Արգանդի վզիկի քաղցկեղ. վտանգը, զարգացման պատճառները, ախտանշաններն ու կանխարգելումը

Ինչպես գրում է oncology.am-ը , կրծքագեղձի քաղցկեղից հետո արգանդի վզիկի քաղցկեղը կանանց շրջանում ամենատարածված ուռուցքային հիվանդություններից է: Ինչպե՞ս պաշտպանվել այս վտանգավոր հիվանդությունից և ժամանակին ախտորոշել արգանդի վզիկի քաղցկեղը:

Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում արգանդի վզիկի քաղցկեղը

Արգանդի վզիկի քաղցկեղն արգանդի վզիկի շրջանում չարորակ նորագոյացություն է: Մասնագետները տարբերում են տվյալ հիվանդության երկու հիմնական տեսակ՝ ադենոկարցինոմա և տափակ բջջային քաղցկեղ:

Ամբողջ աշխարհում յուրաքանչյուր տարի ավելի քան 500 հազար կնոջ մոտ առաջին անգամ ախտորոշվում է արգանդի վզիկի քաղցկեղ, և 280 հազար կին մահանում է այս հիվանդությունից:

Ինչու՞մ է կայանում արգանդի վզիկի քաղցկեղի վտանգը

Գլխավոր խնդիրն այն է, որ տվյալ հիվանդությունը վաղ շրջանում ընդհանրապես որևէ կերպ չի դրսևորվում: Արգանդի վզիկի քաղցկեղը կամ նախաքաղցկեղային վիճակը կարելի է հայտնաբերել միայն բժիշկ-գինեկոլոգի մոտ զննման ժամանակ: Հաճախ կինը սխալմամբ կարծում է, որ եթե ոչինչ չի անհանգստացնում, ապա բժշկին դիմելու կարիք չկա, իսկ ժամանակին հիվանդությունը չհայտնաբերելու դեպքում հետևանքները կարող են ծանր լինել: Հիվանդության ախտանիշները կարող են արտահայտվել  արգանդի վզիկի քաղցկեղի վերջին փուլում միայն, երբ հաջող բուժման և ապաքինման հավանականությունը շատ փոքր է:

Որպեսզի դա տեղի չունենա, բժիշկները բոլոր կանանց կոչ են անում կանոնավոր հաճախել բժշկի և բջջաբանական հետազոտություն անցնել:

Բացի այդ, արգանդի վզիկի քաղցկեղը վտանգավոր է նաև նրանով, որ հիմնականում ախտահարում է պտղաբեր տարիքում գտնվող` 35-55 տարեկան երիտասարդ կանանց: Զգալիորեն հազվադեպ՝ միայն 20% դեպքերում, այս հիվանդությունը հայտնաբերվում է 65 տարեկանն անց կանանց մոտ: Ավելի երիտասարդ կանանց մոտ` մինչև 35 տարեկան, ևս այն հարաբերականորեն հազվադեպ է հանդիպում:

Արգանդի վզիկի քաղցկեղի զարգացման պատճառները

Վերջին տարիներին մանկաբարձ-գինեկոլոգները նշում են, որ գնալով ավելի են  «երիտասարդանում» այն հիվանդները, որոնց մոտ արգանդի վզիկի դիսպլազիա (նախաքաղցկեղային վիճակ), կամ արգանդի վզիկի քաղցկեղի բազմաբնույթ ձևեր են հայտնաբերվում: Ամենայն հավանականությամբ, սա պայմանավորված է կամ նրանով, որ ժամանակակից աղջիկները շատ շուտ են սկսում սեռական կյանքով ապրել՝ հաճախ անտեսելով հակաբեղմնավորման պատնեշային եղանակները, կամ կյանքի տեմպով, որը ոչ մի կերպ չի ենթադրում սթրեսների, անքնության և առողջության վրա բացասաբար ազդող այլ գործոնների բացակայություն:

Արգանդի վզիկի քաղցկեղի հիմնական պատճառ է մարդու պապիլոմա վիրուսը (ՄՊՎ): Գոյություն ունի ՄՊՎ հսկայական քանակություն, սակայն հենց թիվ 16 և 18 տեսակներն են պայմանավորում դրսևորվող ուռուցքի տարատեսակը: Թիվ 16 տեսակով վարակման հետևանքով զարգանում է տափակ բջջային քաղցկեղ, իսկ թիվ 18 տեսակն առաջացնում է ադենոկարցինոմա:

ՄՊՎ-ով վարակման պահից մինչև չարորակ ուռուցքի զարգացումը կարող է տարիներ տևել:

Գոյություն ունեն նաև այլ ռիսկի գործոններ, որոնք բարձրացնում են արգանդի վզիկի քաղցկեղի զարգացման ռիսկը.

• սեռական զուգընկերների հաճախակի փոփոխություն կամ զուգընկեր, ով հաճախակի փոխում է իր զուգընկերներին,
• սեռական կյանքի վաղ սկիզբ,
• տարբեր սեռավարակներ (քլամիդիոզ, գոնոռեա, սիֆիլիս, ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ ),
• մեծ քանակությամբ ծննդաբերություններ (5-ից ավելի),
• թույլ իմունիտետ կամ իմունային անբավարարության առկայություն (օրինակ, օրգանի փոխպատվաստումից կամ տարած քիմիաբուժությունից հետո),
• նախկինում կրած կրծքագեղձերի, հեշտոցի կամ արտաքին սեռական օրգանների քաղցկեղ,
• ծխելը:

Արգանդի վզիկի քաղցկեղի զարգացման փուլերը

Արգանդի վզիկի քաղցկեղը «ոչնչից» և հանկարծակի չի առաջանում: 

Մասնագետները տարբերում են հիվանդության զարգացման հետևյալ փուլերը.

• արգանդի վզիկի նորմալ էպիթել,
• էպիթելի դիսպլազիա (թեթև, չափավոր, ծանր),
• ներէպիթելային քաղցկեղ (կամ քաղցկեղ 0 շրջանում, ոչ ինվազիվ քաղցկեղ),
• միկրոինվազիվ քաղցկեղ,
• ինվազիվ կամ կլինիկորեն արտահայտված քաղցկեղ:

Ինչպես ճանաչել արգանդի վզիկի քաղցկեղը

Արգանդի վզիկի նախաքաղցկեղային հիվանդությունները (դիսպլազիա), ինչպես նաև  արգանդի վզիկի քաղցկեղը, հաճախ ոչ մի կերպ չեն արտահայտվում վաղ շրջանում: Հազվադեպ կարող է լինել մուգ շագանակագույն կամ արյունային արտադրություն, երբեմն աննշան ցավ սեռական հարաբերությունից հետո: Սակայն որևէ հստակ ախտանիշ, որը կվկայի ուռուցքային հիվադության մասին, վաղ շրջանում չի լինում: Անհանգստացնում և ակնհայտ գանգատներ առաջացնում է հասուն ուռուցքը, որն արդեն ներաճել է հարևան օրգաններ: Համապատասխանաբար ի հայտ են գալիս ճնշող, ձգող ցավեր շեքի շրջանում, միզարձակման և կղազատման խանգարում:

Արգանդի վզիկի քաղցկեղի ախտորոշում

Եթե փորձենք հասկանալ, թե որն է արգանդի վզիկի հիվանդությունների ախտորոշման գլխավոր խնդիրը, ապա պատասխանը կլինի անսպասելի. որևէ խնդիր չկա: Գինեկոլոգին կանոնավոր այցելելու, սովորական բջջաբանական հետազոտություն իրականացնելու դեպքում որևէ ուռուցքաբանական հիվանդություն տեսադաշտից դուրս չի մնա: Իսկ ահա սեփական առողջության համար ժամանակի մշտական անբավարարության, կանխարգելիչ զննումներն անտեսելու դեպքում, կամ արդեն հիվանդության ախտորոշումից հետո նշանակված բուժման նկատմամբ վախը և արհամարհանքը անպայման խնդիրներ կստեղծեն:

Նախաքաղցկեղային փոփոխությունների (դիսպլազիա) և սկզբնական շրջանում արգանդի վզիկի քաղցկեղի հայտնաբերմանն օգնում է արգանդի վզիկի և պարանոցային խողովակի մակերեսից քսուկի բջջաբանական հետազոտությունը:

Կարևոր նշանակություն ունի նաև կոլպոսկոպիան, որը բժշկին հնարավորություն է տալիս մանրամասն զննել արգանդի վզիկը և 90% դեպքերում հայտնաբերել դիսպլազիան, ինչը կարող է գնահատվել որպես նախաքաղցկեղային վիճակ:

Անկախ բջջաբանական հետազոտության տվյալներից՝ արգանդի վզիկի քաղցկեղի կասկածի դեպքում, իրականացվում է բիոպսիա արգանդի վզիկի բոլոր կասկածելի հատվածներից:

Հետազոտման եղանակներից է նաև պարույրաձև համակարգչային տոմոգրաֆիան կրկնակի կոնտրաստավորումով:
Արգանդի վզիկի քաղցկեղի բուժումը

Արգանդի վզիկի քաղցկեղի փուլով պայմանավորված` ընտրվում է բուժում, երբեմն` համակցված:

Հնարավոր է արգանդի վզիկի կոնիզացիայի իրականացում՝ արգանդի վզիկի ախտահարված շրջանի հեռացում:

Հաճախ նշանակվում է վիրահատական բուժում՝ արգանդի վզիկի, արգանդի, ավշային հանգույցների և որոշ դեպքերում նույնիսկ հավելումների հեռացում:
Քիմիա-ճառագայթային բուժումը կարող է բուժման ինքնուրույն կամ լրացուցիչ եղանակ լինել՝ որպես հետվիրահատական բուժում:

Բրախիթերապիան արգանդի վզիկի տեղային ճառագայթման եղանակ է և հաճախ արմատական ճառագայթային բուժման կուրսի մի մասն է:

Արգանդի վզիկի քաղցկեղի կանխարգելումը

Արգանդի վզիկի քաղցկեղի կանխարգելումն առաջին հերթին ենթադրում է ՄՊՎ-ով վարակման կանխարգելման նպատակով իրականացվող միջոցառումներ: Պահպանակների կանոնավոր կիրառումը զգալիորեն նվազեցնում է սեռավարակներով, այդ թվում ՄՊՎ-ով վարակման ռիսկը: Ապացուցված է, որ հակաբեղմնավորիչների պատնեշային մեթոդներն արգանդի վզիկի քաղցկեղի զարգացման հավանականությունը նվազեցնում են 60%-ով: Բացի այդ, կարելի է հետաձգել սեռական կյանքի սկիզբը, սահմանափակել սեռական զուգընկերների քանակը, ինչպես նաև հրաժարվել ծխելուց: