է սկսել ջերմել: Նման դեպքերում ծնողները պետք է ապահովեն առողջ ընտանեկան մթնոլորտ, ճնշում չգործադրեն  երեխայի վրա և հնարավորինս ազատվեն նյարդայնացնող գործոններից:

Քնի խանգարումներ

Երեխան ունի օգնության կարիք, եթե նա չի կարողանում երկար քնել և նրան միշտ որևէ բան է անհանգստացնում: Անքնության հետևանքով երեխայի մոտ կարող է նկատվել գերհոգնածություն: Անքնությունից ու անհանգստությունից ազատվելու համար շատ արդյունավետ են մերսումները, արոմաթերապիաներն ու շնչառական մարմնամարզությունը:

Ցածր առաջադիմություն

Սթրեսի դեպքում երեխայի հիշողությունը վատանում է, նա դժվարանում է կենտրոնացնել ուշադրությունը և կորցնում է հետաքրքրությունը սիրելի զբաղմունքների հանդեպ: Այս ամենը բնականաբար ազդում է նաև առաջադիմության վրա: Նման հետևանքներից խուսափելու համար՝ հարկավոր է պարբերաբար հետաքրքրվել երեխայի դպրոցական կյանքով, գովել հաջողությունների համար և չնախատել անհաջողությունների համար: Հարկավոր է օգնել երեխային լուծել իր համար բարդ խնդիրները:

Հոգնածություն

Երեխան դառնում է ցրված ու մոռացկոտ և շատ ավելի շուտ է հոգնում, նույնիսկ մի փոքր ծանրաբեռնվելու դեպքում: Նման դեպքերում կարելի է թույլ տալ երեխային 1-2 օր դպրոց չգնալ և լավ հանգստանալ: Հարկ է հիշել, որ առողջությունը շատ ավելի կարևոր է:

Շփումից հրաժարվելը

Եթե երեխան վախենում է մարդկանց հետ շփվել և գերադասում է միայնությունը, ապա պետք չէ ստիպել նրան խաղալ ուրիշ երեխաների հետ: Երեխաներին հարկավոր է հանգստանալու ժամանակ տալ: Հնարավոր է, որ այդ պահին նա հոգեպես հյուծված է և չի կարող շփվել ուրիշների հետ: Մեկ այլ պարագայում հարկավոր է օգնել երեխային կարգավորել հարաբերությունները հասակակիցների հետ: Կարելի է խաղերի տեսքով ներկայացնել այն բոլոր իրավիճակներն ու երկխոսությունները, որոնք հետագայում կօգնեն նրան ավելի հեշտ հաղորդակցվել:

Կոմպուլսիվ ախտանշաններ

Մազերը մատերին փաթաթելը, հազալը, ձեռքերի դողը, անմիզապահությունն ու կակազելը բոլորն էլ սթրեսի նշան են: Նման դեպքերում լավագույն օգնականը ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունն է (մարմնամարզություն, հեծանվասպորտ և այլն):

Բացի այդ, սթրեսի հաղթահարման համար շատ կարևոր է նաև ճիշտ սնունդն ու օրակարգը: Ծնողները պետք է ուշադրություն դարձնեն երեխայի նույնիսկ ամնենափոքր հաջողություններին, հնարավորություն տան հանգստանալու և կուտակված էներգիան վատնելու:

Նյութի աղբյուրը՝ vospitaj.com